Realizacja konstytucyjnego obowiązku ochrony zdrowia publicznego przed szerzeniem się chorób zakaźnych w polskim prawie karnym
Sebastian Czechowicz
Uniwersytet ŁódzkiAbstrakt
Szerzenie się chorób zakaźnych stanowi permanentne wyzwanie dla krajowych prawodawców. Zapewnienie realnej ochrony zdrowia publicznego przed rozprzestrzenianiem się biologicznych czynników chorobotwórczych wywołujących choroby zakaźne spoczywa na organach państwa, które zobowiązane są do podjęcia określonych kroków legislacyjnych. W polskiej przestrzeni normatywnej prawo do zdrowia określa Konstytucja RP, jednakże uszczegółowienie prawnych gwarancji ochrony zdrowia publicznego określane są w ustawodawstwie zwykłym. Wśród nich znajdują się regulacje karnoprawne, które penalizują zachowania polegające na narażeniu lub naruszeniu dobra prawnego, jakim jest zdrowie ludzkie w związku z rozprzestrzenieniem choroby zakaźnej. Celem artykułu jest wskazanie i analiza całokształtu regulacji prawa karnego, które penalizują zachowania zagrażające zdrowiu publicznemu w kontekście realizacji konstytucyjnego obowiązku władz publicznych, polegającego na zapobieganiu szerzeniu się chorób zakaźnych. W artykule wskazano na nieścisłości w regulacjach karnoprawnych, w szczególności przepisów powstałych podczas pandemii COVID-19.
Słowa kluczowe:
prawo karne, prawo do zdrowia, choroby zakaźne, karnoprawne gwarancje ochrony zdrowia ludzkiego, konstytucyjny obowiązek zapobiegania zagrożeniom epidemicznym, zdrowie publiczneBibliografia
Bała M., Podstawowe pojęcia z epidemiologii zakażeń, [w:] M. Bulanda, S. Szostek (red.), Podstawy mikrobiologii i epidemiologii szpitalnej, PZWL, Warszawa 2020. Google Scholar
Bucińska J., Społeczne prawa człowieka w Konstytucji RP na tle standardów międzynarodowych, Wyd. AP, Siedlce 2008. Google Scholar
Budyn-Kulik M., [w:] M. Mozgawa (red.), Kodeks wykroczeń. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2007. Google Scholar
Brzozowski W., Aspekty konstytucyjne prawa medycznego. Konstytucyjne gwarancje ochrony zdrowia, [w:] R. Kubiak, L. Kubicki, (red.), Pojęcie, źródła i zakres prawa medycznego, seria: System Prawa Medycznego, t. 1, Wolters Kluwer, Warszawa 2018. Google Scholar
Bzdęga J., Epidemiologia wybranych chorób zakaźnych, [w:] J. Bzdęga, A. Gębska-Kuczerowska (red.), Epidemiologia w zdrowiu publicznym, PZWL, Warszawa 2010. Google Scholar
Daszkiewicz K., Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu. Rozdział XIX Kodeksu karnego. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2000. Google Scholar
Egierska D., [w:] J. Bafia, D. Egierska, I. Śmietanka (red.), Kodeks wykroczeń. Komentarz, wyd. drugie, Wyd. Prawnicze, Warszawa 1980. Google Scholar
Florczak-Wątor M., [w:] P. Tuleja (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2021. Google Scholar
Giezek J., [w:] M. Bojarski (red.), Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, wyd. ósme, Wolters Kluwer, Warszawa 2020. Google Scholar
Iwański M., [w:] P. Daniluk (red.), Kodeks wykroczeń. Komentarz, wyd. drugie, C.H. Beck, Warszawa 2019. Google Scholar
Jurek T., Opiniowanie sądowo-lekarskie w przestępstwach przeciwko zdrowiu, Wolters Kluwer, Warszawa 2010. Google Scholar
Kubiak R., Serwach M., Wrona G., COVID-19 – wybrane aspekty prawne. Cz. 1. Odpowiedzialność za zakażenie SARS-CoV-2, „Medycyna Praktyczna” 2020, nr 5. Google Scholar
Kubiak R., Odpowiedzialność karna za narażenie na zakażenie wirusem SARS-CoV-2, „Palestra” 2020, nr 6. Google Scholar
Kurzępa B., Przestępstwa i wykroczenia określone w ustawie o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, „Prokuratura i Prawo” 2010, nr 10. Google Scholar
Kurzępa B., Kodeks wykroczeń. Komentarz, LexisNexis, Warszawa 2008. Google Scholar
Królikowski M., [w:] L. Bosek (red.), Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2021. Google Scholar
Królikowski M., Zawłocki R., Prawo karne, wyd. czwarte, C.H. Beck, Warszawa 2020. Google Scholar
Marcinkowski T., Medycyna sądowa dla prawników, Wyd. Prawnicze, Warszawa 1975. Google Scholar
Naruszewicz-Lesiuk D., [w:] J. Bzdęga, W. Magdzik, D. Naruszewicz-Lesiuk, A. Zieliński (red.), Leksykon epidemiologiczny, Alfa Medica Press, Warszawa 2008. Google Scholar
Pohl Ł., Prawo karne. Wykład części ogólnej, wyd. czwarte, Wolters Kluwer, Warszawa 2019. Google Scholar
Surówka A., [w:] W. Skrzydło, S. Grabowska, R. Grabowski (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, Wolters Kluwer, Warszawa 2009. Google Scholar
Stefański R.A., [w:] L. Gardocki (red.), Przestępstwa przeciwko państwu i dobrom zbiorowym, seria: System Prawa Karnego, t. 8, wyd. drugie, C.H. Beck, Warszawa 2018. Google Scholar
Stefański R.A., [w:] R.A. Stefański (red.), Kodeks karny. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2020. Google Scholar
Tarapata S., Dobro prawne w strukturze przestępstwa. Analiza teoretyczna i dogmatyczna, Wolters Kluwer, Warszawa 2016. Google Scholar
Trzciński J., Wiącek M., [w:] L. Garlicki, M. Zubik (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, Wyd. Sejmowe, Warszawa 2016. Google Scholar
Warylewski J., Prawo karne. Część ogólna, wyd. ósme, Wolters Kluwer, Warszawa 2020. Google Scholar
Weiss K.M., Genetic variation and human disease. Principles and evolutionary approaches, Cambridge University Press, Cambridge 1993. Google Scholar
Uniwersytet Łódzki
