Dowód z opinii biegłego – współczesne trudności i wyzwania na gruncie polskiego procesu karnego
Milena Powirska-Bała
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczyhttps://orcid.org/0009-0002-0809-5596
Abstrakt
Instytucja biegłego sądowego ma ogromne znaczenie nie tylko w Polsce, lecz także w innych państwach. Rola biegłego jest znacząca i z całą pewnością, dowód uzyskany z opinii biegłego stanowi współcześnie jeden z najważniejszych dowodów w procesie karnym. Instytucja biegłego sądowego w Polsce od wielu lat wymaga zmian legislacyjnych. Dotychczasowe projekty ustawy o biegłych sądowych nie doczekały się uchwalenia. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie aktualnej problematyki w zakresie wydawania opinii przez biegłych sądowych w Polsce. Autorka prezentuje współczesne trudności, z jakimi boryka się polski proces karny oraz zakres zmian, które winny zostać opatrzone nowelizacją prawa, a także wypracowaniem dalszych standardów na gruncie polskiej judykatury i doktryny. Analiza ustawodawstwa, orzecznictwa, literatury przedmiotu oraz ilościowa interpretacja danych zebranych z różnych źródeł jednoznacznie skłania do podstawowej refleksji, jaką jest konieczność zmian w polskim systemie prawa. Istotne zagadnienia dotyczące funkcjonowania biegłych, wokół których należy koncentrować dyskusje i które należy uwzględnić przy tworzeniu regulacji prawnych, można skatalogować w następujących płaszczyznach: wybór kandydatów i kryteria oceny ich kompetencji oraz „przydatności dla procesu”, ewidencjonowanie list biegłych sądowych, kontrola funkcjonowania biegłych. Ponadto, sposób powoływania biegłych, sporządzania przez nich opinii, poziom wynagrodzenia, podnoszenie kwalifikacji, czy wreszcie dyrektywy i standardy oceny dowodu z opinii biegłego.
Słowa kluczowe:
postępowanie karne, biegły sądowy, ustawa o biegłych sądowychBibliografia
Drajewicz D., Weryfikacja biegłego i jego opinii w postępowaniu karnym [w:] Lewandowski B. (red.), Pozycja i rola biegłego w polskim systemie prawnym, FIKPOI, Warszawa 2016. Google Scholar
Grzeszczyk W., Rola opinii biegłego w postępowaniu karnym, „Prokuratura i Prawo” 2006, nr 5. Google Scholar
Hardwig J., Toward an Ethics of Expertise, [w:] D. E. Wueste (red.), Professional Ethics and Social Responsibility, Maryland 1994. Google Scholar
Hołyst B., Policja na świecie, LexisNexis, Warszawa 2013. Google Scholar
Solodov I, Etyka bieglego w procesie karnym, Stopka, Łomża 2017. Google Scholar
Jagiełło D., Dowód z „opinii prywatnej” w świetle procedury cywilnej oraz karnej [w:] Themis Polska Nova, Wydawnictwo Marszałek, 2015, nr 2 (9). Google Scholar
Jagiełło D., Rejestr biegłych sądowych, „Studia Prawnoustrojowe” 2020, nr 49. Google Scholar
Kasprzak J, Młodziejowski B., Kasprzak W. (red.) Kryminalistyka. Zarys systemu, I. Difin, Warszawa 2015. Google Scholar
Karasińska M, Działy Dowody Rozdział 22 biegli, tłumacze, specjaliści [w:] D. Świecki (red) Kodeks postępowania karnego. Orzecznictwo, Wolters Kluwer 2022. Google Scholar
Karaźniewicz J., Opinia prywatna jako kategoria dowodu prywatnego i jej znaczenie w postępowaniu karnym – uwagi na tle ostatnich nowelizacji Kodeksu postępowania karnego [w:] Moszczyński J., Solodov D. Sołtyszewski I. (red.) Księga Jubileuszowa Prof. Bronisława Młodziejowskiego, Wydawnictwo UWM, Olsztyn, 2016. Google Scholar
Moszczyński J,, Subiektywizm w badaniach kryminalistycznych. Przyczyny i zakres stosowania subiektywnych ocen w wybranych metodach identyfikacji człowieka, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2011 Google Scholar
Paprzycki L. K. [w:] Grajewski J., Paprzycki L. K., Płachta M. (red) Kodeks postępowania karnego.Komentarz, t. I, Kraków 2003 Google Scholar
Romer M., Etyka sędziego [w:] Łojko E. (red.) Etyka prawnika. Etyka nauczyciela zawodu prawniczego, Warszawa, 2002 Google Scholar
Starzyńska-Kościuszko E., Etyka-główne problemy, zagadnienia, kierunki [w:] Opara S. (red.) Podstawy filozofii, wyd. III, Wydawnictwo UWM, Olsztyn, 2009 Google Scholar
Stefański R. A., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Stefański R.A. (red), t. I, Warszawa 2003, Google Scholar
Szaplonczay A., Wadliwe opinie biegłych jako przyczyna pomyłek sądowych w polskim procesie karnym. Sygnalizacje możliwości naprawczych [w:] „Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały”, 2019 Google Scholar
Sygit D., Duży J., Współpraca biegłych (ekspertów) z organami ścigania w sprawach karnych po zmianach w kodeksie postępowania karnego, „Prokuratura i Prawo”, 2015, nr 9 Google Scholar
Tomaszewski, T. Czy korzystać z opinii prywatnych? [w:] „Przegląd Sądowy”, 1997, nr 2 Google Scholar
Tomaszewski T., Dowód z opinii biegłego w procesie karnym, Kraków 1998 Google Scholar
Widła T, Odpowiedzialność biegłych – nowe problemy . „Palestra”, 2005, nr 7-8 Google Scholar
Witkowska K., Biegły w postępowaniu karnym, „Prokuratura i Prawo” 2013 nr 1 Google Scholar
Wysocki D, Opinia biegłego. Czym jest, czym być (nie) powinna? [w:] Lewandowski B. (red.), Pozycja i rola biegłeg w polskim systemie prawnym, Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris , Warszawa, 2016 Google Scholar
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
https://orcid.org/0009-0002-0809-5596
