Miniaturowe romantyczne bestiarium. Robactwo i owady w twórczości Romana Zmorskiego

Grzegorz Igliński

doi:10.31648/pl.7864

Veröffentlicht am: 2022-07-301

Nr. `10 (2022)

Miniaturowe romantyczne bestiarium. Robactwo i owady w twórczości Romana Zmorskiego

Grzegorz Igliński

Prace Literaturoznawcze

Rubrik: Interpretationen der polnischen Literatur

https://doi.org/10.31648/pl.7864

Abstract

The article presents a review of Roman Zmorski’s works, focusing on the author’s use of expressions related to insects and vermin. The goal is to determine the intensity of occurrence of such names (the scale of this phenomenon) as well as their functions and meanings. Consequently, the paper adopts the style of a documentation catalogue. It employs thematic criticism and takes a micrological approach. Zoomorphic connotations, images, metaphors and comparisons are considered in the context of the cultural tradition and the resulting symbolism. The conducted analysis indicates that the name “worm” is almost absent. Instead, the following terms are used: “vermin”, “vermin desires”, “little vermin”, “larva”, “caterpillar” and “leech”. The most frequent terms are “butterflies” and “ants” (“chills”, “tingles”, “swarm”). Among the infrequently used names there are “flies” (“little flies”), “bees”, “grasshoppers” and “locust”. Also “insect” is a rare term, yet it is used in a specific way: to describe a man dreaming of a great thought and suffering because of discovering it. While these names sometimes update the traditional meanings connected with vermin and insects, they occasionally convey such an unusual sense.

Am häufigsten gelesenen Artikel dieser/dieses Autor/in

Dateien herunterladen

PDF (Język Polski)

Zitierregeln

Igliński, G. (2022). Miniaturowe romantyczne bestiarium. Robactwo i owady w twórczości Romana Zmorskiego. Prace Literaturoznawcze, (`10), 211–235. https://doi.org/10.31648/pl.7864

Zitiert von / Teilen

Literaturhinweise

Źródła
Google Scholar

Ban Matiâ (1851), Mejrima ili Bošnâci. Pozorištno dělo u pet razděla, Novi Sad [Банъ Матiя (1851), Мейрима или Бошняци. Позориштно дѣло у петъ раздѣла, Нови Сад].
Google Scholar

Karadžić Vuk Stefanović (oprac.) (1891), Srpske narodne pjesme, skupio ih i na svijet izdao Vuk Stefanović Karadžić, knjiga 1, Beograd [Караџић Вук Стефановић (oprac.) (1891), Српске народне пјесме, скупио их и на свијет издао Вук Стефановић
Google Scholar

Караџић, књига 1, Биоград].
Google Scholar

Karadžić Vuk Stefanović (oprac.) (1894), Srpske narodne pjesme, skupio ih i na svijet izdao Vuk Stefanović Karadžić, knjiga 3, Beograd [Караџић Вук Стефановић (oprac.) (1891), Српске народне пјесме, скупио их и на свијет издао Вук Стефановић
Google Scholar

Караџић, књига 3, Биоград].
Google Scholar

Karadžić Vuk Stefanović (oprac.) (1895), Srpske narodne pjesme, skupio ih i na svijet izdao Vuk Stefanović Karadžić, knjiga 2, Beograd [Караџић Вук Стефановић (oprac.) (1891), Српске народне пјесме, скупио их и на свијет издао Вук Стефановић
Google Scholar

Караџић, књига 2, Биоград].
Google Scholar

Mickiewicz Adam (1994), Dzieła, komitet red. Zbigniew Jerzy Nowak [i in.], t. 2: Poematy, oprac. Władysław Floryan przy współpracy Konrada Górskiego i Czesława Zgorzelskiego, Warszawa.
Google Scholar

Pismo święte Starego i Nowego Testamentu (1989), w przekł. z języków oryginalnych, oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, wyd. 4, Poznań–Warszawa.
Google Scholar

Słowacki Juliusz (1975), Dzieła wszystkie, pod red. Juliusza Kleinera i Władysława Floryana, t. 17: Król-Duch – opracowania odmienne rapsodów I–IV, przygotował Jan Kuźniar z udziałem Władysława Floryana, Wrocław.
Google Scholar

Tegnér Esaias (1888), Frithiofs saga, med teckningar af August Malmström, Stockholm.
Google Scholar

Tegner Izajasz (1861), Frytjof (z sagi islandzkiej pod tytułem: „Sagann af Frithjofe
Google Scholar

Fräkna”). Poemat bohaterski we XXIV pieśniach, wierszem polskim przez Jana Wiernikowskiego opowiedziany, Petersburg.
Google Scholar

Tegnér Jezajasz (1957), Frithiofowa saga, przeł., wstępem i objaśnieniami opatrzył Stanisław Wałęga, Wrocław–Kraków.
Google Scholar

Zamarski [właśc. Zmorski] Roman (oprac.) (1853), Narodowe pieśni serbskie, wybrane i przeł. przez Romana Zamarskiego, t. 1–2, Warszawa.
Google Scholar

Zamarski [właśc. Zmorski] Roman (1902), Podania i baśni ludu w Mazowszu (z dodatkiem kilku szlązkich i wielkopolskich), Warszawa.
Google Scholar

Zmorski Roman (tł.) (1859), Królewicz Marko. Narodowe pieśni serbskie, przeł. przez Romana Zmorskiego, Warszawa.
Google Scholar

Zmorski Roman (tł.) (1860), Lazarica. Ustęp z narodowych pieśni serbskich, przekł. Romana Zmorskiego, Warszawa.
Google Scholar

Zmorski Roman (1866), Poezye Romana Zmorskiego, Lipsk.
Google Scholar

Zmorski Roman (1900), Pisma oryginalne i tłumaczone, Warszawa.
Google Scholar

Zmorski Roman (2014), Lesław. Szkic fantastyczny, wstęp i oprac. tekstu Halina Krukowska, red. tomu i Aneksu Jarosław Ławski, Białystok.
Google Scholar

Opracowania
Google Scholar

Axer Jerzy (1991), Strindbergowski wariant Mickiewiczowskiego kołatka, w: Filolog w teatrze, Warszawa: 181–191.
Google Scholar

Burta Małgorzata (2019), O jedwabnej stronie wiersza [Snuć miłość…] Adama Mickiewicza, „Roczniki Humanistyczne”, t. 67, z. 1: 129–144.
Crossref
Google Scholar

Chołojczyk Magdalena (2016), Walka duszy ze śmiercią. Śmierć romantyczna (na przykładzie „Lesława” Romana Zmorskiego), w: Ciało i duch w obliczu śmierci, red. Bożena Kuklińska, Marta Gudowska, Arkadiusz Gudowski, Lublin: 193–205.
Google Scholar

Dernałowicz Maria (oprac.) (1988), Roman Zmorski 1822–1867, w: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku, seria III: Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831–1863, t. 2, zespół red. Maria Janion, Maria Dernałowicz, Marian Maciejewski, Kraków: 229–270.
Google Scholar

Grzęda Ewa (2001), Romantyczna „tanatoentomologia” literacka. Rekonesans badawczy, w: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna, antropologia kultury, humanistyka, pod red. Jacka Kolbuszewskiego, [t. 5], Wrocław: 181–190.
Google Scholar

Igliński Grzegorz (2016), Z Mickiewiczowskiego bestiariusza. Owady i robaki w „Dziadach”, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” R. IX (LI): 7–37.
Crossref
Google Scholar

Igliński Grzegorz (2020), Słowacki „świerszczem głośny”. Muzykujące owady w „Królu-Duchu”, w: Studia o „Królu-Duchu” Juliusza Słowackiego, wstęp Jarosław Ławski, red. nauk. Michał Kuziak, Jarosław Ławski, Kraków – Białystok: 215–244.
Google Scholar

Igliński Grzegorz (2021), Z Mickiewiczowskiego bestiariusza. Owady i robaki w wierszach z okresów wileńsko-kowieńskiego i rosyjskiego, w: Debiuty Mickiewicza, debiuty romantyków. Studia. W 200. rocznicę debiutu wieszcza: 1818–2018, red. nauk. Jarosław Ławski i Łukasz Zabielski, Kraków: 209–239.
Google Scholar

Jakóbcówna Milica (1965), Roman Zmorski jako znawca i tłumacz ludowej poezji serbskiej, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie”, t. 7: 61–97.
Google Scholar

Janion Maria (1984), Czas formy otwartej. Tematy i media romantyczne, Warszawa.
Google Scholar

Jura Czesław (2007), Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy, wyd. 3, Warszawa.
Google Scholar

Kluk Krzysztof (1780), Zwierząt domowych i dzikich, osobliwie kraiowych, historyi naturalney początki i gospodarstwo…, t. 4: Z figurami o owadzie i robakach, Warszawa.
Google Scholar

Kott Jan (1991), Cudowny kołatek z mickiewiczowskiego kantorka, w: Pisma wybrane, t. 1: Wokół literatury, wybór i układ Tadeusz Nyczek, Warszawa: 251–284.
Google Scholar

Kowalski Grzegorz (2012), Motyl i lew. Figura trickstera w „Mazepie” i „Księdzu Marku” Juliusza Słowackiego, w: Piękno Juliusza Słowackiego, t. 1: Principia, studia pod red. Jarosława Ławskiego, Krzysztofa Korotkicha, Grzegorza Kowalskiego, Białystok: 253–282.
Google Scholar

Kowalski Piotr (2007), Kultura magiczna. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa.
Google Scholar

Krukowska Halina (2014), „Lesław. Szkic fantastyczny” Romana Zmorskiego, czyli o przekraczaniu tabu śmierci, w: Zmorski Roman, Lesław. Szkic fantastyczny, wstęp i oprac. tekstu Halina Krukowska, red. tomu i Aneksu Jarosław Ławski, Białystok: 13–59.
Google Scholar

Kubacki Wacław (1963), Zagadkowe pszczoły w „Irydionie”, „Ruch Literacki”, z. 5–6: 235–241.
Google Scholar

Linde Samuel Bogumił (1812), Słownik języka polskiego, t. 3 [vol. 5]: R – T, Warszawa.
Google Scholar

Lis-Wielgosz Izabela (2016), „Zbiór ten nie zostanie bezużytecznym w księgarstwie ciężarem”, czyli „Narodowe pieśni serbskie” wybrane i przełożone przez Romana Zmorskiego, „Przekłady Literatur Słowiańskich”, t. 7, cz. 1: 165–182.
Google Scholar

Ławski Jarosław (2014), „Zmora” i „Romanisko”. Legenda literacka Romana Zmorskiego, w: Zmorski Roman, Lesław. Szkic fantastyczny, wstęp i oprac. tekstu Halina Krukowska, red. tomu i Aneksu Jarosław Ławski, Białystok: 127–166.
Google Scholar

Ławski Jarosław (2016), Rzeka jasna, rzeka ciemna. „Nad Wisłą. (Improwizacja)” Romana Zmorskiego, w: Wiersz-rzeka, pod red. Miłosza Piotrowiaka i Mariusza Jochemczyka, Katowice: 11–31.
Google Scholar

Maciołek Marcin (2013), Kształtowanie się nazw owadów w języku polskim. Procesy nominacyjne a językowy obraz świata, Katowice.
Google Scholar

Majewska Renata (2016), Imaginarium śmierci w twórczości Romana Zmorskiego, w: Romantyzm warszawski 1815–1864, red. nauk. Olaf Krysowski, Warszawa: 205–231.
Google Scholar

Nawarecki Aleksander (1993), Mickiewicz i robaki, w: Balsam i trucizna. 13 tekstów o Mickiewiczu, pod red. Ewy Graczyk, Zbigniewa Majchrowskiego, Gdańsk: 7–26.
Google Scholar

Nawarecki Aleksander (2003), Mały Mickiewicz. Studia mikrologiczne, Katowice.
Google Scholar

Niedźwiedzki Władysław (red.) (1912), Słownik języka polskiego, ułożony przez Władysława Niedźwiedzkiego z udziałem Kazimierza Króla, t. 5: Próba – R., Warszawa.
Google Scholar

Pieścikowski Edward (1964), Poeta-tułacz. Biografia literacka Romana Zmorskiego, Poznań.
Google Scholar

Pieścikowski Edward (1965), „Święto majowe” Romana Zmorskiego, „Slavia Occidentalis”, t. 25: 119–133.
Google Scholar

Pieścikowski Edward (1997), Roman Zmorski – po latach, w: Nie tylko o Norwidzie, red. Jolanta Czarnomorska, Zbigniew Przychodniak, Krzysztof Trybuś, Poznań: 221–241.
Google Scholar

Roguski Piotr (1993), Nocne rozmowy z Nieznajomym („Lesław” Romana Zmorskiego), w: Kuszenie Polaków. Diabeł w świecie dramatu romantycznego, Warszawa: 97–103.
Google Scholar

Roszczynialska Magdalena (2003), Nowa baśń. „Strzyga” Romana Zmorskiego i „Wiedźmin” Andrzeja Sapkowskiego, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”, t. 3: 257–266.
Google Scholar

Skiba Dominika (2016), Cyganeria artystyczna i cyganowanie w romantycznej Warszawie, Wrocław.
Google Scholar

Stefanowska Zofia (1973), Świat owadzi w czwartej części „Dziadów”, w: Studia romantyczne, pod red. Marii Żmigrodzkiej, Wrocław: 289–309.
Google Scholar

Stefanowska Zofia (1976), Świat owadzi w czwartej części „Dziadów”, w: Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu, Warszawa: 42–64.
Google Scholar

Szkolnicki Zbigniew (1980), Roman Zmorski na Ślęży, Wrocław.
Google Scholar

Szkolnicki Zbigniew (1985), Roman Zmorski na Ślęży, wyd. 2, Wrocław.
Google Scholar

Timofiejew Artur (1999), Pasja według Fausta. (Wątek teoriopoznawczy w „Lesławie” Romana Zmorskiego), w: Postacie i motywy faustyczne w literaturze polskiej, pod red. Haliny Krukowskiej i Jarosława Ławskiego, t. 1, Białystok: 405–418.
Google Scholar

Ważyk Adam (1979), Cudowny kantorek, Warszawa.
Google Scholar

Wróblewska Violetta (2018), Owad/Robak, w: Słownik polskiej bajki ludowej, red. nauk. Violetta Wróblewska, t. 2: f–o, Toruń: 471–476.
Google Scholar

Zeler Bogdan (1978), Kręgi tematyczne w liryce Romana Zmorskiego, „Prace Historycznoliterackie”, t. 11: 47–68.
Google Scholar

Ziółkowska-Sobecka Marta (1995), Roman Zmorski (1822–1867), „Zeszyty Łużyckie”, nr 12: 46–50.
Google Scholar