ZAWARCIE PER PROCURA MAŁŻEŃSTWA MIESZANEGO WYZNANIOWO W KOŚCIELE ŁACIŃSKIM W POLSCE
Lucjan Świto
Małgorzata Tomkiewicz
Abstrakt
Artykuł dotyczy problematyki zawierania małżeństwa przez pełnomocnika oraz małżeństw mieszanych wyznaniowo. Jest to próba odpowiedzi na pytanie, czy prawo Kościoła łacińskiego dopuszcza możliwość zawarcia związku małżeńskiego przez pełnomocnika w sytuacji, jeśli małżeństwo w takiej formie zamierza zawrzeć strona katolicka i strona niekatolicka. W tym celu została przeprowadzona analiza prawa wewnętrznego Kościoła łacińskiego i Kościołów, które należą do Polskiej Rady Ekumenicznej. W wyniku przeprowadzonych badań ustalono, że małżeństwo mieszane wyznaniowo przez pełnomocnika będzie mogła zawrzeć strona katolicka (łacińska) jedynie z wiernymi Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, wiernymi Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz wiernymi Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej.
Słowa kluczowe:
zawarcie małżeństwa, pełnomocnictwo, prawo małżeńskie, małżeństwa mieszane, matrimonium per procura, ekumenizmBibliografia
Baron Arkadiusz, Pietras Henryk, 2006, Synody i kolekcje praw, t. 1, Dokumenty synodów od 50 do 381 roku, Wydawnictwo WAM, Kraków.
Baron Arkadiusz, Pietras Henryk, 2007, Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 1, Nicea I. Konstantynopol I. Efez. Chalcedon. Konstantynopol II. Konstantynopol III. Nicea II (325–787), Wydawnictwo WAM, Kraków.
Cupriak Jakub, 2015, Prawo zreformowane? Tak ale..., Archiwum. Miesięcznik ewangelicki, nr 10–11.
Gierat Krzysztof, 2000, Problem małżeństw mieszanych w kontekście wypełnienia istotnych praw- obowiązków małżeńskich, Ius Matrimoniale, t. 11, s. 65–66.
Hanc Wojciech, 2016, Polska Rada Ekumeniczna i jej znaczenie dla ekumenicznego dialogu, Łódzkie Studia Teologiczne, 25, 4, s. 13–28.
Hanc Wojciech, Glaeser Zygfryd, 2016, Międzynarodowe dialogi doktrynalne w Polsce, w: Encyklopedia ekumenizmu w Polsce (1964–2014), Józef Budniak, Zygfryd Glaeser, Tadeusz Kałużny, Zdzisław Kijas, Oikoumene, Kraków, s. 77–104.
Hrycuniak Sawa, 1994, Prawosławne pojmowanie małżeństwa, Bractwo Prawosławne św. św. Cyryla i Metodego, Białystok.
Hucał Michał, 2018, Conclusion of Marriage in the Law of Polish Evangelical Churches, w: Lucjan Świto, Małgorzata Tomkiewicz (red.), Conclusion of Marriage by Proxy in the Internal Law of Churches and Other Religious Associations, Studi Giuridici, t. CXXIII, Libreria Editrice Vaticana, Città del Vaticano 2018, s. 107–124.
Instrukcja procesowa „Dignitas connubii”, 2005, Communicationes, 37, s. 11–92.
Karski Karol, 2007, Ruch Ekumeniczny w Polsce 1940–1960, Studia i Dokumenty Ekumeniczne, 60–61, 1–2, s. 7–98.
Katechizm Kościoła Katolickiego, 2002, wyd. 2 poprawione, Pallottinum.
Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski, 1974, Obrzędy sakramentu małżeństwa dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Katowice.
Konferencja Episkopatu Polski, 1990, Instrukcja o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w kościele katolickim (13 XII 1989), Poznań.
Kozlov Michael, I matrimoni misti con i cattolici nelle Russiamoderna: il punto di vista del parroco, Nicolaus, 37, 2, s. 32–38.
Mames Tomasz, 2018, Canonical and Theological Issues of Marrying in the Mariavite Old Catholic Church, w: Lucjan Świto, Małgorzata Tomkiewicz (red.), Conclusion of Marriage by Proxy in the Internal Law of Churches and Other Religious Associations, Studi Giuridici, 123, Libreria Editrice Vaticana, Città del Vaticano, s. 149–164.
Meyendorff John, 1995, Małżeństwo w Prawosławiu. Liturgia, teologia, życie, przełożył Krzysztof Leśniewski, Prawosławna Diecezja Lubelska i Chełmska, Lublin.
Padacz Władysław, 1950, Zawarcie małżeństwa między nieobecnymi w rozwoju prawno-historycznym, Wydawnictwo Sióstr Loretanek-Benedyktynek, Warszawa.
Papieska Rada ds. Jedności Chrześcijan, 1994, Dyrektorium w sprawie realizacji zasad i norm dotyczących ekumenizmu z 25 marca 1993 r., Acta Apostolicae Sedis, 85(1993), s. 1039–1119, polski przekład: Communio, 2, s. 3–93.
Paulus VI, 1970, Motu proprio „Matrimonia mixta” (31 III 1970), Acta Apostolicae Sedis, 62, s. 157–278.
Prader Josef, 2003, Il matrimonio in Oriente e in Occidente, Pontificio istituto orientale, Roma.
Pragmatyka Służbowa Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Tekst jednolity opracowany na 10. sesję XII Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP z 28 listopada 1999 r., 1999, w: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Chorzowie [online], dostęp: 1.07.2020,
<http://www.chorzow.luteranie.pl/wp-content/uploads/2014/10/Pragmatyka-sluzbowa.pdf>.
Prawo małżeńskie Kościoła polskokatolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalone w Warszawie 20 czerwca 2003 r. na Ogólnopolskim Synodzie Kościoła Polskokatolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, 2003, w: Kościół Polskokatolicki w RP [online], dostęp: 15.06.2019 <http://www.polskokatolicki.pl/RODZINA/2003_08/IIISynod2003_Prawo_Kosciola.htm>.
Prawo Wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej, 2017, Warszawa.
Prawo wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej [obowiązujące od 1 stycznia 2015 r., znowelizowane podczas sesji Synodu 12–13 maja 2018 r. w Zelowie], 1991, w: Parafia Ewangelicko-Reformowana w Warszawie [online], dostęp: 16.02.2019, <http://reformowani.org.pl/czytelnia/akty-prawne/27-prawo-wewnetrzne>.
Prawo Wewnętrzne Kościoła Polskokatolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (27 VI 1995), 2014, w: Mniejszości wyznaniowe w Polsce. Prawo wewnętrzne (statutowe), wprowadzenie, zbiór statutów, R. Brożyniak, M. Winiarczyk-Kossakowska (red.), Warszawa, s. 98–118.
Przepisy prawne Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej o formie zawarcia małżeństwa z 1 października 2005 r., 2005, w: Kościół Chrześcijan Baptystów w RP [online], dostęp: 16.02.2019, <http://baptysci.pl/kosciol/akty-prawne/przepisy-prawne-kosciola-chrzescijan-baptystow-w-rp-o-formie-zawarcia-malzenstwa>.
Rytuał Maryawicki wraz z Katechizmem dla małych dzieci i dla dorosłych, 1926, Płock. Składanowski Marcin, 2011, Małżeństwa mieszane wyznaniowo-ekumeniczna szansa i życiowe
problemy. Perspektywa teologiczna i duszpasterska, Studia nad Rodziną, 28–29, 1–2, s. 43–69.
Sobór Watykański II, 2002a, Deklaracja o wolności religijnej „Dignitatis humanae” (7 XII 1965), w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, tekst polski, nowe tłumaczenie, Pallottinum – Poznań, s. 410–421.
Sobór Watykański II, 2002b, Dekret o ekumenizmie „Unitatis redintegratio” (21 XI 1964), w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, tekst polski, nowe tłumaczenie, Pallottinum – Poznań, s. 193–208.
Stanowisko Kościoła Chrześcijan Baptystów w RP w sprawie małżeństwa i rodziny, 2020, w: Kościół Chrześcijan Baptystów w RP [online], dostęp: 12.01.2020, <https://baptysci.pl/naszawiara/stanowiska/stanowisko-kosciola-w-sprawie-malzenstwa-i-rodziny>.
Statut Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej, 1967, Płock.
Statut wewnętrzny Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (10 II 1995), 1995, w: Prawosławna Diecezja Wrocławsko-Szczecińska [online], dostęp: 16.02.2019, <http://old.diecezjawroclawsko-szczecinska.pl/przydatne/Statut_PAKP.pdf>.
Szczot Elżbieta, 2018, Entering into Marriage in the Polish Catholic Church, w: Lucjan Świto, Małgorzata Tomkiewicz (red.), Conclusion of Marriage by Proxy in the Internal Law of Churches and Other Religious Associations, Studi Giuridici, 123, Libreria Editrice Vaticana, Città del Vaticano 2018, s. 125–132.
Tofiluk Jerzy, 2000, Problem małżeństw mieszanych z prawosławnego punktu widzenia, w: Małżeństwa mieszane, Zdzisław Kijas (red.), Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków, s. 29–41.
Tunia Anna, 2010, Ochrona małżeństwa i rodziny w prawie polskim oraz w prawie wewnętrznym Kościołów chrześcijańskich, Studia z Prawa Wyznaniowego, 13, s. 97–115.
Urban Tadeusz, 2016, Prawo małżeńskie Kościoła Polskokatolickiego, w: Prawo małżeńskie Kościołów chrześcijańskich w Polsce a forma wyznaniowa zawarcia małżeństwa cywilnego, Tadeusz Zieliński, Michał Hucał (red.), Wydawnictwo Naukowe ChAT, Warszawa, s. 179–196.
Winiarczyk-Kossakowska Małgorzata, 2004, Ustawy III Rzeczypospolitej o stosunku państwa do Kościołów chrześcijańskich, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
Zasadnicze Prawo Wewnętrzne Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej z 1 października 2005 r., 2018, w: Kościół Chrześcijan Baptystów w RP [online], dostęp: 16.02.2019, <http://baptysci.pl/images/home/Zasadnicze-Prawo-Wewnetrzne-KChB.pdf>.
Zasadnicze Prawo Wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 października 1996 r. z późniejszymi zmianami. Tekst jednolity opracowany na 10. sesję XII Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP w dniach 14–16 października 2011 r., 2011, w: Luteranie.pl [online], dostęp: 16.02.2019, <https://www.luteranie.pl/files/prawo_ koscielne/zpw.pdf>.
Baron Arkadiusz, Pietras Henryk, 2007, Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 1, Nicea I. Konstantynopol I. Efez. Chalcedon. Konstantynopol II. Konstantynopol III. Nicea II (325–787), Wydawnictwo WAM, Kraków.
Cupriak Jakub, 2015, Prawo zreformowane? Tak ale..., Archiwum. Miesięcznik ewangelicki, nr 10–11.
Gierat Krzysztof, 2000, Problem małżeństw mieszanych w kontekście wypełnienia istotnych praw- obowiązków małżeńskich, Ius Matrimoniale, t. 11, s. 65–66.
Hanc Wojciech, 2016, Polska Rada Ekumeniczna i jej znaczenie dla ekumenicznego dialogu, Łódzkie Studia Teologiczne, 25, 4, s. 13–28.
Hanc Wojciech, Glaeser Zygfryd, 2016, Międzynarodowe dialogi doktrynalne w Polsce, w: Encyklopedia ekumenizmu w Polsce (1964–2014), Józef Budniak, Zygfryd Glaeser, Tadeusz Kałużny, Zdzisław Kijas, Oikoumene, Kraków, s. 77–104.
Hrycuniak Sawa, 1994, Prawosławne pojmowanie małżeństwa, Bractwo Prawosławne św. św. Cyryla i Metodego, Białystok.
Hucał Michał, 2018, Conclusion of Marriage in the Law of Polish Evangelical Churches, w: Lucjan Świto, Małgorzata Tomkiewicz (red.), Conclusion of Marriage by Proxy in the Internal Law of Churches and Other Religious Associations, Studi Giuridici, t. CXXIII, Libreria Editrice Vaticana, Città del Vaticano 2018, s. 107–124.
Instrukcja procesowa „Dignitas connubii”, 2005, Communicationes, 37, s. 11–92.
Karski Karol, 2007, Ruch Ekumeniczny w Polsce 1940–1960, Studia i Dokumenty Ekumeniczne, 60–61, 1–2, s. 7–98.
Katechizm Kościoła Katolickiego, 2002, wyd. 2 poprawione, Pallottinum.
Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski, 1974, Obrzędy sakramentu małżeństwa dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Katowice.
Konferencja Episkopatu Polski, 1990, Instrukcja o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w kościele katolickim (13 XII 1989), Poznań.
Kozlov Michael, I matrimoni misti con i cattolici nelle Russiamoderna: il punto di vista del parroco, Nicolaus, 37, 2, s. 32–38.
Mames Tomasz, 2018, Canonical and Theological Issues of Marrying in the Mariavite Old Catholic Church, w: Lucjan Świto, Małgorzata Tomkiewicz (red.), Conclusion of Marriage by Proxy in the Internal Law of Churches and Other Religious Associations, Studi Giuridici, 123, Libreria Editrice Vaticana, Città del Vaticano, s. 149–164.
Meyendorff John, 1995, Małżeństwo w Prawosławiu. Liturgia, teologia, życie, przełożył Krzysztof Leśniewski, Prawosławna Diecezja Lubelska i Chełmska, Lublin.
Padacz Władysław, 1950, Zawarcie małżeństwa między nieobecnymi w rozwoju prawno-historycznym, Wydawnictwo Sióstr Loretanek-Benedyktynek, Warszawa.
Papieska Rada ds. Jedności Chrześcijan, 1994, Dyrektorium w sprawie realizacji zasad i norm dotyczących ekumenizmu z 25 marca 1993 r., Acta Apostolicae Sedis, 85(1993), s. 1039–1119, polski przekład: Communio, 2, s. 3–93.
Paulus VI, 1970, Motu proprio „Matrimonia mixta” (31 III 1970), Acta Apostolicae Sedis, 62, s. 157–278.
Prader Josef, 2003, Il matrimonio in Oriente e in Occidente, Pontificio istituto orientale, Roma.
Pragmatyka Służbowa Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Tekst jednolity opracowany na 10. sesję XII Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP z 28 listopada 1999 r., 1999, w: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Chorzowie [online], dostęp: 1.07.2020,
<http://www.chorzow.luteranie.pl/wp-content/uploads/2014/10/Pragmatyka-sluzbowa.pdf>.
Prawo małżeńskie Kościoła polskokatolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalone w Warszawie 20 czerwca 2003 r. na Ogólnopolskim Synodzie Kościoła Polskokatolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, 2003, w: Kościół Polskokatolicki w RP [online], dostęp: 15.06.2019 <http://www.polskokatolicki.pl/RODZINA/2003_08/IIISynod2003_Prawo_Kosciola.htm>.
Prawo Wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej, 2017, Warszawa.
Prawo wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej [obowiązujące od 1 stycznia 2015 r., znowelizowane podczas sesji Synodu 12–13 maja 2018 r. w Zelowie], 1991, w: Parafia Ewangelicko-Reformowana w Warszawie [online], dostęp: 16.02.2019, <http://reformowani.org.pl/czytelnia/akty-prawne/27-prawo-wewnetrzne>.
Prawo Wewnętrzne Kościoła Polskokatolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (27 VI 1995), 2014, w: Mniejszości wyznaniowe w Polsce. Prawo wewnętrzne (statutowe), wprowadzenie, zbiór statutów, R. Brożyniak, M. Winiarczyk-Kossakowska (red.), Warszawa, s. 98–118.
Przepisy prawne Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej o formie zawarcia małżeństwa z 1 października 2005 r., 2005, w: Kościół Chrześcijan Baptystów w RP [online], dostęp: 16.02.2019, <http://baptysci.pl/kosciol/akty-prawne/przepisy-prawne-kosciola-chrzescijan-baptystow-w-rp-o-formie-zawarcia-malzenstwa>.
Rytuał Maryawicki wraz z Katechizmem dla małych dzieci i dla dorosłych, 1926, Płock. Składanowski Marcin, 2011, Małżeństwa mieszane wyznaniowo-ekumeniczna szansa i życiowe
problemy. Perspektywa teologiczna i duszpasterska, Studia nad Rodziną, 28–29, 1–2, s. 43–69.
Sobór Watykański II, 2002a, Deklaracja o wolności religijnej „Dignitatis humanae” (7 XII 1965), w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, tekst polski, nowe tłumaczenie, Pallottinum – Poznań, s. 410–421.
Sobór Watykański II, 2002b, Dekret o ekumenizmie „Unitatis redintegratio” (21 XI 1964), w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, tekst polski, nowe tłumaczenie, Pallottinum – Poznań, s. 193–208.
Stanowisko Kościoła Chrześcijan Baptystów w RP w sprawie małżeństwa i rodziny, 2020, w: Kościół Chrześcijan Baptystów w RP [online], dostęp: 12.01.2020, <https://baptysci.pl/naszawiara/stanowiska/stanowisko-kosciola-w-sprawie-malzenstwa-i-rodziny>.
Statut Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej, 1967, Płock.
Statut wewnętrzny Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (10 II 1995), 1995, w: Prawosławna Diecezja Wrocławsko-Szczecińska [online], dostęp: 16.02.2019, <http://old.diecezjawroclawsko-szczecinska.pl/przydatne/Statut_PAKP.pdf>.
Szczot Elżbieta, 2018, Entering into Marriage in the Polish Catholic Church, w: Lucjan Świto, Małgorzata Tomkiewicz (red.), Conclusion of Marriage by Proxy in the Internal Law of Churches and Other Religious Associations, Studi Giuridici, 123, Libreria Editrice Vaticana, Città del Vaticano 2018, s. 125–132.
Tofiluk Jerzy, 2000, Problem małżeństw mieszanych z prawosławnego punktu widzenia, w: Małżeństwa mieszane, Zdzisław Kijas (red.), Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków, s. 29–41.
Tunia Anna, 2010, Ochrona małżeństwa i rodziny w prawie polskim oraz w prawie wewnętrznym Kościołów chrześcijańskich, Studia z Prawa Wyznaniowego, 13, s. 97–115.
Urban Tadeusz, 2016, Prawo małżeńskie Kościoła Polskokatolickiego, w: Prawo małżeńskie Kościołów chrześcijańskich w Polsce a forma wyznaniowa zawarcia małżeństwa cywilnego, Tadeusz Zieliński, Michał Hucał (red.), Wydawnictwo Naukowe ChAT, Warszawa, s. 179–196.
Winiarczyk-Kossakowska Małgorzata, 2004, Ustawy III Rzeczypospolitej o stosunku państwa do Kościołów chrześcijańskich, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
Zasadnicze Prawo Wewnętrzne Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej z 1 października 2005 r., 2018, w: Kościół Chrześcijan Baptystów w RP [online], dostęp: 16.02.2019, <http://baptysci.pl/images/home/Zasadnicze-Prawo-Wewnetrzne-KChB.pdf>.
Zasadnicze Prawo Wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 października 1996 r. z późniejszymi zmianami. Tekst jednolity opracowany na 10. sesję XII Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP w dniach 14–16 października 2011 r., 2011, w: Luteranie.pl [online], dostęp: 16.02.2019, <https://www.luteranie.pl/files/prawo_ koscielne/zpw.pdf>.
Świto, L., & Tomkiewicz, M. (2020). ZAWARCIE PER PROCURA MAŁŻEŃSTWA MIESZANEGO WYZNANIOWO W KOŚCIELE ŁACIŃSKIM W POLSCE. Forum Teologiczne, (21), 219–235. https://doi.org/10.31648/ft.6098
Lucjan Świto
Małgorzata Tomkiewicz
