Order of demonstrative modifiers in contemporary Polish and Ukrainian

Aleksander Kiklewicz

University of Warmia and Mazury

Anatoliy Zahnitko

Vasyl’ Stus Donetsk National University


Abstract

Although demonstrative adjectives fall within the adjectival paradigm and, within the framework of this paradigm, implement most grammatical oppositions, in terms of linearization they differ significantly from qualitative and relative adjectives: the postposition of the demonstrative modifier has a completely different character than in the case of adjectives. The authors intend to achieve several goals. The first goal is to compare nominative constructions with the pronominal (demonstrative) modifier in Slavic languages belonging to different groups, i.e. Polish and Ukrainian. The second objective is to examine the factors determining the post-positional use of demonstrative attributes, both direct evident (functionally marked) and statistical. In this respect, the authors mention the following factors: 1) the linear position of the nominal group in relation to the predicate; 2) the position of the nominal group in the communicative (thematic-rhematic) structure; 3) the stress structure of the utterance; 4) case of the noun; 5) degree of development of the nominal group; 6) the status of the noun as a primary or derived (from an adjective) name. The empirical material of the study was collected on the basis of language corpora and source texts of various styles.


Keywords:

word order, nominal group, demonstrative adjective, attribute, comparative linguistics, Polish language, Ukrainian language


Bačvarov, J. (1974), Porjadok slov kaka grammatičeskoe sredstvo v slavjanskich jazykach (v sopostavlenii s nekotorymi neslavjanskimi). W: Švedova, N. J. (red.), Grammatičeskoe opisanije slavjanskich jazykov. Moskva, 211-218.   Google Scholar

Budzyk, K. (1955), Co to jest polski sylabotonizm? W: Pamiętnik Literacki. XLVI (1), 123-152.   Google Scholar

Chlebda, W. (2010), Na tropach reproduktów. W poszukiwaniu wielowyrazowych jednostek języka. Opole.   Google Scholar

Cholodilova, M. A. (2013), Pozicionnye svojstva mestoimenij v russkom jazyke [mašinopis’]. Sankt-Peterburg. URL: https://www.academia.edu/10212527.   Google Scholar

Clasmeier, C. (2023), Variabilität in der Wortfolge. Eine Korpusanalyse zu polnischen Adjektiv- -Substantiv-Konstruktionen. W: Die Welt der Slaven. 68 (1), 75-105.
Crossref   Google Scholar

Dryer, M. (2018), On the order of demonstrative, numeral, adjective, and noun. W: Language. 94, 798-833.
Crossref   Google Scholar

Eroms H.-W. (1986), Funktionale Satzperspektive. Tübingen.
Crossref   Google Scholar

Gębka-Wolak, M. (2012), Wykładniki struktury tematyczno-rematycznej w języku łacińskim. W: Linguistica Copernicana. 1 (7), 153-170.
Crossref   Google Scholar

Gębka-Wolak, M. (2000), Związki linearne między składnikami grupy nominalnej we współczesnym języku polskim. Toruń.   Google Scholar

Grochowski, M. (2007), O szyku neutralnym i nacechowanym w języku polskim. Trudności z ustalaniem opozycji. W: Prace Filologiczne. 53, 241-252.   Google Scholar

Grygiel, M. (2010), Kwantyfikacyjne i egzystencjalne wykładniki afirmacji na przykładzie języka serbskiego. W: Slavia Meridionalis. 10, 104-119.
Crossref   Google Scholar

Izdebska-Długosz, D. (2022), „Zdejmij okulary różowe!” – błędy w szyku zdania w polszczyźnie studentów ukraińskojęzycznych. W: Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego. 8, 37 48.
Crossref   Google Scholar

Jakobson R. (1936), Beitrag zur allgemeinen Kasuslehre. Gesamtbedeutungen der russischen Kasus. W: Travaux du cercle linguistique de Prague. 6, 240-288.   Google Scholar

Jodłowski, (1976), Podstawy składni polskiej. Warszawa.   Google Scholar

Karolak, S. (1999), Inwersja. W: Polański, K. (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław etc.   Google Scholar

Karolak, S. (2002), Podstawowe struktury składniowe języka polskiego. Warszawa.   Google Scholar

Kiklewicz, A. (2017), Zjawisko segmentacji składniowej we współczesnych tekstach prasowych. W: Zeszyty Prasoznawcze. 60 (4), 723-742.
Crossref   Google Scholar

Kononeko, I. V. (2007), Semantyko-syntaktyčnyj potencial prepozityvnych ta postpozytyvnych atrybutiv (na materiali ukrain’skoj ta pol’skoj mov). W: Movoznavstvo. 3, 39-47.   Google Scholar

Kononenko, I. (2012), Język ukraiński i polski: studium kontrastywne. Warszawa.
Crossref   Google Scholar

Krawczuk, A. (2011), Leksykologia i kultura języka polskiego. T. 2: Kultura języka. Kijów.   Google Scholar

Ljutikova, E. A. (2012), O dvuch tipach inversii v russkoj imennoj gruppe. W: Russkij jazyk v naučnom osveščenii. 2 (24), 65-106.   Google Scholar

Magajewska, M. (2005), Pozycja przymiotnika w zdaniu polskim i włoskim: uwarunkowania syntaktyczne. W: Acta Universitatis Lodziensis. 14, 41-56.   Google Scholar

Markowski, A. (1999), Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN. Warszawa.   Google Scholar

Mazur J. (1986), Organizacja tekstu potocznego. Na przykładzie języka polskiego i rosyjskiego. Lublin.   Google Scholar

Mel’čuk, I. A. (1999), Opyt teorii lingvističeskich modelej „smysl – tekst”. Moskva.   Google Scholar

Nowicka-Schwartz, A. A. (1980), Ordering of attributive adjectives in Polish. Ann Arbor.   Google Scholar

Padlužny, A. I. (red.) (1989), Fanetyka belaruskaj litaraturnaj movy. Minsk.   Google Scholar

Podlesskaja, V. I. (2011), Pozicija pritjažatel’nogo mestoimenija otnositelno veršinnogo imieni v zavisimosti ot položenija IG otnositel’no skazujemogo. URL: http://www.rusgram.ru.   Google Scholar

Pszczołowska, L. (1975), Jamb w polskiej poezji: cechy i sposoby realizacji wzorca. W: Pamiętnik Literacki. 66 (3), 147-170.   Google Scholar

Rinas, K. (2006), Abtönungspartikeln, das Mittelfeld und die Wackernagelposition. W: Höhne, S. et al. (eds.), Brücken. Germanistisches Jahrbuch Tschechien ¸Slowakei. Neue Folge. 14, 319-327.   Google Scholar

Sankowska, J. (1962), Szyk przymiotników we współczesnej polszczyźnie. W: Roczniki Humanistyczne. 11 (1), 41-84.   Google Scholar

Sawicka, I. (1995), Fonologia. W: Wróbel, H. (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia. Kraków, 107-189.   Google Scholar

Siewierska, A. | Uhlířová, L. (1998), An overview of word order in Slavic languages. W: Siewierska, A. (ed.), Constituent order in the languages of Europe. Berlin, 105-149.
Crossref   Google Scholar

Szczepankowska, I. (2012), O semantyce zaimków. W: Białostockie Archiwum Językowe. 12, 2725-291.   Google Scholar

Valois, D. (2017), Adjective order within noun phrases. W: Everaert, M. | Riemsdijk, H. van (eds.), The Wiley Blackwell Companion to Syntax. New York, 1-29.
Crossref   Google Scholar

Wackernagel, J. (1892), Über ein Gesetz der indogermanischen Wortstellung. W: Indogermanische Forschungen. 1, 333-436.
Crossref   Google Scholar

Wróbel, H. (2001), Gramatyka języka polskiego. Kraków.   Google Scholar

Bobrova, T. (2019), Osnovy materialoznavstva. Kyjiv.   Google Scholar

Chojnicki, Z. (1999), Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografia. Poznań.   Google Scholar

Holovko, M. | Kryachko, I. (2018), Astronomija. Kyjiv.   Google Scholar

Iwaszkiewicz, J. (1977), Sława i chwała. 1. Warszawa.   Google Scholar

Kidruk, M. (2020), Bot. Guayakil’s’kyj paradoks. Kyyiv.   Google Scholar

Kononenko, P. | Ponomarenko, A. (2005), Ukrajinoznavstvo. Kyjiv.   Google Scholar

Lem, S. (2018), Bajki robotów. Kraków.   Google Scholar

Oksenyk, S. (2017), Lisom, nebom, vodoju. Kyjiv.   Google Scholar

Orzeł, B. (2014), Appleizacja kultury. Zmiana zachowań komunikacyjnych w kontekście nowych mediów. Katowice.   Google Scholar

Rutkowski, M. (2018), Nazwy własne w strukturze metafory i metonimii. Proces deonimizacji. Olsztyn.   Google Scholar

Storch, B. (2001), Podstawy obróbki skrawaniem. Koszalin.   Google Scholar

Sytar, H. (2017), Syntaksyčni frazeolohizmy v rozrizi konstrukcijnoji hramatyky. Vinnytsja.   Google Scholar

Wszołek, B. (2018), Wprowadzenie do astronomii. Rzepiennik Biskupi.   Google Scholar


Published
2024-06-10

Cited by

Kiklewicz, A., & Zahnitko, A. (2024). Order of demonstrative modifiers in contemporary Polish and Ukrainian. Przegląd Wschodnioeuropejski, 15(1), 293–323. https://doi.org/10.31648/pw.10194

Aleksander Kiklewicz 
University of Warmia and Mazury
Anatoliy Zahnitko 
Vasyl’ Stus Donetsk National University