MIĘDZY WSCHODEM A ZACHODEM. FILOZOFICZNE INSPIRACJE MICHAIŁA ARCYBASZEWA W KONTEKŚCIE WĄTKÓW TANATOLOGICZNYCH
Patryk Witczak
Instytut Neofilologii i Lingwistyki Stosowanej Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w BydgoszczyAbstract
This article presents the motifs of death and illness in Mikhail Artsybashev’s prose, mainly from
a philosophical perspective. His early short stories are compared to the style of Leo Tolstoy; being
influenced by the works of Friedrich Nietzsche and Fyodor Dostoevsky, they are filled with extreme
pessimism and immorality as well as the themes of hedonism and free-will of the individual.
Schlagworte:
M. Artsybashev, Russian emigration, death motif, F. Nitzsche, L. TolstoyLiteraturhinweise
Арцыбашев Mихаил. 1994a. Записки писателя. W: idem. Собрание сочинений в трех томах.
t. 3. Москва: Терра.
Арцыбашeв Mихаил. 1994b. Из подвала. W: idem. Собрание сочинений в трех томах. t. 1.
Москва: Терра.
Арцыбашев Mихаил. 1994c. У последней черты. W: idem. Собрание сочинений в трех томах.
t. 2. Москва: Терра.
Арыыбашев Mихаил. 2009. Санин. W: idem. Санин. Роман. Повести и рассказы. Москва:
Эксмо.
Бердяев Николай. 1998. Русская идея. Самопознание. Москва-Харковь: Эксмо-пресс.
Гергало Надежда. 2000. Ницшеанские мотивы в романе «Санин» М. Арцыбашева и трилогии
«Homo sapiens» С. Пшыбышевского. „Slavia Orientalis” nr 1: 35-45.
Мирский Дмитрий. 2014. Веяния смерти в дореволюционной литературе. W: idem, О литера-
туре и искусстве. Статьи и рецензии 1922-1937. Москва: Русский путь.
Михайловский Игорь. 2011. „Арцыбашевщина” и социально-культурный контекст. „Полити-
ческая лингвистика” nr 3 (37): 236-240.
Могильнер Марина. 1999. Мифология подпольного человека. Москва: Новое литературное
обозрение.
Пильский Петр. 1994. М. Арцыбашев. В: Арцыбашев Mихаил. Собрание сочинений в 3 т. t. 3.
Москва: Терра.
Сергеев-Ценский Сергей. 1956. Трудитесь много и радостно. Избранная публицистика. Мос-
ква: Гослитиздат.
Тузков Сергей. 2011. Русская повесть начала ХХ века. Жанрово-типологический аспект.
Москва: Флинта Наука.
Barański Zbigniew. 1962. Literatura polska w Rosji na przełomie XIX i XX wieku. Wrocław: Zakład
Narodowy im. Ossolińskich.
Bielniak Nel. 2013. Провинциональная жизнь рубежа ХХ и ХХ веков сквозь призму творчества
Александра Куприна. „Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze” t. 23: 38-47.
Bierdiajew Mikołaj. 2004. Światopogląd Dostojewskiego. tłum. Paprocki H. Kęty: Antyk.
Historia literatury rosyjskiej. 1976. Red. Jakubiec M. t. II. Warszawa: PWN.
Greń-Kulesza Jolanta. 2010. Cierpienie i ofiara. W kręgu kategorii kulturowych w prozie rosyjskiej
przełomu XIX i XX wieku. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Jung Carl. 1989. Pierwiastek apolliński i pierwiastek dionizyjski. W: idem. Rebis czyli kamień
filozofów. przekł. i wstęp Prokopiuk J. Warszawa: PWN.
Krzyżowska-Protasienia Grażyna. 1994. Michaił Arcybaszew w ocenie rosyjskiej krytyki literackiej
1901-1992. „Slavica Wratislaviensia” t. LXXXI: 67-87.
Michalska-Suchanek Mirosława. 2013. Przestrzeń artystyczna dzieł Fiodora Dostojewskiego
(na wybranym materiale). Między wcielonym piekłem a rajem. „Rusycystyczne Studia
Literaturoznawcze” t. 23: 23-37.
Moskwin Andrzej. 2007. Stanisław Przybyszewski w kulturze rosyjskiej końca XIX – początku
XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Mucha Bogusław. 2002. Historia literatury rosyjskiej od początków do czasów najnowszych.
Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Od Absolutu do Żeromszczyzny. Encyklopedyczny przewodnik po świecie idei. 1996. Red. Bednarek S.,
Jastrzębski J. Wrocław: Silesia.
Paszkiewicz Anna. 1995. „Zgroza” Michaiła Arcybaszewa: naturalizm, symbolizm, ekspresjonizm?.
W: Literatura rosyjska w nowych interpretacjach. Red. H. Mazurek-Wita. Katowice:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego: 17-29.
Schopenhauer Arthur. 2004. W poszukiwaniu mądrości życia. Parerga i paralipomena. t. 2. tłum.
Garewicz J. Kęty: Antyk.
Sielicki Franciszek. 1996. Pisarze rosyjscy początku XX wieku w Polsce Międzywojennej. Wrocław:
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Walicki Andrzej. 1959. Osobowość a historia. Warszawa: PIW.
Wilczyński Włodzimierz. 1993. Z problemów realizmu. Proza rosyjskich zbiorów literackich „Słowo”
(1913-1918). Zielona Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Wiśniewska Lidia. 2009. Między Bogiem a naturą. Komparatystyka jako filozofia kultury. Bydgoszcz:
Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Witczak Patryk. 2014. Motyw samobójstwa w prozie emigrantów pierwszej fali uchodźstwa
rosyjskiego. „Polilog. Studia Neofilologiczne” nr 4: 87-95.
Zieliński Jan. 1982. Wpływ Przybyszewskiego na rosyjską powieść modernistyczną. W: Stanisław
Przybyszewski. W 50-lecie zgonu pisarza. Red. Filipowska H. Wrocław: Zakład Narodowy
im. Ossolińskich: 141-150.
t. 3. Москва: Терра.
Арцыбашeв Mихаил. 1994b. Из подвала. W: idem. Собрание сочинений в трех томах. t. 1.
Москва: Терра.
Арцыбашев Mихаил. 1994c. У последней черты. W: idem. Собрание сочинений в трех томах.
t. 2. Москва: Терра.
Арыыбашев Mихаил. 2009. Санин. W: idem. Санин. Роман. Повести и рассказы. Москва:
Эксмо.
Бердяев Николай. 1998. Русская идея. Самопознание. Москва-Харковь: Эксмо-пресс.
Гергало Надежда. 2000. Ницшеанские мотивы в романе «Санин» М. Арцыбашева и трилогии
«Homo sapiens» С. Пшыбышевского. „Slavia Orientalis” nr 1: 35-45.
Мирский Дмитрий. 2014. Веяния смерти в дореволюционной литературе. W: idem, О литера-
туре и искусстве. Статьи и рецензии 1922-1937. Москва: Русский путь.
Михайловский Игорь. 2011. „Арцыбашевщина” и социально-культурный контекст. „Полити-
ческая лингвистика” nr 3 (37): 236-240.
Могильнер Марина. 1999. Мифология подпольного человека. Москва: Новое литературное
обозрение.
Пильский Петр. 1994. М. Арцыбашев. В: Арцыбашев Mихаил. Собрание сочинений в 3 т. t. 3.
Москва: Терра.
Сергеев-Ценский Сергей. 1956. Трудитесь много и радостно. Избранная публицистика. Мос-
ква: Гослитиздат.
Тузков Сергей. 2011. Русская повесть начала ХХ века. Жанрово-типологический аспект.
Москва: Флинта Наука.
Barański Zbigniew. 1962. Literatura polska w Rosji na przełomie XIX i XX wieku. Wrocław: Zakład
Narodowy im. Ossolińskich.
Bielniak Nel. 2013. Провинциональная жизнь рубежа ХХ и ХХ веков сквозь призму творчества
Александра Куприна. „Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze” t. 23: 38-47.
Bierdiajew Mikołaj. 2004. Światopogląd Dostojewskiego. tłum. Paprocki H. Kęty: Antyk.
Historia literatury rosyjskiej. 1976. Red. Jakubiec M. t. II. Warszawa: PWN.
Greń-Kulesza Jolanta. 2010. Cierpienie i ofiara. W kręgu kategorii kulturowych w prozie rosyjskiej
przełomu XIX i XX wieku. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Jung Carl. 1989. Pierwiastek apolliński i pierwiastek dionizyjski. W: idem. Rebis czyli kamień
filozofów. przekł. i wstęp Prokopiuk J. Warszawa: PWN.
Krzyżowska-Protasienia Grażyna. 1994. Michaił Arcybaszew w ocenie rosyjskiej krytyki literackiej
1901-1992. „Slavica Wratislaviensia” t. LXXXI: 67-87.
Michalska-Suchanek Mirosława. 2013. Przestrzeń artystyczna dzieł Fiodora Dostojewskiego
(na wybranym materiale). Między wcielonym piekłem a rajem. „Rusycystyczne Studia
Literaturoznawcze” t. 23: 23-37.
Moskwin Andrzej. 2007. Stanisław Przybyszewski w kulturze rosyjskiej końca XIX – początku
XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Mucha Bogusław. 2002. Historia literatury rosyjskiej od początków do czasów najnowszych.
Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Od Absolutu do Żeromszczyzny. Encyklopedyczny przewodnik po świecie idei. 1996. Red. Bednarek S.,
Jastrzębski J. Wrocław: Silesia.
Paszkiewicz Anna. 1995. „Zgroza” Michaiła Arcybaszewa: naturalizm, symbolizm, ekspresjonizm?.
W: Literatura rosyjska w nowych interpretacjach. Red. H. Mazurek-Wita. Katowice:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego: 17-29.
Schopenhauer Arthur. 2004. W poszukiwaniu mądrości życia. Parerga i paralipomena. t. 2. tłum.
Garewicz J. Kęty: Antyk.
Sielicki Franciszek. 1996. Pisarze rosyjscy początku XX wieku w Polsce Międzywojennej. Wrocław:
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Walicki Andrzej. 1959. Osobowość a historia. Warszawa: PIW.
Wilczyński Włodzimierz. 1993. Z problemów realizmu. Proza rosyjskich zbiorów literackich „Słowo”
(1913-1918). Zielona Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Wiśniewska Lidia. 2009. Między Bogiem a naturą. Komparatystyka jako filozofia kultury. Bydgoszcz:
Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Witczak Patryk. 2014. Motyw samobójstwa w prozie emigrantów pierwszej fali uchodźstwa
rosyjskiego. „Polilog. Studia Neofilologiczne” nr 4: 87-95.
Zieliński Jan. 1982. Wpływ Przybyszewskiego na rosyjską powieść modernistyczną. W: Stanisław
Przybyszewski. W 50-lecie zgonu pisarza. Red. Filipowska H. Wrocław: Zakład Narodowy
im. Ossolińskich: 141-150.
Witczak, P. (2015). MIĘDZY WSCHODEM A ZACHODEM. FILOZOFICZNE INSPIRACJE MICHAIŁA ARCYBASZEWA W KONTEKŚCIE WĄTKÓW TANATOLOGICZNYCH. Acta Neophilologica, 2(XVII), 175–184. Abgerufen von https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/an/article/view/767
Patryk Witczak
Instytut Neofilologii i Lingwistyki Stosowanej Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Instytut Neofilologii i Lingwistyki Stosowanej Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Am häufigsten gelesenen Artikel dieser/dieses Autor/in
- Patryk Witczak, O KOBIECYCH OBRAZACH W PROZIE MICHAIŁA ARCYBASZEWA , Acta Neophilologica: Bd. 1 Nr. XX (2018): Acta Neophilologica
- Patryk Witczak, Образ города в прозаическом творчестве Нины Берберовой , Acta Neophilologica: Bd. 1 Nr. XXII (2020): Acta Neophilologica
- Patryk Witczak, ODCHODZĄCA ROSJA W POWIEŚCI DAWNA PODRÓŻ LEONIDA ZUROWA , Acta Neophilologica: Bd. 1 Nr. XIX (2017): Acta Neophilologica
- Patryk Witczak, ANDRZEJ NIEMOJEWSKI I MICHAIŁ ARCYBASZEW WOBEC REWOLUCJI 1905 R. , Acta Neophilologica: Bd. 2 Nr. XVI (2014): Acta Neophilologica
