Regime change on the pretext of forcible protection of nationals abroad: selected case studies including Ukraine, Dominicana and Egypt
Zmiana rządu pod pretekstem ekstraterytorialnej ochrony obywateli przy użyciu siły zbrojnej: wybrane studia przypadku Ukrainy, Dominikany i Egiptu
Radosław Fordoński
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
W sytuacji, w której Federacja Rosyjska podjęła karkołomną próbę uzasadnienia pełnoskalowej agresji na Ukrainę w świetle zakazu użycia siły zbrojnej we współczesnym prawie międzynarodowym, artykuł podejmuje potencjalnie kluczowy wątek narracji rosyjskiej – konieczność obrony liczącej ponad 700 tys. osób grupy posiadaczy paszportów Federacji Rosyjskiej, zamieszkujących terytoria donieckiej i ługańskiej republik ludowych, przez zbrojną agresją „nazistowskiego reżimu w Kijowie”. Celem artykułu jest ocena skutków prawnych akcji tzw. paszportyzacji na okupowanych przez Rosję terytoriach Ukrainy z perspektywy prawa do ochrony własnych obywateli na terytorium innego państwa oraz zakres uprawnienia do użycia siły zbrojnej w tym celu. Prezentacja wybranych przykładów praktyki państw po 1945 r. oraz komentarzy doktryny do niej dowodzi bowiem akceptacji większości członków
wspólnoty międzynarodowej dopuszczalności transgranicznego użycia siły we wskazanym celu, pod warunkiem ograniczenia przedsięwziętych środków wojskowych do ewakuacji znajdujących się w bezpośrednim niebezpieczeństwie obywateli własnych oraz państw trzecich ze strefy zagrożenia. Prawo to nie rozciąga się na dopuszczalność ustanowienia efektywnej kontroli nad terytorium innego państwa w celu ochrony własnych obywateli. Zmiana rządu w drodze interwencji zbrojnej jest również każdorazowo nadużyciem prawa do ekstraterytorialnej ochrony przynależnych przy użyciu siły zbrojnej.
Słowa kluczowe:
prawo międzynarodowe, Ukraina, Federacja Rosyjska, użycie siły w stosunkach międzynarodowych, ekstraterytorialna ochrona obywateli za granicą przy użyciu siły zbrojnej, interwencja zbrojna w celu zmiany rząduBibliografia
Arend A.C., Beck R.J., International Law and The Use of Force, Routledge, New York 1993. Google Scholar
Brownlie I., International Law and the Use of Force by States, Clarendon Press, Oxford 1963. Google Scholar
Friedmann W., United States Policy and the Crisis of International Law, “American Journal of International Law” 1965, No. 59. Google Scholar
Fordoński R. Forcible Protection of Nationals Abroad: Study of Contemporary Law and State Practice, University of Warmia and Mazury Press, Olsztyn 2016. Google Scholar
Eichensehr K. E., Defending nationals abroad: assessing the lawfulness of forcible hostage rescues, “Virginia Journal of International Law” 2007, No. 48. Google Scholar
Kleczkowska A., Explaining the Meaning of ‘Grey Zones’ in Public International Law Based on the Example of the Conflict in Ukraine, “Contemporary Central and East European Law” 2019, No. 1. Google Scholar
Nanda V.P., The United States action in the 1965 Dominican crisis: impact on world order-Part I, “Denver Law Journal” 1966, No. 43. Google Scholar
Ruys T., The “Protection of Nationals” Doctrine Revisited, “Oxford Journal of Conflict and Security Law” 2008, Vol. 13, Issue 2. Google Scholar
Thomson A.W.R., Doctrine of the Protection of Nationals Abroad: Rise of the Non-Combatant Evacuation Operation, “Washington University Global Studies Law Review” 2012, Vol. 11, Issue 3. Google Scholar
Waldock C.H.M., The regulation of the use of force by individual states in international law, “Recueil des cours de I’Academie de droit international de La Haye” 1952, Vol. 81, Issue 2. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
