О конъюнктивном употреблении разделительных союзов (на материале польского и русского языков)
About conjunctive use of disjunctive conjunctions (based on Polish and Russian languages)
Aleksander Kiklewicz
University of Warmia and Mazury in OlsztynAbstrakt
The author considers the problem of conjunctive use of disjunctive conjunctions in the perspective of functional grammar. In the first part of the article, the author verifies the logical approach to conjunctions, especially disjunctive conjunctions. The linguistic meaning of a conjunction is defined as information on the credibility or applicability of a (semantically) compound sentence under condition [10, 01], which means an alternative participation of referents in the described situation. In the following chapters, the author analyzes several language facts, namely sentences that contain a disjunctive relationship and which nevertheless express the general meaning of conjunction. The author explains these phenomena by the fact that in such sentences there are the types of configurations of conjunction with the exponents of other semantic categories: quantification and modality.
Słowa kluczowe:
functional grammar, syntax, coordination, conjunction, disjunctive conjunction, quantification, interaction of semantic categoriesBibliografia
АНАНЬЕВА, О. А. (2005), Полипредикативные разделительные предложения с союзом «или»: строение и семантика. Самара (диссертация). [Anan’yeva, O. A. (2005), Polipredikativnyye razdelitel’nyye predlozheniya s soyuzom „ili»”: stroyeniye i semantika. Samara (dissertatsiya.)] Google Scholar
АПРЕСЯН, В. Ю./ПЕКЕЛИС, О. Е. (2012), Сочинительные союзы. В: Русская корпусная грамматика. URL: http://rusgram.ru. [Apresjan, V. Y./Pekelis, O. E. (2012), Sochinitel’nye soyuzy. In: Russkaya korpu-snaya grammatika. URL: http://rusgram.ru.] Google Scholar
АСАНИДЗЕ, Г. З. (1981), О диалогическом обосновании логики. B: Микеладзе, З. (ред.), Логико-семантические исследования. Тбилиси, 37-54. [Asanidze, G. Z. (1981), O dialogicheskom obosnovanii logiki. In: Mikeladze, Z. (ed.), Logiko-semanticheskie issledovaniya. Tbilisi, 37-54.] Google Scholar
БЕЛНАП, Л./СТИЛ, Т. (1981), Логика вопросов и ответов. Москва. [Belnap, L./Steel, T. (1981), Logika vopro-sov i otvetov. Moskva.] Google Scholar
БЕССОНОВ, А. В. (1985), Предметная область в логической семантике. Новосибирск. [Bessonov, A. V. (1985), Predmetnaya oblast’ v logicheskoy semantike. Novosibirsk. Google Scholar
ВОЙШВИЛЛО, Е. К. (1989), Понятие как форма мышления. Логико-гносеологический анализ. Москва. [Vo-isgvillo, E. K. (1989), Ponyatie kak forma myshleniya. Logiko-gnoseologicjeskiy analiz. Moskva.] Google Scholar
ГЛАДКИЙ, А. В. (1979), О значении слова или. B: Семиотика и информатика. 13, 196-214. [Gladkiy, A. V. (1979), O znachenii slova ili. In: Semiotika i informatika. 13, 196-214.] Google Scholar
ГОРСКИЙ, Д. П. (1985), Обобщение и познание. Москва. [Gorskiy, D. P. (1985), Obobshchenie i poznanie. Moskva.] Google Scholar
ЕРОХИН, В. И. (2002), Оптимальная матричная коррекция и регуляризация несовместных линейных моделей. В: Дискретный анализ и исследование операции. Сер. 2. 9/2, 41-77. [Yerokhin, V. I. (2002), Optimal’naya matrichnaya korrektsiya i regulyarizatsiya nesovmestnykh lineynykh modeley. In: Diskretnyy analiz i issledovanie operatsii. Ser. 2. 9/2, 41-77.] Google Scholar
КИКЛЕВИЧ, А. К. (1991), Логическая интерпретация союза и в семантической структуре предложения и текста. В: Норман, Б. Ю./Яхнов, Г. (ред.), Проблемы лингвистики текста. Минск, 181-197. [Kikle-wicz, A. (1991), Logicheskaya intrepretatsiya soyuza i v semanticheskoy strukturę predlozheniya i tek-sta. In: Norman, B. Y./Jachnow, H. (eds.), Problemy lingvistiki teksta. Minsk, 181-197.] Google Scholar
КИКЛЕВИЧ, А. (1998), Язык и логика. Лингвистические проблемы квантификации. München. [Kiklewicz, A. (1998), Yazk i logika. Lingvisticheskie problemy kvantifikatsii. München]
Crossref
Google Scholar
КИКЛЕВИЧ, А. (2019), Смысл – текст – интеракция. Языковые репрезентации. Москва. [Kiklewicz, A. (2019), Smysl – tekst – interaktsiya. Yazykovye reprezentatsii. Moskva.] Google Scholar
ЛЕВИЦКИЙ Ю. А. (1981), Семантика русских сочинительных союзов. В: Григорьев, В. П. (ред.), Проблемы структурной лингвистики 1978. Москва, 83-91. [Levitskiy, Y. A. (1981), Semantika russkikh sochini-tel’nykh soyuzov. In: Grigor’ev, V. P. (ed.), Problemy strukturnoy lingvistiki 1978. Moskva, 83-91.] Google Scholar
НИКОЛАЕВА, Т. М. (1997), Сочинительные союзы «А», «НО», «И»: история, сходства и различия. В: Нико-лаева, Т. М. (ред.), Славянские сочинительные союзы. Москва, 3-24. [Nikolaeva, T. M. (1997), So-chinitel’nye soyuzy: „A”, „NO”, „I”: istoriya, skhodstva i razlichiya. In: Nikolaeva, T. M. (ed.), Slavyan-skie sochinitel’nye soyuzy. Moskva, 3-24.] Google Scholar
ПАВИЛЁНИС, Р. (1975), Язык и логика. Вильнюс. [Pavilyonis, R. (1975), Yazyk i logika. Vilnius.] Google Scholar
ПАДУЧЕВА, Е. В. (1964), Опыт логического анализа союза «или». В: Филологические науки. 6, 145-148. [Paducheva, E. V. (1964), Opyt logicheskogo analiza soyuza “ili”. In: Filologicheskie nauki. 6, 145-148.] Google Scholar
ПЕТРОВА, М. А. (2011), Специфика форм совершенного вида модальных глаголов со значением возмож-ности: смочь и суметь. В: Русский язык в научном освещении. 1(21), 77-109. [Petrova, M. A. (2011), Spetsifika form sovershennogo vida modal’nykh glagolov so znacheniem vozmozhnosi: smoch’ i sumet’. In: Russkiy yazyk v nauchnom osveshchenii. 1(21), 77-109.]
Crossref
Google Scholar
ПОЧИНЯЕВА, О. А. (2018), Роль разделительного союза то… то в создании пространственно-временной модели повествования романа Г. Б. Адамова «Тайна двух океанов». В: Поволжский педагогиче-ский вестник. 6/4(21), 128-131. [Pochinyaeva, O. A. (2018), Rol’ razdelitel’nogo soyuza to... to v sozda-nii prostranstvenno-vremennoy modeli povestvovaniya romana G. B. Adamova „Tayna dvukg okea-nov”. In: Povolzhskiy pedagogicheskiy vestnik. 6/4(21), 128-131.] Google Scholar
САННИКОВ, В. З. (1985), Семантика и прагматика союза «или». В: Семиотика и информатика. 24, 117-141. [Sannikov, V. Z. (1985), Semantika i pragmatika soyuza „ili”. In: Semiotika i informatika. 24, 117-141.] Google Scholar
САННИКОВ, В. З. (1989), Русские сочинительные конструкции. Семантика, прагматика, синтаксис. Москва. [Sannikov, V. Z. (1989), Russkie sochinitel’nye konstrujtsii. Semantika, pragmatika, sintaksis. Moskva.] Google Scholar
ТЕНЬЕР, Л. (1988), Основы структурного синтаксиса. Москва. [Tesnière, L. (1988), Osnovy strukturnogo sintaksis. Moskva.] Google Scholar
ХОЛОДОВ, Н. Н. (2013), Сложносочиненные предложения с разделительными союзами. В: Акимова, Г. Н. (ред.), Синтаксис современного русского языка. Хрестоматия с заданиями. Санкт-Петербург, 518-526. [Kholodov, N. N. (2013), Slozhnosochinennye predlozheniya s srazdelitel’nymi soyuzami. In: Aki-mova, G. N. (ed.), Sintaksis sovremennogo russkogo yazyka. Khrestomatiya s zadaniyami. Saint Peters-burg, 518-526.] Google Scholar
ЧУПАХИН, И. Я./БРОДСКИЙ, И. Н. (1977), Формальная логика. Ленинград. [Chupakhin, I. Y./Brodskiy, I. N. (1977), Formal’naya logika. Leningrad.] Google Scholar
ШВЕДОВА, Н. Ю. (ред.) (1980), Русская грамматика. II: синтаксис. Москва. [Shvedova. N. Y. (ed.) (1980), Russkaya grammatika. II: sintaksis. Moskva.] Google Scholar
BACHMANN, H. (1985), Der Weg der mathematischen Grundlagenforschung. Bern/Frankfurt am Main/New York. Google Scholar
BEDNARCZUK, L. (1960), Spójnik kopulatywny w językach indoeuropejskich. W: Biuletyn PTJ. XIX, 99-115. Google Scholar
DUBISZ, S. (red.) (2008), Uniwersalny słownik języka polskiego. A-J. Warszawa. Google Scholar
FONTAŃSKI, H. (1980), Stosunki współrzędności w zdaniu pojedynczym w języku polskim i rosyjskim. Katowi-ce. Google Scholar
GRZEGORCZYK, A. (1975), Zarys logiki matematycznej. Warszawa. Google Scholar
HINST, P. (1974), Logische Propädeutik. München. Google Scholar
KAMP, H./PARTEE, B. (1995), Prototype theory and compositionality. In: Cognition. 57, 129-191.
Crossref
Google Scholar
KLAUS, G. (1973), Moderne Logik. Berlin. Google Scholar
KOTARBIŃSKI, T. ( 1957), Wykłady z dziejów logiki. Łódź. Google Scholar
KUTSCHERA, F. von, (1971), Sprachphilosophie. München. Google Scholar
MAGNER, E. (2017), Spójnik „czy” — koniunkcja. W: Edukacja Filozoficzna. 64, 89-97. Google Scholar
TOKARZ, M. ( 1986), Semantyka bez pojęcia denotacji. W: Studia Semiotyczne. XIV-XV, 133-146. Google Scholar
WAJSZCZUK, J. (1997), System znaczeń w obszarze spójników polskich. Wprowadzenie do opisu. Warszawa. Google Scholar
WIERZBICKA, A. (1969), Dociekania semantyczne. Wrocław etc. Google Scholar
ZIEMBIŃSKI, Z. (1987), Logika praktyczna. Warszawa. Google Scholar
ZIFONUN, G. (2018), Syntaktische Analyse in der Kategorialgrammatik. In: Hagemann, J./Staffeldt, S. (Hrsg.), Syntaxtheorien. Analysen im Vergleich. Tübingen, 97-126. Google Scholar
University of Warmia and Mazury in Olsztyn
Inne teksty tego samego autora
- Aleksander Kiklewicz, Fascynacja jako kategoria komunikacji w internecie (na przykładzie rosyjskiego portalu rambler.ru) , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 9 Nr 2 (2018): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Text fragmentation as a measure of persuasivity in the information services in Internet , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 8 Nr 1 (2017): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Polish and Russian School of Cultural Linguistics: Similarity and Differences of Approaches , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 10 Nr 2 (2019): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Polska — Rosja: wzajemne wartościowanie (na podstawie analizy korpusowej) , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 8 Nr 2 (2017): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Struktury propozycjonalno-semantyczne w bułgarskich, polskich i rosyjskich zdaniach ufundowanych na predykatach w formie verba cogitandi i verba sentiendi , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 9 Nr 1 (2018): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Typology of syntactic realization forms of propositional argument (on the example of Russian emotional verbs) , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 10 Nr 1 (2019): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Imagologia a konstruktywizm , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 11 Nr 2 (2020): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Helena Pociechina, Language creativity of the protest discourses in Belarus after the 2020 presidential election , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 12 Nr 1 (2021): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Active processes in the terminology of modern linguistics , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 11 Nr 1 (2020): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Dorota Szumska, Moskiewska szkoła semantyczna a Polska szkoła składni semantycznej: rekonesans metalingwistyczny , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 14 Nr 1 (2023): Przegląd Wschodnioeuropejski