Kilka uwag o mutowaniu postaci fikcyjnych i recepcji tekstów kultury na przykładzie powieści Alienista Caleba Carra i jej serialowej adaptacji
Ewa Kujawska-Lis
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
The Alienist, a TV series released in 2018, is based on Caleb Carr’s best-sell-ing novel published in 1994. Irrespective of its genesis as an adaptation, presently the TV series generates new senses when watched from the perspective of works that have appeared in visual culture since the publication of the book. This paper sets to demonstrate to what extent the original novel and later the TV production create a mutation of a well-known pair of detectives (Sherlock/Watson) and how the reception of the series may differ from that of the original novel.
Słowa kluczowe:
reception, intertextuality, intermediality, character mutations, The AlienistBibliografia
Allen Graham. 2005. Intertextuality. London–New York: Routledge.
Ament Deloris Tarzan. May 1, 1994. Murder, He Wrote – „The Alienist” Crackles With History, Colorful Characters. The Seattle Times, M2.
Balbus Stanisław. 1996. Między stylami. Kraków: Universitas.
Batman & Robin. 1997. Reż. Schumacher J. Warner Bross Pictures.
Beavis and Butt-Head. 1993-2011. Judge M. MTV Networks.
Bigliazzi Silvia. 2013. Performing Intertextuality in Translation Rewrites. W: Theatre Translation in Performance. Red. Bigliazzi S., Kofler P., Ambrosi P. New York–Lon-don: Routledge: 77-96.
Brunsdale Mitzi M. 2010. Icons of Mystery and Crime Detection: From Sleuths to Su-perheroes. T. 1. Santa Barbara, Calif.: Greenwood.
Carr Caleb. 1994. The Alienist. New York: Random House.
Carr Caleb. 1997. Alienista. Przeł. Naczyńska Z. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Cartmell Deborah. 2012. 100+ Years of Adaptations, or, Adaptation as the Art Form of Democracy. W: A Companion to Literature, Film, and Adaptation. Red. Cartmell D. Chichester: Wiley–Blackwell: 1-14.
Chollet Laurence. April 10, 1994. Authenticity Fills a Novel. The Record, E05.
Conan Doyle Arthur. 2011 [1897]. A Study in Scarlet. New York: Cosimo Classics.
Conan Doyle Arthur. 2012. Six Great Sherlock Holmes Stories. Mineola, New York: Dover Publications Inc.
Culler Jonathan. 1996. W obronie nadinterpretacji. W: U. Eco at al. Interpretacja i nadinterpretacja. Kraków: Znak: 108-121.
Dickens Charles. 1903. Great Expectations. London: Chapman & Hall [The Fireside Dickens Edition].
Eco Umberto et al. 1996. Interpretacja i nadinterpretacja. Kraków: Znak.
„Forbes” [redakcja]. October 14, 1996. „The Alienist”. Nr 158 (9): 28.
Genette Gerard. 1997. Palimpsests. Literature in the Second Degree. Lincoln and London: University of Nebraska Press.
Głowiński Michał. 2000. Intertekstualność, groteska, parabola. Kraków: Universitas.
Hooper Brad. April 1, 2000. The Alienist (Book review). Booklist, nr 96 (15): 1442.
House, M.D. 2004-2012. Shore D. 8 sezonów. Fox TV.
Lefevere Andre. 2003 [1982]. Mother Courage’s Cucumbers. Texts, systems and refrac-tion in a theory of literature. W: The Translation Studies Reader. Red. Venuti L. London–New York: Routledge: 233-249.
Leitch Thomas. 2012. Adaptation and Intertextuality, or, What isn’t an Adaptation, and What Does it Matter. W: A Companion to Literature, Film, and Adaptation. Red. Cartmell D. Chichester: Wiley–Blackwell: 87-104.
Levine Paul. April 17, 1994. Psychology Yesterday – A Period Mystery Introduces Modern Sleuthing to 1896. Chicago Tribune, 4.
McParland Robert. 2019. Bestseller: A Century of America’s Favorite Books. Lanham, Boulder, New York, London: Rowman & Littlefield.
Mitosek Zofia. 1995. Teorie badań literackich. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nycz Ryszard. 1990. Intertekstualność i jej zakresy: teksty, gatunki, światy. „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej” nr 81 (2): 95-116.
Ogonowska Agnieszka. 2013. Adaptacja filmowa jako przykład zjawiska intermedialności. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” Folia 135: 113-127.
Poe Edgar Allan. 1994. The Complete Illustrated Stories and Poems. London: Chancellor Press.
Star Wars. 1977. Reż. Lucas G. Lucasfilm Ltd.
Steiner George. 1989. After Babel. Aspects of Language & Translation. Third Edition. Oxford: Oxford University Press.
Stoppard Tom. 1967. Rosencrantz and Guildenstern Are Dead. London: Faber and Faber.
The Alienist. 2018. Amini H., Frye M.E. et al. TNT.
The Knick. 2014-2015. Amel J., Begler M. 2 sezony. Cinemax.
True Detective. 2014-. Pizolatto N. 3 sezony. HBO.
Wrona Ewa. 2011. Alienista w Nowym Yorku [recenzja]. W: http://portalkryminalny.pl/ aktualnosci/recenzje/alienista-caleb-carr [Dostęp 9 VIII 2019].
https://house.fandom.com/wiki/Gregory_House_and_Sherlock_Holmes_connections [Dostęp 9 VIII 2019].
https://howlingpixel.com/i-en/The_Alienist [Dostęp 9 VIII 2019].
https://strandmag.com/the-magazine/interviews/interview-with-caleb-carr/ [Dostęp 9 VIII 2019].
https://uproxx.com/tv/5-ways-you-may-not-have-realized-dr-house-m-d-was-actually--sherlock-holmes/ [Dostęp 9 VIII 2019]. http://www.housemd-guide.com/holmesian.php [Dostęp 9 VIII 2019].
http://www.housemd-guide.com/holmesian.php [Dostęp 9 VIII 2019].
Ament Deloris Tarzan. May 1, 1994. Murder, He Wrote – „The Alienist” Crackles With History, Colorful Characters. The Seattle Times, M2.
Balbus Stanisław. 1996. Między stylami. Kraków: Universitas.
Batman & Robin. 1997. Reż. Schumacher J. Warner Bross Pictures.
Beavis and Butt-Head. 1993-2011. Judge M. MTV Networks.
Bigliazzi Silvia. 2013. Performing Intertextuality in Translation Rewrites. W: Theatre Translation in Performance. Red. Bigliazzi S., Kofler P., Ambrosi P. New York–Lon-don: Routledge: 77-96.
Brunsdale Mitzi M. 2010. Icons of Mystery and Crime Detection: From Sleuths to Su-perheroes. T. 1. Santa Barbara, Calif.: Greenwood.
Carr Caleb. 1994. The Alienist. New York: Random House.
Carr Caleb. 1997. Alienista. Przeł. Naczyńska Z. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Cartmell Deborah. 2012. 100+ Years of Adaptations, or, Adaptation as the Art Form of Democracy. W: A Companion to Literature, Film, and Adaptation. Red. Cartmell D. Chichester: Wiley–Blackwell: 1-14.
Chollet Laurence. April 10, 1994. Authenticity Fills a Novel. The Record, E05.
Conan Doyle Arthur. 2011 [1897]. A Study in Scarlet. New York: Cosimo Classics.
Conan Doyle Arthur. 2012. Six Great Sherlock Holmes Stories. Mineola, New York: Dover Publications Inc.
Culler Jonathan. 1996. W obronie nadinterpretacji. W: U. Eco at al. Interpretacja i nadinterpretacja. Kraków: Znak: 108-121.
Dickens Charles. 1903. Great Expectations. London: Chapman & Hall [The Fireside Dickens Edition].
Eco Umberto et al. 1996. Interpretacja i nadinterpretacja. Kraków: Znak.
„Forbes” [redakcja]. October 14, 1996. „The Alienist”. Nr 158 (9): 28.
Genette Gerard. 1997. Palimpsests. Literature in the Second Degree. Lincoln and London: University of Nebraska Press.
Głowiński Michał. 2000. Intertekstualność, groteska, parabola. Kraków: Universitas.
Hooper Brad. April 1, 2000. The Alienist (Book review). Booklist, nr 96 (15): 1442.
House, M.D. 2004-2012. Shore D. 8 sezonów. Fox TV.
Lefevere Andre. 2003 [1982]. Mother Courage’s Cucumbers. Texts, systems and refrac-tion in a theory of literature. W: The Translation Studies Reader. Red. Venuti L. London–New York: Routledge: 233-249.
Leitch Thomas. 2012. Adaptation and Intertextuality, or, What isn’t an Adaptation, and What Does it Matter. W: A Companion to Literature, Film, and Adaptation. Red. Cartmell D. Chichester: Wiley–Blackwell: 87-104.
Levine Paul. April 17, 1994. Psychology Yesterday – A Period Mystery Introduces Modern Sleuthing to 1896. Chicago Tribune, 4.
McParland Robert. 2019. Bestseller: A Century of America’s Favorite Books. Lanham, Boulder, New York, London: Rowman & Littlefield.
Mitosek Zofia. 1995. Teorie badań literackich. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nycz Ryszard. 1990. Intertekstualność i jej zakresy: teksty, gatunki, światy. „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej” nr 81 (2): 95-116.
Ogonowska Agnieszka. 2013. Adaptacja filmowa jako przykład zjawiska intermedialności. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” Folia 135: 113-127.
Poe Edgar Allan. 1994. The Complete Illustrated Stories and Poems. London: Chancellor Press.
Star Wars. 1977. Reż. Lucas G. Lucasfilm Ltd.
Steiner George. 1989. After Babel. Aspects of Language & Translation. Third Edition. Oxford: Oxford University Press.
Stoppard Tom. 1967. Rosencrantz and Guildenstern Are Dead. London: Faber and Faber.
The Alienist. 2018. Amini H., Frye M.E. et al. TNT.
The Knick. 2014-2015. Amel J., Begler M. 2 sezony. Cinemax.
True Detective. 2014-. Pizolatto N. 3 sezony. HBO.
Wrona Ewa. 2011. Alienista w Nowym Yorku [recenzja]. W: http://portalkryminalny.pl/ aktualnosci/recenzje/alienista-caleb-carr [Dostęp 9 VIII 2019].
https://house.fandom.com/wiki/Gregory_House_and_Sherlock_Holmes_connections [Dostęp 9 VIII 2019].
https://howlingpixel.com/i-en/The_Alienist [Dostęp 9 VIII 2019].
https://strandmag.com/the-magazine/interviews/interview-with-caleb-carr/ [Dostęp 9 VIII 2019].
https://uproxx.com/tv/5-ways-you-may-not-have-realized-dr-house-m-d-was-actually--sherlock-holmes/ [Dostęp 9 VIII 2019]. http://www.housemd-guide.com/holmesian.php [Dostęp 9 VIII 2019].
http://www.housemd-guide.com/holmesian.php [Dostęp 9 VIII 2019].
Kujawska-Lis, E. (2019). Kilka uwag o mutowaniu postaci fikcyjnych i recepcji tekstów kultury na przykładzie powieści Alienista Caleba Carra i jej serialowej adaptacji. Acta Neophilologica, 2(XXI), 127–140. https://doi.org/10.31648/an.4751
Ewa Kujawska-Lis
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
