Pozycja ustrojowa Prezydenta Rzeczypospolitej oraz Prezydenta Republiki Portugalii na gruncie konstytucji z 1935 i 1933 r. – studium historyczno-komparatystyczne

Jan Sobiech

Szkoła Główna Menedżerska w Warszawie
https://orcid.org/0000-0002-7242-9530


Abstrakt

Celem artykułu jest zbadanie pozycji ustrojowej Prezydenta Rzeczypospolitej na gruncie konstytucji kwietniowej z 1935 r. oraz Prezydenta Republiki Portugalii na gruncie konstytucji z 1933 r. w oparciu o analizę prawnoporównawczą oraz historyczną, przede wszystkim z uwzględnieniem zakresu i charakteru ich kompetencji w powiązaniu z prerogatywami, a także sposobem elekcji obu głów państw. Autor skupia się przede wszystkim na uprawnieniach o charakterze wewnętrznym, pozostawiając na boku te związane z dziedziną stosunków międzynarodowych oraz obronnością i bezpieczeństwem państwa. Celem artykułu jest także poprawna klasyfikacja systemów politycznych funkcjonujących ówcześnie w Polsce i Portugalii. Wydawać by się bowiem mogło, że pozycje ustrojowe konstytucyjnych organów państwa powinny być skorelowane z istniejącymi w tych państwach systemami politycznymi. Konstatacja ta okazuje się jednak pozorna, zwłaszcza uwzględniając kontekst polityczny ewolucji oraz rzeczywistej pozycji obu głów państw, gdzie element ustrojowy silnie przeplata się z elementami faktycznego decyzjonizmu.


Słowa kluczowe:

prawo konstytucyjne, prezydent, prerogatywa, kompetencja


Braga da Cruz M., O Presidente da República na génese e evolução do sistema de governo português, „Análise Social” 1994, t. 29.   Google Scholar

Briesemeister D., Die Verfassung des Estado Novo, [w:] Portugal heute. Politik, Wirtschaft, Kultur, Briesemeister D., Schönberger A. (red.), Vervuert Verlag, Frankfurt am Main 1997.   Google Scholar

Czachor R., Superprezydencjalizm jako odrębny system polityczno-prawny, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2022, nr 4.   Google Scholar

Górecki D., Pozycja ustrojowo-prawna Prezydenta Rzeczypospolitej i rządu w ustawie konstytucyjnej z 23 kwietnia 1935 r., Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1995.   Google Scholar

Jagłowski M., System korporacyjny portugalskiego Nowego Państwa, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2018, t. 79.   Google Scholar

Komarnicki W., Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system, wyd. Polska Drukarnia Świt, Wilno 1937.   Google Scholar

Kulesza W.T., Instytucje demokracji bezpośredniej w państwach autorytarnych w międzywojennej Europie, [w:] Miscellanea Historico-Iuridica, t. 15, z. 2, Czarnota A., Cyuńczyk F., Kuźnicz K. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2016.   Google Scholar

Kulesza W.T., Ustawa konstytucyjna z 23 kwietnia 1935 roku, „Przegląd Sejmowy” 2005, R. 67, z. 2.   Google Scholar

Leal E.C., The Political and Ideological Origins of the Estado Novo in Portugal, “Portuguese Studies” 2016, t. 32, nr 2.   Google Scholar

Łabno A., System konstytucyjny Portugalii, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2002.   Google Scholar

Maziarz J., Konstytucja polityczna Republiki Portugalii z 11 kwietnia 1933 r., „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2022, t. 15.   Google Scholar

Migliori A., L’Estado Novo di António de Oliveira Salazar, niepubl., Roma 2014.   Google Scholar

Pinto J.F., Os Presidentes da República no Estado Português, Academia das Ciências de Lisboa, Lisboa 2016.   Google Scholar

Prokop K., Uprawnienia nadzwyczajne Prezydenta Rzeczypospolitej w świetle przepisów konstytucji kwietniowej z 1935 r., „Miscellanea Historico-Iuridica” 2019, t. 18, z. 2.   Google Scholar

Skórzyński J., U genezy Estado Novo. Przemiany polityczne i ustrojowe Portugalii w pierwszej połowie XX wieku, „Dzieje Najnowsze” 2022, R. 54, z. 2.   Google Scholar

Skrzydło W., Ewolucja polskiego prawa konstytucyjnego w latach 1918–1945, [w:] Prawo konstytucyjne, Skrzydło W. (red.), Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin 1994.   Google Scholar

Soares M., Z podniesioną głową, „Wolność i Solidarność” 2016, nr 4.   Google Scholar

Srokosz J., Autorytarna władza Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w myśl Stanisława Cara, [w:] Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi, t. 31, Srokosz J. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009.   Google Scholar

Zwierzchowski E., Prezydent i rząd w Konstytucji z 23 kwietnia 1935 roku, „Przegląd Sejmowy” 2005, R. 67, z. 2.   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2023-12-20

Cited By /
Share

Sobiech, J. (2023). Pozycja ustrojowa Prezydenta Rzeczypospolitej oraz Prezydenta Republiki Portugalii na gruncie konstytucji z 1935 i 1933 r. – studium historyczno-komparatystyczne. Studia Prawnoustrojowe, (62). https://doi.org/10.31648/sp.9335

Jan Sobiech 
Szkoła Główna Menedżerska w Warszawie
https://orcid.org/0000-0002-7242-9530