Typology of syntactic realization forms of propositional argument (on the example of Russian emotional verbs)
Типология форм синтаксической реализации пропозициональных аргументов (на примере русских эмотивных глаголов)
Aleksander Kiklewicz
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztyniehttps://orcid.org/0000-0002-6140-6368
Abstrakt
The subject of this article is the syntactic representation of propositional arguments in the sentences with Russian emotional verbs. The opposition of sentential and nominal actants is treated as a gradual one, i.e. represented by a set of syntactic realization forms of propositional arguments: clausal and non-clausal, finite and non-finite, lexical (material) and zero/empty (non-material). All these forms constitute a valence class of a lexical unit. A quantitative analysis of syntactic representations of Russian emotive verbs has shown that the valent characteristics of verbs and the separate subclasses vary in a large range. The most typical forms of filling the position of propositional argument in the class verba sentiendi are predicate and propositional names, and the least typical are clausal actants with the core component in the form of an adjective and infinitive.
Słowa kluczowe:
semantic syntax valence propositional (predicate-argument) structure syntactic representation sentential actant complement clause emotive verbBibliografia
Apresyan, Yu. D. (1974), Leksicheskaya semantika. Sinonimicheskiye sredstva yazyka. Moskva. [Апресян, Ю. Д. (1974), Лексическая семантика. Синонимические средства языка. Москва.]
Beloshapkova, V. A. (1977), Sovremennyy russkiy yazyk. Sintaksis. Moskva. [Белошапкова, В. А. (1977), Современный русский язык. Синтаксис. Москва.]
Berk, L. M. (1999), English Syntax. From Word to Discourse. Oxford.
Bresnan, J. (2001), Lexical-functional Syntax. Malden.
Bresnan, J./Asudeh, A./Toivonen, I. et al. (2016), Lexical-functional Syntax. Malden.
Chomsky, N. (1962), Sintaksicheskiye struktury. V: Zvegintsev, B. A. (red.), Novoye v lingvistike. Vyp. 2. Moskva, 412–527. [Хомский, Н. (1962), Синтаксические структуры. B: Звегинцев, B. А. (pед.), Новое в лингвистике. Вып. 2. Москва, 412–527.]
Comrie, B./Thompson, S. A. (1985), Lexical Nominalization. B: Shopen, T. (ed.), Language Typology and Syntactic Description, v. 3: Grammatical Categories and the Lexicon. Cambridge, 349–398.
Dik, S. C. (1997), The Theory of Functional Grammar. Berlin/New York.
Foley, W. A./Valin, R. D. van (1984), Functional syntax and universal grammar. Cambridge etc.
Habrajska, G. (2017), Kompresja i kondensacja w materiałach do Słownika komunikacyjnego. W: Dudziak, A./Orzechowska, J. (red.), Język i tekst w ujęciu strukturalnym i funkcjonalnym. Olsztyn, 113–121.
Holmes, V. M./Stowe, L./Cupples, L. (1989), Lexical Expectations in Parsing Complement-Verb Sentences. B: Journal of Memory and Language. 28, 668–689.
Jelínek, M. (2018), Kondenzace. B: www.czechency.org/slovnik/KONDENZACE.
Karolak, S. (1984), Składnia wyrażeń predykatywnych. B: Topolińska, Z. (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia. Warszawa, 11–212.
Karolak, S. (2002), Podstawowe struktury składniowe języka polskiego. Warszawa.
Kibrik, A. (1987), Constructions with clause actants in Daghestanian languages. B: Dixon, R. M. W. (ed.), Studies in ergativity. Amsterdam, 133–178.
Kibrik, A. Ye. (2009), K probleme variativnosti yazyka: metod mnogofaktornogo ischisleniya vtorogo poryadka. V: http://www.dialog-21.ru/digests/dialog2009/materials/html/25.htm. [Кибрик, А. Е. Типология форм синтаксической реализации пропозициональных аргументов… 441 (2009), К проблеме вариативности языка: метод многофакторного исчисления второго порядка. B: http://www.dialog-21.ru/digests/dialog2009/materials/html/25.htm.]
Kiklewicz, A. (2017), Walencja rosyjskich czasowników mentalnych w konstrukcjach diatezy pochodnej. B: Prace Filologiczne. LXX, 247–268.
Kiklewicz, A./ Korytkowska, M. (2013), Modelowanie płaszczyzny syntaktycznej a segmentacja hasła słownikowego (na przykładzie języków słowiańskich). B: Biuletyn PTJ. LXVIII, 49–68.
Kiklewicz, A./Korytkowska, M. (2012), Eksplikativnyy sintaksiskak informatsionnaya baza leksikograficheskogo opisaniya glagolov (na materiale pol’skogo i russkogo yazykov). V: Acta Linguistica Petropolitana. VIII/3, 557–572. [Киклевич, А./Корытковская, М. (2012), Экспликативный синтаксис как информационная база лексикографического описания глаголов (на материале польского и русского языков). B: Acta Linguistica Petropolitana. VIII/3, 557–572.]
Kiklewicz, A./Korytkowska, M. (red.) (2010), Podstawowe struktury zdaniowe współczesnych języków słowiańskich: białoruski, bułgarski, polski. Olsztyn.
Klinken, V./Lumien, C. (1999), A Grammar of the Fehan Dialect of Tetun – An Austronesian Language of West Timor. Canberra.
Koptjevskaja-Tamm, M. (2006), Nominalization. B: Brown, K. (ed.), Encyclopedia of Linguistics. Amsterdam/Boston/Heidelberg etc., 652–659.
Korytkowska, M./Małdżiewa, W. (2002), Od zdania złożonego do zdania pojedynczego (nominalizacja argumentu propozycjonalnego w języku polskim i bułgarskim). Toruń.
Koshkareva, N. B. (2015), Tipovyye sintaksicheskiye struktury v yazykakh raznykh sistem kak otrazheniye yedinic yazyka i rechi. V: Sibirskiy filologicheskiy zhurnal. 2, 14–26. [Кошкарева, Н. Б. (2015), Типовые синтаксические структуры в языках разных систем как отражение единиц языка и речи. B: Сибирский филологический журнал. 2, 14–26.]
Kruchinina, I. N. (1968), Pozitsionnyye ekvivalenty slova v sostave predlozheniya (k izucheniyu variativnykh sintaksicheskikh ryadov). Moskva [dissertatsiya]. [Кручинина, И. Н. (1968), Позиционные эквиваленты слова в составе предложения (к изучению вариативных синтаксических рядов). Москва [диссертация].]
Kvam, S. (2002), Satzreduktion und kontraktive Konstruktionen als Textgestaltungsmittel eine Fallstudie am Beispiel eines deutsch-norwegischen fachsprachlichen Paralelltextes. Arhus.
Laguzova, Ye. N. (2016), Sintaksicheskaya kompressiya i sintaksicheskaya reduktsiya v sovremennom russkom yazyke. V: Sotsial’nyye i gumanitarnyye znaniya. 2/4, 315–318. [Лагузова, Е. Н. (2016), Синтаксическая компрессия и синтаксическая редукция в современном русском языке. B: Социальные и гуманитарные знания. 2/4, 315–318.]
Landau, I. (2010), The explicit syntax of implicit arguments. B: Linguistic Inquiry. 41, 357–388.
Lazutkina, Ye. M. (2000), Variativnost’ vsisteme grammaticheskikh norm sovremennogo russkogo literaturnogo yazyka. B: Trudy Instituta russkogo yazyka im. V. V. Vinogradova RAN. I, 223–325. [Лазуткина, Е. М. (2000), Вариативность в системе грамматических норм современного русского литературного языка. B: Труды Института русского языка им. В. В. Виноградова РАН. I, 223–325.]
Lazutkina, Ye. M. (2012), Slovar’ grammaticheskoy sochetayemosti slov russkogo yazyka. Moskva. [Лазуткина, Е. М. (2012), Словарь грамматической сочетаемости слов русского языка. Москва.]
Lehmann, C. (1988), Typology of clause linkage. B: Haiman, J./Thomson, S. A. (eds.), Clause Combining in Grammar and Discoure. Amsterdam/Philadelphia, 181–225.
Letuchiy, A. B. (2012), O nekotorykh svoystvakh sententsial’nykh aktantov v russkom yazyke. V: Voprosy yazykoznaniya. 5, 57–87. [Летучий, А. Б. (2012), О некоторых свойствах сентенциальных актантов в русском языке. B: Вопросы языкознания. 5, 57–87.]
Mishlanov, V. A. (1996), Semantika i struktura russkogo slozhnogo predlozheniya v svete dinamicheskogo sintaksisa. Perm. [Мишланов, В. А. (1996), Семантика и структура русского сложного предложения в свете динамического синтаксиса. Пермь.]
Mishlanov, V. A. (2010), K tipologii slozhnogo predlozheniya: strukturno-semanticheskiye osobennosti iz’’yasnitel’nykh konstruktsiy. V: Vestnik Permskogo universiteta. 2/8, 5–13. [Мишланов, В. А. (2010), К типологии сложного предложения: структурно-семантические особенности изъяснительных конструкций. B: Вестник Пермского университета. 2/8, 5–13.]
Musan, R. (2013), Satzgliedanalyse. Heidelberg.
Noonan, M. (2006), Complement clause. B: Brown, K. (ed.), Encyclopedia of Linguistics. Amsterdam/Boston/Heidelberg etc., 694–697.
Noonan, M. (2007/1985), Complementation. B: Shopen, T. (ed.), Language Typology and Syntactic Description. Vol. II: Complex Constructions. Cambridge, 52–150.
Norman, B. Yu. (1994), Grammatika govoryashchego. Sankt-Peterburg. [Норман, Б. Ю. (1994), Грамматика говорящего. Санкт-Петербург.]
Norman, B. Yu. (2012), O protsessakh sintaksicheskoy kompressii v sovremennykh slavyanskikh yazykakh. V: Izvestiya RAN. Seriya literatury i yazyka. /1/6, 3–11. [Норман, Б. Ю. (2012), О процессах синтаксической компрессии в современных славянских языках. B: Известия РАН. Серия литературы и языка. 71/6, 3–11.]
Reuland, E. (2011), What’s nominal in nominalizations? B: Lingua. 121/5, 1283–1296.
Roussou, A. (2009), Selecting complementizers. B: Lingua. 120, 582–603.
Safir, K. (1991), Evaluative predicates and the representation of implicit arguments. B: Freidin, R. (ed.), Principles and parameters in comparative grammar. Cambridge, 99–131.
Safir, K. (1993), Perception, Selection, and Structural Economy. B: Natural Language Semantics. 2, 47–70.
Schmidtke-Bode, K. (2014), Complement Clauses and Complementation Systems: A Cross-Linguistic Study of Grammatical Organization. Jena [Dissertation].
Serdobol’skaya, N. V. (2005), Sintaksicheskiy status aktantov zavisimoy nefinitnoy predikatsii. Moskva [dissertaciya]. [Сердобольская, Н. В. (2005), Синтаксический статус актантов зависимой нефинитной предикации. Москва [диссертация].]
Serdobol’skaya, N. V./Il’yevskaya, A. A./Minor, S. A. i dr. (2016), Konstruktsii s sententsial’nymi aktantami v finno-ugorskikh yazykakh. V: Serdobol’skaya, N. V./Toldova, S. Yu. (red.), Finnougorskiye yazyki: fragmenty grammaticheskogo opisaniya: formal’nyy i funktsional’nyy podkhody. Moskva, 382–475. [Сердобольская, Н. В./Ильевская, А. А./Минор, С. А. и др. (2016), Конструкции с сентенциальными актантами в финно-угорских языках. B: Сердобольская, Н. В./Толдова, С. Ю. (ред.), Финно-угорские языки: фрагменты грамматического описания: фор- мальный и функциональный подходы. Москва, 382–475.]
Shelyakin, M. A. (2002), Yazyk i chelovek. K probleme motivirovannosti yazykovoy sistemy. Tartu. [Шелякин, М. А. (2002), Язык и человек. К проблеме мотивированности языковой системы. Тарту.]
Shvedova, N. Yu. (red.) (1980), Russkaya grammatika. 2: sintaksis. Moskva. [Шведова, Н. Ю. (pед.) (1980), Русская грамматика. 2: синтаксис. Москва.]
Smet, H. de (2009), Analyzing reanalysis. B: Lingua. 119, 1728–1755.
Smith, M. B. (2009), The semantics of complementation in English: A cognitive semantic account of two English complement constructions. In: Language Sciences. 31, 360–388.
Soare, E. (2017), Aspects of participial nominalizations in Romance. B: Italian Journal of Linguistics. 29/1, 101–116.
Speas, M. (2004), Evidentiality, logophoricity and the syntactic representation of pragmatic features. B: Lingua. 114/3, 255–276.
Steedman, M. (2000), The Syntactic Process. Cambridge.
Strelnikova, O. V. (2010), Syntactic compression in the newspaper text. B: Наукові записки. Серія Філологічна. 14, 216–221.
Szumska, D. (2017), Struktura predykatowo-argumentowa jako narzędzie analizy tekstu: pro et contra. B: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej. 52, 264–277.
Testelets, Ya. G. (2001), Vvedeniye v obshchiy sintaksis. Moskva. [Тестелец, Я. Г. (2001), Введение в общий синтаксис. Москва.]
Valin, R. D. van (2001), An Introduction to Syntax. Cambridge.
Valin, R. D. van/LaPolla, R. J. (1997/2004), Syntax: Structure, Meaning, and Function. Cambridge.
Veselovská, L. (2000), Syntaktické primitivy. B: Acta Universitatis Palackianae Olomucensis Facultas Philosophica Philosophica. 73, 1–25.
Willim, E. (2010), O sporach wokół formy i funkcji we współczesnym językoznawstwie. Formalizm kontra funkcjonalizm? B: Linguistica Copernicana. 1/3, 82–127.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
https://orcid.org/0000-0002-6140-6368
Inne teksty tego samego autora
- Aleksander Kiklewicz, Fascynacja jako kategoria komunikacji w internecie (na przykładzie rosyjskiego portalu rambler.ru) , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 9 Nr 2 (2018): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Text fragmentation as a measure of persuasivity in the information services in Internet , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 8 Nr 1 (2017): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Polish and Russian School of Cultural Linguistics: Similarity and Differences of Approaches , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 10 Nr 2 (2019): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Polska — Rosja: wzajemne wartościowanie (na podstawie analizy korpusowej) , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 8 Nr 2 (2017): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Struktury propozycjonalno-semantyczne w bułgarskich, polskich i rosyjskich zdaniach ufundowanych na predykatach w formie verba cogitandi i verba sentiendi , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 9 Nr 1 (2018): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Imagologia a konstruktywizm , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 11 Nr 2 (2020): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Helena Pociechina, Language creativity of the protest discourses in Belarus after the 2020 presidential election , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 12 Nr 1 (2021): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Dorota Szumska, Moskiewska szkoła semantyczna a Polska szkoła składni semantycznej: rekonesans metalingwistyczny , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 14 Nr 1 (2023): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, Active processes in the terminology of modern linguistics , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 11 Nr 1 (2020): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Aleksander Kiklewicz, О конъюнктивном употреблении разделительных союзов (на материале польского и русского языков) , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 12 Nr 2 (2021): Przegląd Wschodnioeuropejski