OBJAWIENIA PRYWATNE W RELIGIACH NIECHRZEŚCIJAŃSKICH
Eugeniusz Sakowicz
Wydział Teologiczny, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawiehttps://orcid.org/0000-0001-8064-9042
Abstrakt
W religiach niechrześcijańskich nie ma „ostrego” rozdzielenia tego, co stanowi sacrum
(„święte”) i tego, co jest profanum („świeckie”). Jedna sfera przenika drugą. Rozumienie objawień
prywatnych w religiach niechrześcijańskich z tej racji jest diametralnie inne od pojmowania
ich przez katolicyzm.
O ile chrześcijaństwo jest religią teocentryczną, sytuującą w centrum (zgodnie z nazwą) Boga,
o tyle religie niechrześcijańskie mają wymiar kosmocentryczny. W religiach kosmocentrycznych
(np. w religiach ludów pierwotnych) dojść może do „nałożenia się” na siebie tego, co immanentne
i transcendentne. Skoro człowiek i Bóg jeszcze za życia istoty ludzkiej stanowić mogą jedno (jak
chce hinduizm czy sufizm – mistycyzm islamski), to przekonanie o istnieniu „objawień prywatnych”
może być w tych przypadkach wątpliwe.
W buddyzmie pierwotnym jest brak przekazów o tzw. objawieniach prywatnych, których miałby
doświadczać Budda. Budda nie tęsknił za żadnym objawieniem. Nie wypowiadał się ani o istnieniu,
ani o nieistnieniu bóstw. Wraz z ekspansją misyjną buddyzmu pojawiły się nurty tzw. buddyzmu
ludowego, w którym jego adepci zaczęli doświadczać zjawień samego Buddy oraz bodhisattwów,
czyli postaci historycznych, które zrezygnowawszy z osiągnięcia swojego wyzwolenia służyły innym
ludziom na ich drodze ku nirwanie.
W islamie „prywatne objawienia” wiążą się z Mahometem. Najwyższy Prorok islamu otrzymał
od Allaha ostateczne objawienie. Zamykały one cykl objawień znanych w judaizmie, a sięgających
Abrahama. O ile w Kościele katolickim „objawienia prywatne” nastąpiły i następować będą po
zakończeniu objawienia publicznego (do którego niczego nowego nie wniosły i nie wniosą), o tyle
np. w islamie „objawienia prywatne” Mahometa zainicjowały nowe rozumienie monoteizmu, wnosząc
dużo nowego do wcześniejszych systemów jedynobóstwa.
Słowa kluczowe:
objawienie prywatne, religie niechrześcijańskie, Mahomet, islam, Budda, buddyzmBibliografia
Communicating the Word. Revelation, Translation, and Interpretation in Christianity and Islam, red. D. Marshall, Washington 2011.
Eliade E., Sacrum i profanum. O istocie religijności, Warszawa 1999.
Eliade E., Sacrum, mit, historia, Warszawa 1993.
Gajewska U., Język religijny w badaniach filozoficznych, teologicznych i religioznawczych, „Słowo” 2012, nr 3, s. 71–83.
Grodź S., Objawienie w islamie i sposoby jego uwiarygodniania, w: Objawienie, red. P. Moskal, Lublin 2005, s. 97–116.
Jan Paweł II, Wiara chrześcijańska a religie niechrześcijańskie. Watykan, 5 czerwca 1985, w: Islam w dokumentach Kościoła i nauczaniu Jana Pawła II (1965–1996), red. E. Sakowicz, Warszawa 1997, s. 112–116.
Jha D.N., Rethinking Hindu Identity, London 2009.
Kłoczowski J.A., Objawienie, w: Religia. Encyklopedia PWN, t. 7, red. T. Gadacz, B. Milerski, Warszawa 2003, s. 371–373.
Królikowski P., Objawienie, w: Encyklopedia katolicka, t. 14, Lublin 2010, kol. 157.
Margul T., Jak umierały religie. Szkice z tanatologii religii, Warszawa 1983.
Mazuz H., The Relationship Between Islam and Judaism. A Neglected Aspect, „The Review of Rabbinic Judaism” t. 16, 2013, nr 1, s. 28–40.
Moreland A.B., The Qur’an and the Doctrine of Private Revelation. A Theological Proposal, „Theological Studies” t. 76, 2015, nr 3, s. 531–549.
Nogales S., Luis J., Aproximación a una teología de las religiones, t. 1: Religiones tradicionales. Judaísmo-Islam, Madrid 2015.
Rusecki M., Objawienia prywatne, w: Leksykon teologii fundamentalnej, red. M. Rusecki, K. Kaucha i in., Lublin–Kraków 2002, s. 853–859.
Rusecki M., Problem wiarygodności „objawień prywatnych”, „Ateneum Kapłańskie” t. 106, 1986, z. 1, s. 34–50.
Rusecki M., Prywatne objawienia, w: Encyklopedia katolicka, t. 16, Lublin 2012, kol. 600–601.
Rusecki M., Sokołowski P., Objawienie. IV. W religiach, w: Encyklopedia katolicka, t. 14, Lublin 2010, kol. 177–181.
Sakowicz E., Multireligijność, w: Leksykon pedagogiki religii, red. C. Rogowski, Warszawa 2007, s. 419–420.
Sakowicz E., Religia. II. Typologia. B. Uniwersalne, w: Encyklopedia katolicka, t. 16, Lublin 2012, kol. 1402.
Sakowicz E., Religia. II. Typologia. C. Pozachrześcijańskie, w: Encyklopedia katolicka, t. 16, Lublin 2012, kol. 1403.
Sarwa A., Życie przed życiem, życie po życiu? Rzeczy ostateczne człowieka i świata w tradycjach niebiblijnych, Sandomierz 2010.
Skałdanowski M., W czyje imię? Problem języka inkluzywnego na przykładzie kontrowersji związanych z formułą chrzcielną w północnoamerykańskich Kościołach protestanckich, „Studia Religiologica” t. 48, 2015, nr 2, s. 131–141.
Stillman N., Judaism and Islam. Fourteen Hundred Years of Intertwined Destiny? An Overview, Gainesville 2011.
Tieszen Ch.L., Interpreting Scriptures in Judaism, Christianity, and Islam: Overlapping Inquiries, „Islam and Christian-Muslim Relations” t. 28, 2017, s. 525–527.
Wilowski W., Czy zen może być chrześcijański? Studium z filozofii porównawczej religii, Poznań 2015.
Wnuk-Lisowska E., Objawienia w islamie, w: Objawienie, red. P. Moskal, Lublin 2005, s. 117–128.
Wojtysiak J., Język religijny, w: Leksykon teologii fundamentalnej, Lublin–Kraków 2002, s. 572–584.
Zimoń H., Religia. II. Typologia. A. Etniczne, w: Encyklopedia katolicka, t. 16, Lublin 2012, kol. 1400–1402.
Zimoń H., Religie ludów pierwotnych, w: Religia w świecie współczesnym. Zarys problematyki religiologicznej, „Studia Religiologiczne”, t. 1, Lublin 2001, s. 207–244.
Zimoń H., Sakralność ziemi u ludu Konkomba z Afryki Zachodniej, Lublin 1998.
Wydział Teologiczny, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
https://orcid.org/0000-0001-8064-9042
