ŚWIĘTA MARIA EGIPCJANKA – PROSTYTUTKA, PUSTELNICA, MISTYCZKA
Bazyli Degórski
Papieski Uniwersytet św. Tomasza z Akwinu, Rzym (Włochy)Abstrakt
Żywot św. Marii Egipcjanki, którego autorstwo początkowo przypisywano Sofroniuszowi z Jerozolimy, powstał pomiędzy 354 a 431 r. Od VI w. żywot Świętej ukazywali mnisi wschodni. Na Zachodzie jej dzieje stały się znane dzięki tłumaczeniu Vita S. Mariae Aegyptiacae na łacinę, przez Pawła Diakona.
Początkowo Maria Egipcjanka z upodobaniem prowadziła lubieżne życie. Dzięki współpracy z łaską i chęcią zmiany życia prostytutka rozpoczęła wielce surowe pustelnicze życie, opłakując przez 47 lat swe dawne, grzeszne postępowanie. Wielką pomocą w tym surowym życiu i w zwalczaniu cielesnych pokus była dla pokutnicy Bogurodzica. Maria stała się także wzorem dla św. Zozyma, który stał się świadkiem jej świętości osiągniętej na pustyni, a także udzielonej pustelnicy przez Boga łaski stanów mistycznych: daru proroctwa oraz lewitacji.
Historię Marii Egipcjanki można zaliczyć do jednego z żywotów matek pustyni, albowiem ta święta odzwierciedla świadectwo ascetycznej drogi, to znaczy: całkowitego porzucenia świata na rzecz odosobnienia na pustyni. Niektórzy badacze uważają, że dzieło Vita S. Mariae Aegyptiacae zostało napisane na wzór Hieronimowej Vita S. Pauli monachi Thebaei.
W żeńskiej tradycji monastycznej Maria Egipcjanka była bardzo obecna, ale wydaje się, na podstawie istniejących manuskryptów, że była bardziej znana w klasztorach męskich. Postać świętej ladacznicy-pustelnicy podkreśla niezależność kobiety: jest ona nauczycielką, prorokinią, mistyczką, która poucza mnicha-kapłana i która przewyższa mężczyznę w chrześcijańskiej doskonałości.
Słowa kluczowe:
św. Maria Egipcjanka, monastycyzm, Vitae Sanctorum Eremitarum, duchowość, μετάνοιαBibliografia
Vita S. Mariae Aegyptiacae, PG 87, 3693–3726. Google Scholar
Vita S. Mariae Aegyptiacae, PL 73, 671–690. Google Scholar
Apophthegmata Patrum (Matrum). Collectio alphabetica, Amma Sara 1–9 (884–991), 2007, w: Marek Google Scholar
Starowieyski (red.), Apoftegmaty Ojców Pustyni. Gerontikon. Księga Starców, Kraków, s. 465–467. Google Scholar
Hieronymus Stridonensis, 2014, Vita S. Pauli Primi Eremitae, w: Hieronymi historica et hagiographica. Vita Beati Pauli monachi Thebaei. Vita Hilarionis. Vita Malchi monachi captivi. Epistula praefatoria in Chronicis Eusebii Caesariensis. Chronicorum Eusebii Caesariensis continuatio. De viris inlustribus. In Regulae S. Pachomii versionem praefatio, Girolamo. Opere storiche e agiografiche. Vita di san Paolo, eremita di Tebe. Vita di Ilarione. Vita di Malco, l’eremita prigioniero. Prefazione alla traduzione delle Cronache di Eusebio di Cesarea. Continuazione delle Cronache di Eusebio di Cesarea. Gli uomini illustri. Prefazione alla traduzione della Regola di Pacomio [= Hieronymi opera XV. Opere di Girolamo XV, Basilius Degórski (curavit)], Roma, s. 72–115. Google Scholar
Żywot św. Pawła – Tebańskiego Pustelnika, 1995, w: Hieronim św., Żywoty Pawła, Hilariona, Google Scholar
Malchusa, Bazyli Degórski (tłum., wst. i opr.), Kraków, s. 86–112. Google Scholar
Degórski Bazyli, 1998, I primissimi monaci egiziani quali radici della spiritualità dell’Ordine di
Crossref
Google Scholar
San Paolo Primo Eremita, Vox Patrum 18, t. 34–35, s. 357–388. Google Scholar
Degórski Bazyli, 1999, Korzenie duchowości paulińskiej. Pierwsi mnisi egipscy, w: Jan A. Nalaskowski, Google Scholar
Andrzej Napiórkowski (red.), W poszukiwaniu duchowości paulińskiej. Studium historyczno-teologiczne, Kraków. Google Scholar
Degórski Bazyli, 2001, Appunti per una ricostruzione dell’influsso della „Vita S. Pauli Primi Google Scholar
Eremitae” sulla „Vita S. Mariae Aegyptiacae”, w: Maurice F. Wiles – Edward J. Yarnold (red.), Studia Patristica, t. 35, Leuven. Google Scholar
Degórski Bazyli, 2022, Podobieństwa i zależności między „Vita S. Pauli Monachi Thebaei” a „Vita S. Mariae Aegyptiacae”, Teologia i Człowiek, t. 58, z. 2, s. 9–33.
Crossref
Google Scholar
Delmas François, 1901, Remarques sur la Vie de Sainte Marie l’Égyptienne, Échos d’Orient, t. 4, s. 35–42.
Crossref
Google Scholar
Dembowski Peter F., 1977, La vie de S.te Marie Égyptienne, Genève. Google Scholar
Di Berardino Angelo (red.), 1984, Dizionario patristico e di antichità cristiane, II, Casale Monferrato. Google Scholar
Faccon Manuela, 1998, Due traduzioni iberiche della Vida de Santa María Egipciaca. Fonti possibili, Revista de Literatura Medieval, t. 10, s. 83–99. Google Scholar
Gobry Ivan, 1991, Storia del monachesimo, t. 1, Roma. Google Scholar
Kunze Konrad, 1978, Die Legende der hl. Maria Aegyptiaca, Berlin. Google Scholar
Mirri Luciana, 1999, La preghiera delle eremite del deserto, w: La preghiera nel tardo antico. Dalle origini ad Agostino. XXVII Incontro di studiosi dell’antichità cristiana, Roma, 7–9 maggio 1988 [Studia Ephemeridis “Augustinianum”, 66], Roma. Google Scholar
Saxer Victor, 1984, Maria Egiziaca, w: DPAC II, 2117–2118. Google Scholar
Špidlík Tomáš, 1984, Sofronio di Gerusalemme, w: DPAC II, 3251. Google Scholar
Ward Benedicta, 1993, Donne del deserto [Padri orientali], Bose-Magnano. Google Scholar
Papieski Uniwersytet św. Tomasza z Akwinu, Rzym (Włochy)
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
