The legal regulations applicable to the marine insurance contract in force in the first years of the Polish People’s Republic
Judyta Agnieszka Dworas-Kulik
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła IIhttps://orcid.org/0000-0002-1990-5497
Abstrakt
Ubezpieczenia morskie zwiększały pewność obrotu morskiego i służyły do zabezpieczenia transakcji kredytowych. Stanowiły ważny czynnik rozwoju działalności gospodarczej na morzu. Uwzględniając powyższe niniejszy artykuł ma na celu poddanie analizie historyczno – prawnej przepisów prawa morskiego odnoszących się do instytucji umowy ubezpieczenia morskiego, które obowiązywały w Polsce od 1920 r. do unifikacji prawa morskiego z 1961 r. W dostępnej literaturze przedmiotu znajduje się wiele opracowań dotyczących prawa morskiego po 1962 r. Wcześniejszy okres nie został szerzej omówiony, a jedynie wspomniany, co uzasadnia podjęcie niniejszego tematu. Artykuł będzie zatem stanowił próbę wyjaśnia jaka była istota i znaczenie umowy ubezpieczenia morskiego oraz wskaże co było przedmiotem i podmiotem tej umowy w morskim ustawodawstwie Polski Ludowej. Szczegółowa analiza przepisów dotyczących ubezpieczeń morskich wykazała, że polskie regulacje były bardziej przejrzyste, czytelne i szczegółowe, przez co nie wymagały uzupełnień pozakodeksowych, jak miało to miejsce w przypadku ustawodawstwa poniemieckiego. Niemniej jednak kontynuowały przyjęte wcześniej rozwiązania, systematyzując je w jednym akcie prawnym. Zatem dla polskich regulacji dotyczących ubezpieczeń morskich istotne znaczenie miały przede wszystkim rozwiązania niemieckie z przełomu XIX i XX w., które stanowiły źródło współczesnych polskich formalno- prawnych uregulowań w omawianym zakresie.
Słowa kluczowe:
prawo morskie, polisa morska, żegluga morska, ubezpieczenia majątkowe, ryzyko morskie, kompensacja szkodyBibliografia
Adamowicz M., Ubezpieczenia morskie, [in:] Leksykon prawa morskiego 100 podstawowych pojęć, ed. Dorota Pyć, Iwona Zużewicz-Wiewiórowska, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2013, s. 556-565. Google Scholar
Bednaruk W., Odpowiedzialność dyscyplinarna pośredników ubezpieczeniowych w okresie dwudziestolecia międzywojennego w Polsce, „Teka Komisji Prawniczej Oddział PAN w Lublinie” 2020, Vol. 13, No. 1, p. 13-20. Google Scholar
Bull J.W., An Introduction to Safety at Sea, Brown, Son & Ferguson, Glasgow 1966. Google Scholar
Codification Commission. Report of the President of the Codification Commission, 1 June 1932–31 March 1934, [in:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Dział Ogólny, vol. 1, bk. 16, Wydawnictwo Urzędowe Komisji Kodyfikacyjnej, Warsaw 1934. Google Scholar
Codification Commission. Report of the President of the Codification Commission, 1 June 1934–31 March 1937, [in:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Dział Ogólny, vol. 1, bk. 17, Wydawnictwo Urzędowe Komisji Kodyfikacyjnej, Warsaw 1937. Google Scholar
Dworas-Kulik J., Budowa portu w Gdyni jako gwarancja niezależności odrodzonej Polski, [in:] Logos i Ethos w Polityce. Księga Jubileuszowa Profesora Stanisława Wójcika, eds. A. Łukasiewicz-Turecka, K. Słowiński, Wydawnictwo KUL, Lublin 2020, pp. 145-154. Google Scholar
Dworas-Kulik J., Rzeczowe zabezpieczenie wierzytelności morskich w międzywojennej Polsce, „Roczniki Nauk Prawnych” 2018, Vol. 28, No. 3, p. 35-48. Google Scholar
Dworas-Kulik J., Przywilej morski w Polsce w okresie międzywojennym na tle porównawczym, „Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa KUL” 2018, Vol. 13, No. 2, p. 65-76. Google Scholar
Fischer G., Deutsche Seeversicherungs – Gesellschaft von 1914, „Weltwirtschaftliches Archiv” 1916, Vol. 7, p. 31. Google Scholar
Górski W., Zagadnienia prawne ubezpieczeń morskich, „Technika i Gospodarka Morska” 1961, Vol. 11, No. 2, p. 42-45. Google Scholar
Huget M., Ubezpieczenia przewozów morskich, Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1960. Google Scholar
Kasperski W., System ubezpieczeń gospodarczych w międzywojennej Polsce, Wydawnictwo SAWP KUL, Lublin 2019. Google Scholar
Kiedrowski W., Sądownictwo handlowe, „Głos Sądownictwa” 1936, Vol. 8, No. 11, pp. 882-885. Google Scholar
Kopyra J., Krawiec G., Umowa ubezpieczenia morskiego – zagadnienia wprowadzające, „Gospodarka Materiałowa i Logistyka” 2004, Vol. 11, p. 24-26. Google Scholar
Kruczalak K., Morskie prawo handlowe. Zagadnienia wybrane, Wydawnictwo Instytutu Morskiego, Gdańsk – Szczecin 1992. Google Scholar
Litwiński L., Handel morski w praktyce: zwięzły podręcznik opatrzony morskim słownikiem handlowym polsko – angielsko – francusko – niemieckim w oprac. Członków Sekcji Studium Morskiego przy Kole Studentów Polaków w Antwerpji, nakł. Instytutu Wydawniczego Szkoły Morskiej, Tczew 1928. Google Scholar
Łopuski J., Encyklopedia podręczna prawa morskiego, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1982. Google Scholar
Łopuski J., Prawo morskie dla oficerów marynarki handlowej i rybołówstwa, Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1965. Google Scholar
Majewski A., Prawo morskie, Instytut Wydawniczy Szkoły Morskiej, Gdynia-Tczew 1930. Google Scholar
Matysik S., Podręcznik prawa morskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1963. Google Scholar
Mirza-Kryczyński L., Polskie Stowarzyszenie Prawa Morskiego, „Głos Sądownictwa” 1936, Vol. 8, No. 11, p. 892-898. Google Scholar
Młynarczyk J., Ze studiów nad historią polskiego prawa morskiego, “Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu” 2012, Vol. 19, No. 3, p. 13-26. Google Scholar
Montalbetti E., Ubezpieczenia morskie, nakł. Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych, Warszawa 1948. Google Scholar
Ohling H., Erläuterungen zu den Allgemeinen Deutschen Seeversicherungs- Bedingungen (ADS), [in:] Export-Import-Spedition, Gabler Verlag, Wiesbaden, pp. 141 – 189. Google Scholar
Ohling J., Erläuterungen zu den AllgemeinenDeutschen Seeversicherungs-Bedingungen (ADS), [in:] Handbuch Export-Import-Spedition, Gabler Verlag, Wiesbaden 1986, pp. 253 – 302. Google Scholar
Pappenheim M., Das Recht der Seeversicherung. Ein Kommentar zu den Allgemeinrn Deutschen Seeversicherungs – Bedingungen, “Weltwirtschaftliches Archiv” 1923, Vol. 19, pp. 146 – 148. Google Scholar
Parczewski J.I., Historia rozwoju sądownictwa w Gdyni i na polskim wybrzeżu, „Głos Sądownictwa” 1936, Vol. 8, No. 11, pp. 826-833. Google Scholar
Petyniak-Sanecki K. Ubezpieczenie morskie, „Morze. Organ Ligi Morskiej i Rzecznej” 1926, Vol. 3, Vol. 12, pp. 12-14. Google Scholar
Polskie przepisy morskie, ed. Zbigniew Toczyski, Księgarnia F. Hoesicka, Warsaw 1933. Google Scholar
Popiela W., Ubezpieczenia i wypadki morskie, Wydawnictwo WSM, Szczecin 1980. Google Scholar
Schencking F., Entwicklungsmöglichkeiten privater Krankenversicherung. Zur Rekonstruktion des Versicherungsbegriffes, Deutscher Universitätsverlag, Wiesbaden 1999. Google Scholar
Sowiński W., Prawo handlowe morskie w zarysie, Książnica Atlas, Lwów 1935. Google Scholar
Speichert W., Izby Morskie, „Głos Sądownictwa” 1936, vol. 8, no 11, pp. 851-856. Google Scholar
Sułkowski J., Prace nad kodeksem morskim i rzecznym w okresie międzywojennym, „Technika i Gospodarka Morska” 1962, Vol. 1, No. 2, p. 53-54. Google Scholar
Zaorski K., Udział Bronisława Hełczyńskiego w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2018, Vol. 17, No. 1, p. 309-344. Google Scholar
Z-Cz. E., Organizacja Urzędów Marynarki Handlowej i portów, „Morze. Organ Ligi Morskiej i Kolonialnej” 1926, Vol. 3, No. 11, p. 3. Google Scholar
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
https://orcid.org/0000-0002-1990-5497
