Where the norm ends (...) and pathology begins. A few remarks on insanity on the grounds of the multi-model definition of "mental health" in the light of Georg E. Vaillant's considerations
Elżbieta Agata Żywucka - Kozłowska
Uniwersyet Warmińsko - MazurskiAbstract
The common understanding of normality describes something which is not different, it does not go beyond the ordinary. Pathology in this point of view is located outside the area of described normality, equated with ordinaryity. This work attempts to establish pathology determinants as well as norms in the perspective of substantive criminal law, psychology and psychiatry. It may seem that all the arguments "for and against" based on legal provisions as well as the views of doctrine have already been put forward in this area. Between one concept and the other (sanity and insanity, as well as norms and pathologies), there is no vacuum. There are states whose essence is the lack of constancy in the broad sense of the meaning, as well as states which, on the one hand, fall within the field of pathology from the point of view of psychiatry and psychology, and in the perspective of the law do not constitute a condition of insanity or limited sanity.
Keywords:
norm, pathology, insanity, mental health.References
Akerman M.J. , Zagadnienia dotyczące psychologicznego orzecznictwa sądowego (w: ) Podstawy psychologii sądowej, red. M. J. Ackerman, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2005.
Barczyk – Nessel A. , Psychologia, psychiatria i prawo wobec podsądnych zaburzonych psychicznie; Wydawnictwo Górnośląskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej , Mysłowice 2006.
Baron D., Garbely J. , Boyd R.L., Diagnozowanie i leczenie stanów nagłych związanych z nadużywaniem substancji psychoaktywnych (w: ) Medycyna po dyplomie2010, tom 7, nr 1.
Batawia S. , Charakter przestępczy; Rocznik Psychiatryczny 1933, nr 20.
Bernacka R.E. , Emocjonalne predyktory nonkonformizmu. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J–Paedagogia-Psychologia, 2019 nr 31(4).
Błachut M. , Badura-Brzoza K., Jarząb M. , Gorczyca P. , Hese R.T., Podwójna diagnoza u osób uzależnionych lub szkodliwie używających substancji psychoaktywnych (w: ) Psychiatria. Polska 2013, nr , 47(2).
Bolechała F. , Stan psychiczny a odpowiedzialność karna – regulacje prawne i kryteria medyczne w Polsce oraz innych państwach (w : )Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii 2009, LIX.
Buss D.M. , The Evolutionary Psychology of Crime. Journal of Theoretical and Philosophical Criminology 2012, nr 1(1) .
Cechnicki A. , Bielańska A., Franczyk J. , Piętno choroby psychicznej: antycypacja i doświadczenie ( w: ) Postępy Psychiatrii i Neurologii 2007; nr 16 (2).
Cieślak M. , Spett K. , Szymusik A. , Wolter W., Psychiatria w procesie karnym, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1991.
Cynkier P. , Z. Majchrzyk Z, Rozbieżności w ocenie nieważności małżeństwa z powodu choroby psychicznej w orzecznictwie sądów kościelnych i cywilnych–analiza przypadku. Ius Matrimoniale 2011, nr , 22(16).
Daniszewska A. , Waszkiewicz N. , Poczytalność w zaburzeniach osobowości – charakterystyka problemu na przykładzie socjopatii, psychopatii i charakteropatii (w:) E. Guzik-Makaruk, N. Waszkiewicz, S. Chojnowska, S.D. Szajda (red.), Wybrane prawne i medyczne aspekty zaburzeń psychicznych i ich profilaktyki, Wydawnictwo Temida 2, Białystok 2019.
Dmitrzak-Węglarz M. , Hauser J. , Wykorzystanie badań proteomicznych w poszukiwaniu markerów biologicznych dla chorób psychicznych. Psychiatria 2006 nr 3(3).
Duda-Sobczak , Wierusz-Wysocka B. , Cukrzyca a choroby psychiczne. Psychiatria Polska 2011, nr , 45(4).
Dziuban M. , Prawo a niepoczytalność [http://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=295 ] dostępne 14 marca 2021 roku
Filar M. , Odurzenie alkoholem a zagadnienie niepoczytalności: rozważania na tle nowego kodeksu karnego PRL ( w: ) Palestra 1970, nr 14/1(145).
Filar M. (red.), Kodeks Karny. Komentarz, wyd. V, Wydawnciwto Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
Fleszar-Szumigajowa J. , Psarska A.D., Szybińska J. , Analiza przypadków zabójstw w materiale sądowo-psychiatrycznym, ( w: ) Neurologia, Neurochirurgia i Psychiatria Polska 1966, nr , 10.
Furgał M. , Heitzman J., Stany nagłe w psychiatrii.
[http://www.wydawnictwopzwl.pl/download/211000100.pdf] dostępne 28.03. 2021.
Galiński M. , Ustalenie strony podmiotowej czynu zabronionego w przypadku sprawcy niepoczytalnego. Acta Iuris Stetinensis 2018, (21 (1)).
Gałecki P., Pilecki M., Rymaszewska J., Szulc A., S. Sidorowicz S., Wiórka J.( red. polskiego opracowania ) , Kryteria Diagnostyczne Zaburzeń Psychicznych DSM 5, Edra Urban& Partner; Gdańsk 2017.
Gierowski J.K., Szymusik A. (red.) Postępowanie karne wobec osób zaburzonych psychicznie. Wybrane zagadnienia z psychiatrii, psychologii i seksuologii sądowej, Wydawnictwo Collegium Medicum UJ, Kraków 1996.
Gierowski J.K. , Paprzycki L. , Niepoczytalność i psychiatryczne środki zabezpieczające. Zagadnienia prawno-materialne, procesowe, psychiatryczne i psychologiczne. Warszawa: CH Beck 2013.
Giezek J. , Świadomość sprawcy czynu zabronionego, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
Giezek J. , Lipiński K. , Kilka uwag o zawinionym wprawieniu się sprawcy w stan nie-poczytalności lub poczytalności ograniczonej ( w: ) Palestra Świętokrzyska 2016, nr 35/16.
Godzińska E.J. , Etologia i mechanizmy zachowania ( w: ) Kosmos 1995 , nr 45 ( 2-3 ).
Golonka. A., Zaburzenia osobowości i ich wpływ na ocenę poczytalności sprawcy przestępstwa. Zeszyty Prawnicze 2013, nr 13(3).
Golonka A. , Niepoczytalność i poczytalność ograniczona. Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa 2013.
Golonka A. , Psychologiczne kryteria oceny poczytalności sprawcy czynu zabronionego, [https://pk.gov.pl/wp-content/uploads/2016/07/079bc2502ffbec2023eb41bdc1add161.pdf] dostępne 25.03.2021.
Golonka A. , Alkohol a poczytalność sprawcy czynu zabronionego-wnioski na podstawie badań aktowych. Archiwum Kryminologii, (XXXVI), 2014.
Grochmal – Banach B. , Czajkowski W. , Dojrzała osobowość jako wynik prawidłowej adaptacji jednostki [https://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/2475/09--Dojrzala-osobowosc-jako-wynik-prawidlowej-adaptacji-jednostki.pdf?sequence=1] dostępne 28.03. 2021
Grochmal-Banach B., Analiza czynników patogennych okresu rozwojowego determinujących poziom adaptacji w oparciu o model probabilistyczny. Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Kraków 1982
Habzda – Siwek H. , Opinia o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego. Aktualne problemy ( w: ) Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych , rok X, 2006 rok, zeszyt 2.
Hajdukiewicz D. Podstawy prawne opiniowania sądowo-psychiatrycznego w postępowaniu karnym, w sprawach o wykroczenia oraz w sprawach nieletnich. Biblioteka psychiatry 9. Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2007.
Heitzman J., Markiewicz I. , Niepoczytalność–doktryna, praktyka, skuteczność, alternatywa (w: ) Psychiatria po dyplomie 2012, nr , 9 (3).
Hirose S. , Skuteczne leczenie agresji i impulsywności w aspołecznym zaburzeniu osobowości risperidonem. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 2001, nr 55 (2).
Kasperek-Golimowska E. , Nadzieja i optymizm vs zwątpienie i pesymizm w kontekście „dobrego życia” w kulturze konsumpcji (w: ) Studia Edukacyjne 2012, nr 19.
Knopp K.A. , Rola inteligencji emocjonalnej w życiu człowieka ( w: ) Studia Psychologica 2006, nr 6.
Kocur J., Trendak W., Podwójna diagnoza a opiniowanie sądowo-psychiatryczne. Psychiatria Polska 2009, nr 43(5).
Kowalewska M. , Strona podmiotowa czynu zabronionego niepoczytalnego sprawcy. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2013, nr , 75(3).
Lisowska A. , Psychologiczne aspekty stosowania instytucji nadzwyczajnego obostrzenia ustawowego zagrożenia wobec sprawcy na gruncie art. 178 § 1 kk ( w: ) Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna 2015, tom 4 nr 2.
Lisowska A. , Domniemanie poczytalności – krytyka reguły stosowanej w polskiej procedurze karnej (w: ) Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 2017, nr 79.
Łuniewski Ł. , Psychopatia ustrojowa w teorii i praktyce sądowo-psychiatrycznej (w: ) Rocznik Psychiatryczny 1929, nr 11.
Małecki M. Zyzik R. , Poczytalność i wina psychopaty w świetle ewolucyjnych koncepcji genezy psychopatii (Sanity and Guilt of Psychopath from Evolutionary Perspective). Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny 2014, nr 3(10).
Markowska K. , Psychologiczne uwarunkowania kompetencji społecznych. Wydawnictwo Liberi Libri, Lublin 2012.
Matczak A. , Knopp K.A., Znaczenie inteligencji emocjonalnej w funkcjonowaniu człowieka Wydawnictwo Stowarzyszenia Filomatów, brak danych o miejscu wydania , 2013.
Matecka M. , Wycisk J. , Dysocjacja: różnorodność kontekstów i znaczeń. Czasopismo Psychologiczne 2003, nr , 9(2).
Nelken J. , Patologia charakteru w oświetleniu sądowo-karnym; Rocznik Psychiatryczny 1933, nr 20.
Neo P. ,Pudlo R. , Stany nagłe w psychiatrii. Podręcznik psychiatrii ratunkowej, PZWL, Warszawa 2016.
Niśkiewicz Z. , Dobrostan psychiczny i jego rola w życiu człowieka. Studia Krytyczne 2016, nr 3.
Orzeł M. , Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania u osób upośledzonych umysłowo. Zeszyty Naukowe WSSP 2013, nr 16(82).
Osiołek A., Gierus J. , Koweszko T. , Szulc A. , Ocena zależności pomiędzy funkcjonowaniem poznawczym osób z osobowością chwiejną emocjonalnie typu borderline a ich ogólnym poziomem funkcjonowania ( w: ) Psychiatria Polska 2028, nr 52 ( 1).
Parnowski T. ,Współczesna psychogeriatria – wybrane problemy. Rocznik Psychogeriatryczny 1998, nr 1.
Pastwa- Wojciechowska B. , Wybrane problemy orzecznictwa sądowo- psychiatrycznego w sprawach karnych, Gdańsk 2000.
Pastwa-Wojciechowska B. , Naruszanie norm prawnych w psychopatii. Analiza kryminologiczno-psychologiczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004;
Pastwa-Wojciechowska B. , Podejmowanie zachowań ryzykownych przez osoby o psychopatycznej strukturze osobowości, Rocznik Lubuski 2014, tom 40, cz. 1.
Perzyński A. , Poziom funkcjonowania i rozpoznania stawiane przez psychiatrów u pacjentów kierowanych do poradni zdrowia psychicznego przez lekarzy rodzinnych. Family Medicine & Primary Care Review 2013, nr (3),
Piech K. , Zawinienie na przedpolu czynu zabronionego a wprawienie się w stan niepoczytalności przez sprawcę uzależnionego. Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2019, nr , 23(1).
Pilarska A. , Ja i tożsamość a dobrostan psychiczny, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań 2012.
Pobocha J. , Opiniowanie w zaburzeniach psychicznych – błędy i trudności, Orzecznictwo Lekarskie 2010, 7 (1).
Przybysz J. , Psychiatra sądowa. Podręcznik dla lekarzy i prawników, wydanie II poprawione, Zakład Poligraficzno – Wydawniczy Pozkal, Toruń 2003.
Pużyński S. , Choroba psychiczna–problemy z definicją oraz miejscem w diagnostyce i regulacjach prawnych. Psychiatria Polska 2007, nr 41(3).
Regier D.A. , Farmer M.E.,. Rae D.S. , et al. Comorbidity of mental disorders with alcohol and other drug abuse. JAMA 1990, nr 264.
Sobczyk P. ,Wódka L., Niepoczytalność i poczytalność w ograniczonej zabójstwach. Psychiatria Polska 1983, nr , 17 (3).
Spett K. , Poczytalność charakteropatów, Palestra 1969, nr 13/5 (137).
Stach S. , Sumienie i mózg. O wewnętrznym regulatorze zachowań moralnych ; Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.
Sterling W. , Podstawy klasyfikacji typów klinicznych psychopatii ustrojowej; Rocznik Psychiatryczny 1929, nr 11.
Sygit – Kowalkowska E. , Radzenie sobie ze stresem jako zachowanie zdrowotne człowieka – perspektywa psychologiczna ( w: ) Hygeia Public Health 2014, nr 49(2).
Szczechowicz K. , Przyczyny niepoczytalność i umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym sprawcy śmierci człowieka ; Volumina.pl, Szczecin 2015.
Świtaj P. , Piętno choroby psychicznej. Postępy Psychiatrii i Neurologii 2005, nr , 14(2).
Tarnawski M. , Z problematyki niepoczytalności w polskim prawie karnym. Wojskowy Przegląd Prawniczy, 1976, nr 3.
Tarnawski M., Zmniejszona poczytalność sprawcy przestępstwa, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1976.
Tarnawski M. , Problem of Fault of Irresponsible and Partly Responsible Persons Stupefied with Drink or Narcotics (w: ) Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 37, 1975, z. 2.
Uszkiewiczowa L. , Orzecznictwo sądowo-psychiatryczne w świetle 4200 ekspertyz szpitalnych. Archiwum Kryminologii, 1960, (I).
Wachholz L. , Psychopatologja sądowa: na podstawie ustaw obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej. nakł. Gebethnera i Wolffa, 1923.
Wciórka J. , Muskat K., Matalewski P., Ocena przydatności skal funkcjonowania społecznego z systemu DSM-IV (GAF, SOFAS, GARF). ( w: ) Post. Psychiatr. Neurol. 1997, nr 6.
Winter D., Elzinga B., Schmahl C., Emotions and memory in borderline personality disorder. Psychopathology 2014, nr 47
Włodarczyk-Madejska J. , Zachowania niezgodne z prawem osób ze stwierdzoną niepoczytalnością. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego im. prof. Stanisława Batawii 2015, nr , (22).
Wójcicka A., Stodulska-Blaszke A. , Trudności diagnostyczne u osoby z tzw. podwójną diagnozą–opis przypadku. Family Medicine & Primary Care Review 2012, nr , 3.
Vaillant E.G. , Mental Heath ( w: ) American Journal Psychiatry 2003; nr 160.
Zakrzewska-Manterys E. , Upośledzeni umysłowo. Poza granicami człowieczeństwa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.
Zalewski W., Niepoczytalność, poczytalność zmniejszona–garść wątpliwości, co do konstrukcji instytucji w kontekście najnowszych rozwiązań wobec „niepoprawnych” przestępców. Gdańskie Studia Prawnicze, 2015 (XXXIII).
Zoll A. (red.). Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1-116 Kodeksu karnego. Zakamycze, Kraków 2004
Żywucka – Kozłowska E. , Upośledzenie umysłowe w perspektywie prawa karnego, Monografie KPP, Olsztyn 2018.
Akty prawne
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny [ Dz.U.97, Nr 88, poz. 553 z późniejszymi zmianami]
Orzecznictwo
Wyrok SN z 5 marca 2002 roku ; III KKN 329/99 [Orzecznictwo Sądu Najwyższego -Izba Karna i Wojskowa 2002/7-8/53]
Inne źródła
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, rewizja 10; World Health Organization; wydanie 2008
Barczyk – Nessel A. , Psychologia, psychiatria i prawo wobec podsądnych zaburzonych psychicznie; Wydawnictwo Górnośląskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej , Mysłowice 2006.
Baron D., Garbely J. , Boyd R.L., Diagnozowanie i leczenie stanów nagłych związanych z nadużywaniem substancji psychoaktywnych (w: ) Medycyna po dyplomie2010, tom 7, nr 1.
Batawia S. , Charakter przestępczy; Rocznik Psychiatryczny 1933, nr 20.
Bernacka R.E. , Emocjonalne predyktory nonkonformizmu. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J–Paedagogia-Psychologia, 2019 nr 31(4).
Błachut M. , Badura-Brzoza K., Jarząb M. , Gorczyca P. , Hese R.T., Podwójna diagnoza u osób uzależnionych lub szkodliwie używających substancji psychoaktywnych (w: ) Psychiatria. Polska 2013, nr , 47(2).
Bolechała F. , Stan psychiczny a odpowiedzialność karna – regulacje prawne i kryteria medyczne w Polsce oraz innych państwach (w : )Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii 2009, LIX.
Buss D.M. , The Evolutionary Psychology of Crime. Journal of Theoretical and Philosophical Criminology 2012, nr 1(1) .
Cechnicki A. , Bielańska A., Franczyk J. , Piętno choroby psychicznej: antycypacja i doświadczenie ( w: ) Postępy Psychiatrii i Neurologii 2007; nr 16 (2).
Cieślak M. , Spett K. , Szymusik A. , Wolter W., Psychiatria w procesie karnym, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1991.
Cynkier P. , Z. Majchrzyk Z, Rozbieżności w ocenie nieważności małżeństwa z powodu choroby psychicznej w orzecznictwie sądów kościelnych i cywilnych–analiza przypadku. Ius Matrimoniale 2011, nr , 22(16).
Daniszewska A. , Waszkiewicz N. , Poczytalność w zaburzeniach osobowości – charakterystyka problemu na przykładzie socjopatii, psychopatii i charakteropatii (w:) E. Guzik-Makaruk, N. Waszkiewicz, S. Chojnowska, S.D. Szajda (red.), Wybrane prawne i medyczne aspekty zaburzeń psychicznych i ich profilaktyki, Wydawnictwo Temida 2, Białystok 2019.
Dmitrzak-Węglarz M. , Hauser J. , Wykorzystanie badań proteomicznych w poszukiwaniu markerów biologicznych dla chorób psychicznych. Psychiatria 2006 nr 3(3).
Duda-Sobczak , Wierusz-Wysocka B. , Cukrzyca a choroby psychiczne. Psychiatria Polska 2011, nr , 45(4).
Dziuban M. , Prawo a niepoczytalność [http://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=295 ] dostępne 14 marca 2021 roku
Filar M. , Odurzenie alkoholem a zagadnienie niepoczytalności: rozważania na tle nowego kodeksu karnego PRL ( w: ) Palestra 1970, nr 14/1(145).
Filar M. (red.), Kodeks Karny. Komentarz, wyd. V, Wydawnciwto Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
Fleszar-Szumigajowa J. , Psarska A.D., Szybińska J. , Analiza przypadków zabójstw w materiale sądowo-psychiatrycznym, ( w: ) Neurologia, Neurochirurgia i Psychiatria Polska 1966, nr , 10.
Furgał M. , Heitzman J., Stany nagłe w psychiatrii.
[http://www.wydawnictwopzwl.pl/download/211000100.pdf] dostępne 28.03. 2021.
Galiński M. , Ustalenie strony podmiotowej czynu zabronionego w przypadku sprawcy niepoczytalnego. Acta Iuris Stetinensis 2018, (21 (1)).
Gałecki P., Pilecki M., Rymaszewska J., Szulc A., S. Sidorowicz S., Wiórka J.( red. polskiego opracowania ) , Kryteria Diagnostyczne Zaburzeń Psychicznych DSM 5, Edra Urban& Partner; Gdańsk 2017.
Gierowski J.K., Szymusik A. (red.) Postępowanie karne wobec osób zaburzonych psychicznie. Wybrane zagadnienia z psychiatrii, psychologii i seksuologii sądowej, Wydawnictwo Collegium Medicum UJ, Kraków 1996.
Gierowski J.K. , Paprzycki L. , Niepoczytalność i psychiatryczne środki zabezpieczające. Zagadnienia prawno-materialne, procesowe, psychiatryczne i psychologiczne. Warszawa: CH Beck 2013.
Giezek J. , Świadomość sprawcy czynu zabronionego, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
Giezek J. , Lipiński K. , Kilka uwag o zawinionym wprawieniu się sprawcy w stan nie-poczytalności lub poczytalności ograniczonej ( w: ) Palestra Świętokrzyska 2016, nr 35/16.
Godzińska E.J. , Etologia i mechanizmy zachowania ( w: ) Kosmos 1995 , nr 45 ( 2-3 ).
Golonka. A., Zaburzenia osobowości i ich wpływ na ocenę poczytalności sprawcy przestępstwa. Zeszyty Prawnicze 2013, nr 13(3).
Golonka A. , Niepoczytalność i poczytalność ograniczona. Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa 2013.
Golonka A. , Psychologiczne kryteria oceny poczytalności sprawcy czynu zabronionego, [https://pk.gov.pl/wp-content/uploads/2016/07/079bc2502ffbec2023eb41bdc1add161.pdf] dostępne 25.03.2021.
Golonka A. , Alkohol a poczytalność sprawcy czynu zabronionego-wnioski na podstawie badań aktowych. Archiwum Kryminologii, (XXXVI), 2014.
Grochmal – Banach B. , Czajkowski W. , Dojrzała osobowość jako wynik prawidłowej adaptacji jednostki [https://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/2475/09--Dojrzala-osobowosc-jako-wynik-prawidlowej-adaptacji-jednostki.pdf?sequence=1] dostępne 28.03. 2021
Grochmal-Banach B., Analiza czynników patogennych okresu rozwojowego determinujących poziom adaptacji w oparciu o model probabilistyczny. Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Kraków 1982
Habzda – Siwek H. , Opinia o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego. Aktualne problemy ( w: ) Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych , rok X, 2006 rok, zeszyt 2.
Hajdukiewicz D. Podstawy prawne opiniowania sądowo-psychiatrycznego w postępowaniu karnym, w sprawach o wykroczenia oraz w sprawach nieletnich. Biblioteka psychiatry 9. Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2007.
Heitzman J., Markiewicz I. , Niepoczytalność–doktryna, praktyka, skuteczność, alternatywa (w: ) Psychiatria po dyplomie 2012, nr , 9 (3).
Hirose S. , Skuteczne leczenie agresji i impulsywności w aspołecznym zaburzeniu osobowości risperidonem. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 2001, nr 55 (2).
Kasperek-Golimowska E. , Nadzieja i optymizm vs zwątpienie i pesymizm w kontekście „dobrego życia” w kulturze konsumpcji (w: ) Studia Edukacyjne 2012, nr 19.
Knopp K.A. , Rola inteligencji emocjonalnej w życiu człowieka ( w: ) Studia Psychologica 2006, nr 6.
Kocur J., Trendak W., Podwójna diagnoza a opiniowanie sądowo-psychiatryczne. Psychiatria Polska 2009, nr 43(5).
Kowalewska M. , Strona podmiotowa czynu zabronionego niepoczytalnego sprawcy. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2013, nr , 75(3).
Lisowska A. , Psychologiczne aspekty stosowania instytucji nadzwyczajnego obostrzenia ustawowego zagrożenia wobec sprawcy na gruncie art. 178 § 1 kk ( w: ) Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna 2015, tom 4 nr 2.
Lisowska A. , Domniemanie poczytalności – krytyka reguły stosowanej w polskiej procedurze karnej (w: ) Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 2017, nr 79.
Łuniewski Ł. , Psychopatia ustrojowa w teorii i praktyce sądowo-psychiatrycznej (w: ) Rocznik Psychiatryczny 1929, nr 11.
Małecki M. Zyzik R. , Poczytalność i wina psychopaty w świetle ewolucyjnych koncepcji genezy psychopatii (Sanity and Guilt of Psychopath from Evolutionary Perspective). Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny 2014, nr 3(10).
Markowska K. , Psychologiczne uwarunkowania kompetencji społecznych. Wydawnictwo Liberi Libri, Lublin 2012.
Matczak A. , Knopp K.A., Znaczenie inteligencji emocjonalnej w funkcjonowaniu człowieka Wydawnictwo Stowarzyszenia Filomatów, brak danych o miejscu wydania , 2013.
Matecka M. , Wycisk J. , Dysocjacja: różnorodność kontekstów i znaczeń. Czasopismo Psychologiczne 2003, nr , 9(2).
Nelken J. , Patologia charakteru w oświetleniu sądowo-karnym; Rocznik Psychiatryczny 1933, nr 20.
Neo P. ,Pudlo R. , Stany nagłe w psychiatrii. Podręcznik psychiatrii ratunkowej, PZWL, Warszawa 2016.
Niśkiewicz Z. , Dobrostan psychiczny i jego rola w życiu człowieka. Studia Krytyczne 2016, nr 3.
Orzeł M. , Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania u osób upośledzonych umysłowo. Zeszyty Naukowe WSSP 2013, nr 16(82).
Osiołek A., Gierus J. , Koweszko T. , Szulc A. , Ocena zależności pomiędzy funkcjonowaniem poznawczym osób z osobowością chwiejną emocjonalnie typu borderline a ich ogólnym poziomem funkcjonowania ( w: ) Psychiatria Polska 2028, nr 52 ( 1).
Parnowski T. ,Współczesna psychogeriatria – wybrane problemy. Rocznik Psychogeriatryczny 1998, nr 1.
Pastwa- Wojciechowska B. , Wybrane problemy orzecznictwa sądowo- psychiatrycznego w sprawach karnych, Gdańsk 2000.
Pastwa-Wojciechowska B. , Naruszanie norm prawnych w psychopatii. Analiza kryminologiczno-psychologiczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004;
Pastwa-Wojciechowska B. , Podejmowanie zachowań ryzykownych przez osoby o psychopatycznej strukturze osobowości, Rocznik Lubuski 2014, tom 40, cz. 1.
Perzyński A. , Poziom funkcjonowania i rozpoznania stawiane przez psychiatrów u pacjentów kierowanych do poradni zdrowia psychicznego przez lekarzy rodzinnych. Family Medicine & Primary Care Review 2013, nr (3),
Piech K. , Zawinienie na przedpolu czynu zabronionego a wprawienie się w stan niepoczytalności przez sprawcę uzależnionego. Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2019, nr , 23(1).
Pilarska A. , Ja i tożsamość a dobrostan psychiczny, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań 2012.
Pobocha J. , Opiniowanie w zaburzeniach psychicznych – błędy i trudności, Orzecznictwo Lekarskie 2010, 7 (1).
Przybysz J. , Psychiatra sądowa. Podręcznik dla lekarzy i prawników, wydanie II poprawione, Zakład Poligraficzno – Wydawniczy Pozkal, Toruń 2003.
Pużyński S. , Choroba psychiczna–problemy z definicją oraz miejscem w diagnostyce i regulacjach prawnych. Psychiatria Polska 2007, nr 41(3).
Regier D.A. , Farmer M.E.,. Rae D.S. , et al. Comorbidity of mental disorders with alcohol and other drug abuse. JAMA 1990, nr 264.
Sobczyk P. ,Wódka L., Niepoczytalność i poczytalność w ograniczonej zabójstwach. Psychiatria Polska 1983, nr , 17 (3).
Spett K. , Poczytalność charakteropatów, Palestra 1969, nr 13/5 (137).
Stach S. , Sumienie i mózg. O wewnętrznym regulatorze zachowań moralnych ; Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.
Sterling W. , Podstawy klasyfikacji typów klinicznych psychopatii ustrojowej; Rocznik Psychiatryczny 1929, nr 11.
Sygit – Kowalkowska E. , Radzenie sobie ze stresem jako zachowanie zdrowotne człowieka – perspektywa psychologiczna ( w: ) Hygeia Public Health 2014, nr 49(2).
Szczechowicz K. , Przyczyny niepoczytalność i umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym sprawcy śmierci człowieka ; Volumina.pl, Szczecin 2015.
Świtaj P. , Piętno choroby psychicznej. Postępy Psychiatrii i Neurologii 2005, nr , 14(2).
Tarnawski M. , Z problematyki niepoczytalności w polskim prawie karnym. Wojskowy Przegląd Prawniczy, 1976, nr 3.
Tarnawski M., Zmniejszona poczytalność sprawcy przestępstwa, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1976.
Tarnawski M. , Problem of Fault of Irresponsible and Partly Responsible Persons Stupefied with Drink or Narcotics (w: ) Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 37, 1975, z. 2.
Uszkiewiczowa L. , Orzecznictwo sądowo-psychiatryczne w świetle 4200 ekspertyz szpitalnych. Archiwum Kryminologii, 1960, (I).
Wachholz L. , Psychopatologja sądowa: na podstawie ustaw obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej. nakł. Gebethnera i Wolffa, 1923.
Wciórka J. , Muskat K., Matalewski P., Ocena przydatności skal funkcjonowania społecznego z systemu DSM-IV (GAF, SOFAS, GARF). ( w: ) Post. Psychiatr. Neurol. 1997, nr 6.
Winter D., Elzinga B., Schmahl C., Emotions and memory in borderline personality disorder. Psychopathology 2014, nr 47
Włodarczyk-Madejska J. , Zachowania niezgodne z prawem osób ze stwierdzoną niepoczytalnością. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego im. prof. Stanisława Batawii 2015, nr , (22).
Wójcicka A., Stodulska-Blaszke A. , Trudności diagnostyczne u osoby z tzw. podwójną diagnozą–opis przypadku. Family Medicine & Primary Care Review 2012, nr , 3.
Vaillant E.G. , Mental Heath ( w: ) American Journal Psychiatry 2003; nr 160.
Zakrzewska-Manterys E. , Upośledzeni umysłowo. Poza granicami człowieczeństwa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.
Zalewski W., Niepoczytalność, poczytalność zmniejszona–garść wątpliwości, co do konstrukcji instytucji w kontekście najnowszych rozwiązań wobec „niepoprawnych” przestępców. Gdańskie Studia Prawnicze, 2015 (XXXIII).
Zoll A. (red.). Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1-116 Kodeksu karnego. Zakamycze, Kraków 2004
Żywucka – Kozłowska E. , Upośledzenie umysłowe w perspektywie prawa karnego, Monografie KPP, Olsztyn 2018.
Akty prawne
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny [ Dz.U.97, Nr 88, poz. 553 z późniejszymi zmianami]
Orzecznictwo
Wyrok SN z 5 marca 2002 roku ; III KKN 329/99 [Orzecznictwo Sądu Najwyższego -Izba Karna i Wojskowa 2002/7-8/53]
Inne źródła
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, rewizja 10; World Health Organization; wydanie 2008
Żywucka - Kozłowska, E. A. (2021). Where the norm ends (.) and pathology begins. A few remarks on insanity on the grounds of the multi-model definition of "mental health" in the light of Georg E. Vaillant’s considerations. Studia Prawnoustrojowe, (52). https://doi.org/10.31648/sp.6570
Elżbieta Agata Żywucka - Kozłowska
Uniwersyet Warmińsko - Mazurski
Uniwersyet Warmińsko - Mazurski
