Stosunki gospodarcze i handlowe ZSRR – Niemcy w latach 1918–1940 (część 1)
Zbigniew Klimiuk
Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w WarszawieAbstrakt
The author analyzes in his paper the economic and trade relations between Germanyand the Soviet Union in the period of 1918–1944. During this period trade relations withGermany constituted a continuation of relations between Tsarist Russia and Germany beforeWorld War I. The German-Soviet Economic Agreement of October 12, 1925, formed specialconditions for the mutual trade relations between the two countries. In addition to the normalexchange of goods, German exports to the Soviet Union were based from the very beginningon a system negotiated by the Soviet Trade Mission to Berlin under which the Soviet Union wasgranted loans for financing additional orders from Germany. Trade with Soviet Union, promotedby the first credit-based operations, led to a dynamic exchange of goods, which reached itshighest point in 1931. In the early 1930s, however, Soviet imports decreased as regime assertedpower and its weakened adherence to the disarmament requirements of the Treaty of Versaillesdecreased Germany’s reliance on Soviet imports. In addition, the Nazi Party’s ascent to powerincreased tensions between Germany and the Soviet Union. In the mid-1930s, the Soviet Unionmade repeated efforts at reestablishing closer contacts with Germany. The Soviets chieflysought to repay, with raw materials, the debts which arose from earlier trade exchange, whileGermany sought to rearm, therefore both countries signed a credit agreement in 1935. The saidagreement placed at the disposal of the Soviet Union until June 30, 1937, the loans amountingto 200 million Reichsmarks, to be repaid in the period 1940–1943. The Soviet Union used183 million Reichsmarks from this credit. The preceding credit operations were, in principle,liquidated. Economic reconciliation was hampered by political tensions after the Anschluss inmid-1938 and Hitler’s increasing hesitance to deal with the Soviet Union. However, a new periodin the development of Soviet–German economic relations began after the Ribbetrop–MolotovAgreement, which was concluded in August of 1939.
Słowa kluczowe:
Soviet Union Germany foreign trade trade relations trade agreement trade turnover export import trade representation custom tariffs and quotasBibliografia
Barszczewski, W. (1930), Dumping sowiecki. W: Przegląd Gospodarczy. 21, 890–894.
Bettelheim, Ch. (1950), L’Economic sovietique. Paris.
Bobrowski, C. (1928), Problem industrializacji w ZSRR. W: Przemysł i Handel. 51, 2106–2110.
Ciepielewski, J./Kostrowicka, I./Landau, Z./Tomaszewski, J. (1970), Historia gospodarcza świata XIX i XX wieku. Warszawa.
Dobb, M. (1948), Soviet economic development. London.
Fabierkiewicz, W. (1926), Rosja współczesna. Warszawa.
Ginzburg, A. (1937), Wnieszniaja torgowla SSSR. Moskwa.
Glass, S. (1928), Kierunki handlu zagranicznego Niemiec (1925–1927). W: Przegląd Gospodarczy. 8, 373–377.
Glass, S. (1928a), Dziesięciolecie sowieckiego monopolu handlu zagranicznego. W: Przegląd Gospodarczy. 11, 539–542.
Glass, S. (1936), Sprawa parytetu waluty sowieckiej. W: Przegląd Gospodarczy. 2, 54–57.
Glass, S. (1937), Nowa konstytucja i ustrój gospodarczy ZSRR. W: Przegląd Gospodarczy. 2, 44–47.
Glass, S. (1938), XX-lecie sowieckiego monopolu handlu zagranicznego. W: Przegląd Gospodarczy. 14, 568–571.
Gospodarka (1950), Gospodarka narodowa ZSRR (cz. I). Warszawa.
Grabska, W. (1964), Ekspansja Niemiec na Wschód. Wrocław.
Hichhorn, L. (1930), Die Handelsbeziehungen Deutschlands zur Sowjetrussland. Rostock.
J. S. (1930), Rosja dzisiejsza jako importer. W: Polska Gospodarcza. 10, 452–453.
Jurkiewicz, J. (1966), Niektóre problemy stosunków polsko-radzieckich w okresie międzywojennym 1918–1939. W: Z dziejów stosunków polsko-radzieckich. Studia i materiały. Warszawa, 18–38.
Kleer, J. (1967), ZSRR – pół wieku przemian gospodarczych. Warszawa.
Koncesje (1924), Koncesje w Rosji Radzieckiej. W: Przegląd Gospodarczy. 13, 593–594.
Korolenko, A. S. (1954; 1959), Torgowyje dogowory i sogłaszenija SSSR z inostrannymi gosudarstwami. Moskwa.
Kowan, I. (1967), Prawowoje soderżanije dekreta o nacjonalizacji wnieszniej torgowli. W: Wnieszniaja Torgowla. 4, 13–14.
Kuczyński, J./Witkowski, G. (1947), Die deutsch-russischen Handelsbeziehungen in den letzten 150 Jahren. Berlin.
Linieckij, E. (1925), Ekonomika i planirowanije sowietskoj torgowli. Moskwa.
Mainz, K. (1930), Die Auswirkungen des Aussenhandelsmonopols auf die deutsch-sowjetrussischen Wirtschaftsbeziehungen. Berlin.
Miszustin, D. (1938), Wnieszniaja torgowla i industrializacyja SSSR. Moskwa.
Otmar Berson, J. (1933), Nowa Rosja. Na przełomie dwóch piatiletek. Warszawa.
Patoliczew, N. (1968), Piatdziesiat lat sowietskoj wnieszniej torgowli. W: Wnieszniaja Torgowla. 4, 4–14.
50 let (1967), 50 let sowietskoj torgowli. Moskwa.
Pokrovskij, M. (1947), Wnieszniaja torgowla i wnieszniaja torgowaja politika Rossii. Moskwa.
Ringman, A. (1928), Rozwój eksportu rosyjskiego. W: Przemysł i Handel. 5, 195–198.
Rosienko, I. A. (1965), Sowietsko-germanskije otnoszenija 1921–1922. Leningrad.
Rubinsztejn, N. (1953), Wnieszniaja politika sowietskogo gosudarstwa 1921–1925. Moskwa.
Schwarz, A. (1958), Russia’s Soviet Economy. Englewood Cliffs.
Shotwell, J. T. (1945), Poland and Russia 1919–1945. New York.
Skrzywan, S. (1925), Bilans handlowy Rosji Sowieckiej. W: Przegląd Gospodarczy. 7, 371–374.
Skrzywan, S. (1925a), Zagadnienia handlu zagranicznego w Rosji. W: Przegląd Gospodarczy. 24, 1451–1453.
Smirnov, A. M. (1960), Mieżdunarodnyje waliutnyje i kreditnyje otnoszenija SSSR. Moskwa.
Soviet (1953), Soviet Economic Growth. Evanstron (III.).
Stan (1928), Stan traktatów handlowych Niemiec. W: Przegląd Gospodarczy. 2, 49–50.
Statistisches Buch (1914), Statistisches Buch fuer das Deutsche Reich. Berlin.
Statistisches Buch (1927), Statistisches Buch fuer das Deutsche Reich 1924–1926. Berlin.
Statistisches Buch (1935), Statistisches Buch fuer das Deutsche Reich 1934–1935. Berlin.
Strumilin, S. (1962), Problemy socjalizmu i komunizmu w ZSRR. Warszawa.
Strumtahl, A. (1937), Die große Krise. Zürich.
Studnicki, W. (1928), Z powodu pertraktacji handlowych niemiecko-sowieckich. W: Przegląd Gospodarczy. 17, 654–659.
Szeliga, Z. (1967), Gospodarka ZSRR na tle gospodarki świata. Warszawa.
Szyszkin, W. A. (1969), Sowietskoje gosudarstwo i strany Zapada w 1917–1925 gg. Leningrad.
Timofiejew, W. (1967), Istoriczeskoj opyt gosudarstwiennoj monopoli wnieszniej torgowli SSSR. W: Wnieszniaja Torgowla. 7, 24–30.
Torgowye otnoszenja (1938), Torgowye otnoszenja SSSR s kapitalisticzeskimi stranami. Moskwa.
Uszakow, W. B. (1958), Wnieszniaja politika Germanii w pierijod Weimarskiej Respubliki. Moskwa.
Winogradow, W. M. (1957), Wnieszniaja torgowla SSSR s kapitalisticzeskimi stranami. Moskwa.
Wnieszniaja (1960), Wnieszniaja torgowla SSSR za 1918–1940. Moskwa.
Wywóz (1930), Wywóz zbożowy ZSRR. W: Przegląd Gospodarczy. 5, 224–225. Z. (1929), Sowiecka taryfa celna. W: Przemysł i Handel. 25, 1110–1114.
Zinczenko, W. S. (red.) (1965), Wnieszniaja torgowla SSSR 1918–1963. Moskwa.
Zołotarjew, W. I. (1967), Osnownyje etapy razwitija wnieszniej targowli SSSR 1917–1967. W: Woprosy Istorii. 8, 30–48.
Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie
Inne teksty tego samego autora
- Zbigniew Klimiuk, Stosunki gospodarcze i handlowe ZSRR – Niemcy w latach 1918–1940 (część 2) , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 9 Nr 2 (2018): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Zbigniew Klimiuk, Gospodarczo-militarne problemy i dylematy Związku Radzieckiego w latach 30. XX wieku , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 10 Nr 1 (2019): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Zbigniew Klimiuk, Ekonomista ze Lwowa. Dorobek naukowy, poglądy i działalność publiczna Stanisława Głąbińskiego , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 11 Nr 1 (2020): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Zbigniew Klimiuk, Ekonomista z Wilna - dorobek naukowy Władysława Mariana Zawadzkiego , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 8 Nr 1 (2017): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Zbigniew Klimiuk, Ekonomista z Podola. Jerzy Zdziechowski – życiorys, poglądy oraz działalność publiczna , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 13 Nr 2 (2022): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Zbigniew Klimiuk, Uwarunkowania rozwoju gospodarczego i handlu zagranicznego krajów Europy Środkowo-Wschodniej w okresie międzywojennym (1918-1939) , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 12 Nr 1 (2021): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Zbigniew Klimiuk, Uwarunkowania rozwoju stosunków finansowo-kredytowych krajów bloku radzieckiego z Zachodem w latach 80. XX wieku , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 14 Nr 2 (2023): Przegląd Wschodnioeuropejski
