Małżeństwo, narodziny i śmierć w wierze oraz w zwyczajach religijnych antycznych Greków
Bartosz Lisiecki
Uniwersytet OpolskiAbstrakt
Rodzina – dawniej oraz dzisiaj – była i jest podstawową komórką społeczną. Ze
względu na ogrom materiału w zakresie podjętego tematu, autor skupił się tylko na trzech aspektach
z życia rodziny: zawarcie małżeństwa, narodziny dziecka oraz śmierć członka rodziny. Te momenty
życiowe były bardzo ważne dla Greków, bowiem właśnie wtedy odwoływano się do konkretnych
rytuałów religijnych. Aby uzyskać pomyślność bogów, zawsze składano im ofiary. Przykładowo,
w dniu ślubu w porze nocnej wędrowano z pochodniami ku uciesze Hestii oraz żeby odpędzić nocne
i niemiłe bóstwa. Kiedy rodziło się dziecko, matka musiała dokonać rytualnego oczyszczenia.
Jednak czy nowo narodzone dziecko miało zostać uznane, zależało tylko od ojca. Jeśli przyjął je do
swego domu, obchodził wokół ognisko domowe, którym opiekowała się bogini Hestia. Natomiast
jeśli jeden z członków rodziny umierał, dokładano starań, aby do grobu włożyć zmarłemu wszystkie
potrzebne mu rzeczy, by mógł bezpiecznie dotrzeć do Hadesu. Pilnowano, by dostał miodowe ciastko
dla psa Cerbera, a także obola dla Charona. Religia i związane z nią wierzenia oraz rytuały były
nieodłącznie wpisane w codzienne życie mieszkańców starożytnej Grecji.
Słowa kluczowe:
rodzina, starożytna Grecja, religia, bogowie, ślub, narodziny, śmierć, pogrzeb, wierzenia.Bibliografia
Aguirre M., Light and Darkness in Ancient Greek Myth and Religion, ed. M. Christopoulos, New York 2010.
Anonymous. The Homeric Hymns and Homerica, transl. H.G. Evelyn-White, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?-doc=HH %2029>.
Aristophanes, Lysistrata, 603, transl. S. Ruden, Indianapolis 2003.
Aristophanes, Lysistrata, transl. J. Lindsay, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text ?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0242%3Acard%3D5 98>.
Aristotle, Politics, transl. H. Rackham, London 1944, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Aristot.+Pol.+7.1335b&-fromdoc =Perseus%3Atext%3A1999.01.0058>.
Athenaeus, The Deipnosophists, transl. C.D. Yonge, London 1854, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?-doc=Ath.+11.58&fromdoc=P erseus%3Atext%3A2013.01.0003>.
Barnstone W., The Complete Poems of Sappho, Boston 2009.
Białobrzecka D., Obol Charona, in: Menhir nr 10 [online], access: 20.05.2017, <http://www.menhir.archeo.uj.edu.pl/documents/37357302/63575385/obol%20charona1.pdf>.
Demosthenes, Against Boeotus, transl. A.T. Murray, London 1939, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999. 01.0076%3Aspeech%3D40%3Asection%3D12>.
Euripides, Electra, transl. W.J. Oates, New York 1938, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0096%3Acar d%3D646>.
Euripides, Heracles, transl. E. P. Coleridge, New York 1938, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999 .01.0102%3Acard%3D1255>.
Euripides, Hippolytus, transl. D. Kovacs, Cambridge [n.p.d.], in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999 .01.0106%3Acard%3D1389>.
Euripides, Iphigenia in Aulis, transl. E. P. Coleridge, London 1891, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999 .01.0108%3Acard%3D716>.
Euripides, Phoenissae, transl. E. P. Coleridge, New York 1937, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999 .01.0118%3Acard%3D327>.
Flaceliere R., Życie codzienne w Grecji za czasów Peryklesa, transl. Z. Bobowicz, Warszawa 1985.
Foxhall L., Studying Gender in Classical Antiquity, New York 2003.
Homer, Odyssey, transl. A.T. Murray, London 1919, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Hom.+Od.+9.65&-fromdoc=Perseus%3Atex t%3A1999.01.0136>.
Milner L.S., Hardness of Heart/hardness of Life: The Stain of Human Infanticide, New York 2000.
Ostwald M., From Popular Sovereignty to the Sovereignty of Law: Law, Society, and Politics in Fifth-Century Athens, Berkeley 1987.
Pausanias, Description of Greece, transl. W.H.S. Jones, London 1918, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Paus.+2.32.1&fromdoc=P erseus%3Atext%3A1999.01.0160>.
Pindar, Pythian 4, transl. S.J. Willet, 2001, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:abo:tlg,0033,002:4>.
Plato, Theaetetus, transl. H.N. Fowler, London 1921, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.01 72%3Atext%3DTheaet.%3Asection%3D160e>.
Plutarch, Lacaenarum Apophthegmata, F.C. Babbitt, London 1931, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Plut.+Lacae.+ 6.26&fromdoc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0204>.
Plutarch, Lycurgus, transl. B. Perrin, London 1914, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Plut.+Lyc.+15.3&fromdoc=Perseus%3A text%3A2008.01.0047>.
Polybius, Histories, transl. E.S. Shuckburgh, London 1962, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Plb.+37.9&fromdoc=Perseus%3 Atext%3A1999.01.0234>.
Reinsberg C., Obyczaje seksualne starożytnych Greków, transl. B. Wierzbicka, Gdynia 1998.
Rohde E., The Cult of Sould and Belief in Immortality among the Greek, transl. W. B. Hillis New York 1925.
Sophocles, Trachiniae, transl. Sir R. Jebb, Cambridge 1892, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999 .01.0196%3Acard%3D1157>.
Thucydides, The History of the Peloponnesian War, transl. H. Dale, New York 1873.
Vergilius Maro, Aeneid, transl. C. Williams, Boston 1910, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Verg.+A.+6.417&fromdoc=Per seus%3Atext%3A1999.02.0054>.
Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983.
Wypustek A., Życie rodzinne starożytnych Greków, Wrocław 2007.
Xenophanes of Colophon, Fragments, transl. J.H. Lesher, Toronto 2001.
Zaidman L.B., Grecy i ich bogowie, transl. B. Spieralska, Warszawa 2008.
Anonymous. The Homeric Hymns and Homerica, transl. H.G. Evelyn-White, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?-doc=HH %2029>.
Aristophanes, Lysistrata, 603, transl. S. Ruden, Indianapolis 2003.
Aristophanes, Lysistrata, transl. J. Lindsay, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text ?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0242%3Acard%3D5 98>.
Aristotle, Politics, transl. H. Rackham, London 1944, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Aristot.+Pol.+7.1335b&-fromdoc =Perseus%3Atext%3A1999.01.0058>.
Athenaeus, The Deipnosophists, transl. C.D. Yonge, London 1854, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?-doc=Ath.+11.58&fromdoc=P erseus%3Atext%3A2013.01.0003>.
Barnstone W., The Complete Poems of Sappho, Boston 2009.
Białobrzecka D., Obol Charona, in: Menhir nr 10 [online], access: 20.05.2017, <http://www.menhir.archeo.uj.edu.pl/documents/37357302/63575385/obol%20charona1.pdf>.
Demosthenes, Against Boeotus, transl. A.T. Murray, London 1939, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999. 01.0076%3Aspeech%3D40%3Asection%3D12>.
Euripides, Electra, transl. W.J. Oates, New York 1938, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0096%3Acar d%3D646>.
Euripides, Heracles, transl. E. P. Coleridge, New York 1938, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999 .01.0102%3Acard%3D1255>.
Euripides, Hippolytus, transl. D. Kovacs, Cambridge [n.p.d.], in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999 .01.0106%3Acard%3D1389>.
Euripides, Iphigenia in Aulis, transl. E. P. Coleridge, London 1891, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999 .01.0108%3Acard%3D716>.
Euripides, Phoenissae, transl. E. P. Coleridge, New York 1937, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999 .01.0118%3Acard%3D327>.
Flaceliere R., Życie codzienne w Grecji za czasów Peryklesa, transl. Z. Bobowicz, Warszawa 1985.
Foxhall L., Studying Gender in Classical Antiquity, New York 2003.
Homer, Odyssey, transl. A.T. Murray, London 1919, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Hom.+Od.+9.65&-fromdoc=Perseus%3Atex t%3A1999.01.0136>.
Milner L.S., Hardness of Heart/hardness of Life: The Stain of Human Infanticide, New York 2000.
Ostwald M., From Popular Sovereignty to the Sovereignty of Law: Law, Society, and Politics in Fifth-Century Athens, Berkeley 1987.
Pausanias, Description of Greece, transl. W.H.S. Jones, London 1918, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Paus.+2.32.1&fromdoc=P erseus%3Atext%3A1999.01.0160>.
Pindar, Pythian 4, transl. S.J. Willet, 2001, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:abo:tlg,0033,002:4>.
Plato, Theaetetus, transl. H.N. Fowler, London 1921, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.01 72%3Atext%3DTheaet.%3Asection%3D160e>.
Plutarch, Lacaenarum Apophthegmata, F.C. Babbitt, London 1931, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Plut.+Lacae.+ 6.26&fromdoc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0204>.
Plutarch, Lycurgus, transl. B. Perrin, London 1914, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Plut.+Lyc.+15.3&fromdoc=Perseus%3A text%3A2008.01.0047>.
Polybius, Histories, transl. E.S. Shuckburgh, London 1962, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Plb.+37.9&fromdoc=Perseus%3 Atext%3A1999.01.0234>.
Reinsberg C., Obyczaje seksualne starożytnych Greków, transl. B. Wierzbicka, Gdynia 1998.
Rohde E., The Cult of Sould and Belief in Immortality among the Greek, transl. W. B. Hillis New York 1925.
Sophocles, Trachiniae, transl. Sir R. Jebb, Cambridge 1892, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999 .01.0196%3Acard%3D1157>.
Thucydides, The History of the Peloponnesian War, transl. H. Dale, New York 1873.
Vergilius Maro, Aeneid, transl. C. Williams, Boston 1910, in: Crane, G.R. ed. The Perseus Project [online], access: 20.05.2017, <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Verg.+A.+6.417&fromdoc=Per seus%3Atext%3A1999.02.0054>.
Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983.
Wypustek A., Życie rodzinne starożytnych Greków, Wrocław 2007.
Xenophanes of Colophon, Fragments, transl. J.H. Lesher, Toronto 2001.
Zaidman L.B., Grecy i ich bogowie, transl. B. Spieralska, Warszawa 2008.
Lisiecki, B. (2018). Małżeństwo, narodziny i śmierć w wierze oraz w zwyczajach religijnych antycznych Greków. Forum Teologiczne, 19, 177–189. Pobrano z https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/ft/article/view/3110
Bartosz Lisiecki
Uniwersytet Opolski
Uniwersytet Opolski
