Moskiewska szkoła semantyczna a Polska szkoła składni semantycznej: rekonesans metalingwistyczny

Aleksander Kiklewicz

University of Warmia and Mazury in Olsztyn

Dorota Szumska

Jagiellonian University


Abstrakt

The article, as reflected in the title, is an attempt to name the main similarities and differences between the theoretical ideas and the results of empirical research of the two most influential theoretical schools of semantics, i.e. the Moscow Semantic School (MSS) and the Polish School of Semantic Syntax (PSSS). The aim of the comparison is to make it clear that, in spite of a common epistemological ground, which lies in functionalism and an integrated approach to semantics and syntax, MSS and PSSS prioritize the problem of a complex description of the semantics of lexical units in a different way. MSS puts stress on the troubled relationship between semantics and lexicography, focusing on the lexicographical application of semantic analysis, while PSSS examines the sentence-forming formalization of the propositional structure within the scope of the explication of its components. The final conclusion is that, although it would be naive to assume that MSS and PSSS can work hand in hand, it would be reasonable to expect that they can learn from mutual experiences and inspire each other to improve the explanatory adequacy of research results, contributing to the theory of lexical semantics.


Słowa kluczowe:

Wybrano:the Moscow Semantic School, the Polish School of Semantic Syntax, metalinguistics, functional linguistics, semantics, syntax, integrated description of language, predicate-argument structure


Anderson, J. R. (2000), Kognitive Psychologie. Heidelberg Berlin.   Google Scholar

Apresjan, J. D. (1967), Eksperimental’noje issledovanije semantiki russkogo glagola. Moskva.   Google Scholar

Apresjan, J. D. (1994), O jazyke tolkovanij i semantičeskich primitivach. In: Izvestija RAN. Serija Literatura i jazyk. 53 (4), 27-40.   Google Scholar

Apresjan, J. D. (2005), O Moskovskoj semantičeskoj škole. In: Voprosy jazykoznanija. 1, 1-28.   Google Scholar

Apresjan, J. D. (2010) (red.), Teoretičeskie problemyrusskogo sintaksisa. Vzaimodejstvie grammatiki i slovarja. Moskva.   Google Scholar

Apresjan, J. D. (red.) (2014a), Aktivnyj slovar’ russkogo jazyka. A-B. Moskva.   Google Scholar

Apresjan, J. D. (red.) (2014b), Aktivnyj slovar’ russkogo jazyka. V-G. Moskva.   Google Scholar

Apresjan, J. D. (red.) 2017. Aktivnyj slovar’ russkogo jazyka. D-Z. Moskva.   Google Scholar

Apresjan, J. D. | Babickij, K. M. (1966), Raboty LMP MGPIIJ po semantike. In: Computational Linguistics. 5, 1-18.   Google Scholar

Apresjan, J. D. | Boguslavskij, I. M. (1989), Lingvističeskoe obespečenie sistemy ETAP-2. Moskva.   Google Scholar

Apresjan, J. D. | Jomdin, L. L. (1989), Konstrukcjii tipa negde spat’: sitaksis, semantika, leksikografija. In: Semiotika i informatika. 29, 34-92   Google Scholar

Awdiejew, A. | Habrajska, G. (2004), Wprowadzenie do gramatyki komunikacyjnej. T. 1. Łask.   Google Scholar

Banasiak, J. (2010), Wbudowane pozycje argumentowe a intensjonalna zupełność propozycji. W: Slavia Meridionalis. 10, 13-22.
Crossref   Google Scholar

Banasiak, J. (2019), The Polish School of Semantic Grammar (Polish Semantic Grammar Circle). In: Terminologichnyi visnik. 5, 130-139.
Crossref   Google Scholar

Bendix, E. H. (1971), The Data of Semantic Description. In: Steinberg, D. D. | Jakobovits, L. A. (eds.), Semantics. An Interdisciplinary Reader in Philosophy, Linguistics and Psychology. Cambridge, 393-409.   Google Scholar

Bierwisch, M. (Hrsg.) (1980), Psychologische Effekte sprachlicher Strukturkomponenten. München.
Crossref   Google Scholar

Bogusławski, A. (2011), Reflections on Wierzbicka’s explications & related essays. Warszawa.   Google Scholar

Bojar, B. (1975), Polskie czasowniki z wbudowanym argumentem. W: Polonica. I, 167-185.   Google Scholar

Bol’šakov, I. A. | Gel’bukh, A. F. (2000), Model’ smysl – tekst: tridcat’ let spustja. In: International Forum on Information and Documentation 1. https://www.gelbukh.com/CV/Publications/2000/Forum-MTM-rus.htm.   Google Scholar

Bondarko, A. V. (1984), Funkcional’naja grammatika. Leningrad.   Google Scholar

Bresnan, J. | Asudeh, A. | Toivonen, I. et al. (2016), Lexical-functional Syntax. Hoboken.
Crossref   Google Scholar

Christmann, U. (1989), Modelle der Textverarbeitung. Textverarbeitung als Textverstehen. Münster.   Google Scholar

Dik, S. C. (1997), The Theory of Functional Grammar. Berlin | New York.   Google Scholar

Dobaczewski, A. (2002), Zjawiska percepcji wzrokowej. Studium semantyczne. Wrocław.   Google Scholar

Eismann, W. (1999), Phraseologie. In: Jachnow, H. (Hrsg.), Handbuch der sprachwissenschaftlichen Russistik und ihrer Grenzdisziplinen. Wiesbaden, 321-366.   Google Scholar

Foley, W. A. | Valin, R. D. van (1984), Functional syntax and universal grammar. Cambridge etc.   Google Scholar

Guo, L. (2018), Scientific Ideas of Moscow Semantic School in China: Borrowing, Adoption and Transformation. In: Nauchnyi dialog. 12, 47-63.
Crossref   Google Scholar

Holmes, V. | Stowe, L. | Cupples, L. (1989), Lexical Expectations in Parsing Complement-Verb Sentences. In: Journal of Memory and Language. 28, 668-689.
Crossref   Google Scholar

Jomdin, L. L. (2003), Semantika ponimanija: leksikografičeskij portret glagola ponimat’ In: Trudy meždunarodnoj konferencii “Dialog” 2003. http://www.dialog-21.ru/Archive/2003/Iomdin.pdf.   Google Scholar

Jomdin L. L. (2006a), Jazykovaja model’ ponimanija. In: Apresjan, J. D. (red.), Jazykovaja kartina mira i sistemnaja leksikografija. Moskva, 517-560.   Google Scholar

Jomdin, L. L. (2006b), Mnogoznačnye sintaksičeskie frazemy: meždu leksikoj i sintaksisom. In: Komp’juternaja lingvistika i intellektual’nye technologii. Trudy meždunarodnoj konferencji “Dialog” 2006. Moskva, 202-206.   Google Scholar

Jomdin, L. L. (2008), V glubinach mikrosintaksisa: odin leksičeskij klass sintaksičeskich frazem. In: Trudy meždunarodnoj konferencii “Dialog” 2008. Moskva. https://www.dialog-21.ru/media/1748/27.pdf.   Google Scholar

Karolak, S. (1984), Składnia wyrażeń predykatywnych. W: Topolińska, Z. (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia. Warszawa, 11-212.   Google Scholar

Karolak, S. (2001), Od semantyki do gramatyki. Warszawa | Kraków.   Google Scholar

Karolak, S. (2002a), Instrukcja dla zespołów narodowych realizujących projekt „Składnia porównawcza języków słowiańskich II połowy XX wieku” [maszynopis].   Google Scholar

Karolak, S. (2002b), Podstawowe struktury składniowe języka polskiego. Warszawa.   Google Scholar

Kempson, R. | Meyer-Viol, W. | Gabbay, D. M. (2001), Dynamic Syntax. The Flow of Language Understanding. Oxford | Malden.   Google Scholar

Kiklewicz, A . (2014), Nowe g atunki – nowa składnia? Realizacja p odstawowych s truktur zdaniowych w tekstach forów internetowych (na przykładzie zdań z verba cogitandi) In: Scheller-Boltz, D. (Hrsg.), Die polnische Sprache – 25 Jahre nach der Wende. Hildesheim | Zürich | New York, 285-310.   Google Scholar

Kiklewicz, A. (2015), Sintaksičeskaja informacija v leksikografičeskom opisanii slova (na materiale mental’nych glagolov). In: Kamalova, A. A (red.), Russkaja leksikografija včera, segodnja, zavtra. Olsztyn, 33-57.   Google Scholar

Kiklewicz, A. (2021), Bessojuznyj sentencial’nyj aktant v svete eksplikativnogo sintaksisa. In: Slavia. 90 (2), 220-239.   Google Scholar

Kiklewicz, A. | Korytkowska, M. (red.) (2010), Podstawowe struktury zdaniowe współczesnych języków słowiańskich: białoruski, bułgarski, polski. Olsztyn.   Google Scholar

Kiklewicz, A. | Korytkowska, M. | Mazurkiewicz-Sułkowska, J. et al. (2019a), Zintegrowany opis semantyczno-syntaktyczny czasowników bułgarskich, polskich i rosyjskich (verba cogitandi i verba sentiendi). Część I. (Seria Prace Slawistyczne. Slavica, t. 145). Warszawa. https://ispan. waw.pl/ireteslaw/handle/20.500.12528/1087/.   Google Scholar

Kiklewicz, A. | Korytkowska, M. | Mazurkiewicz-Sułkowska, J. et al. (2019b), Zintegrowany opis semantyczno-syntaktyczny czasowników bułgarskich, polskich i rosyjskich (verba cogitandi i verba sentiendi). Część II.1. Verba Cogitandi. (Seria Prace Slawistyczne. Slavica, t. 145). Warszawa. https://ispan.waw.pl/ireteslaw/handle/20.500.12528/1087/   Google Scholar

Kiklewicz, A. | Korytkowska, M. | Mazurkiewicz-Sułkowska, J. et al. (2019c), Zintegrowany opis semantyczno-syntaktyczny czasowników bułgarskich, polskich i rosyjskich (verba cogitandi i verba sentiendi). Część II.2. Verba Sentiendi. (Seria Prace Slawistyczne. Slavica, t. 145). Warszawa. https://ispan.waw.pl/ireteslaw/handle/20.500.12528/1087/.   Google Scholar

Kintsch, W. (1974) The representation of meaning in memory. Hillsdale.   Google Scholar

Kintsch, W. van Dijk, T. A. (1978), Toward a model of text comprehension and production. In: Psychological Review. 85, 363-394.
Crossref   Google Scholar

Korytkowska, M. (1992), Typy pozycji predykatowo-argumentowych. Warszawa.   Google Scholar

Korytkowska, M. | Małdżijewa, W. (2002), Od zdania złożonego do zdania pojedynczego (nominalizacja argumentu propozycjonalnego w języku polskim i bułgarskim). Toruń.   Google Scholar

Laskowski, R. (2011), Kilka uwag o poststrukturalizmie (głos w dyskusji). W: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego. LXVII, 91-95.   Google Scholar

Lehmann, C. (1988), Typology of clause linkage. In: Haiman, J. | Thomson, S. A. (eds.), Clause Combining in Grammar and Discourse. Amsterdam | Philadelphia, 181-225.
Crossref   Google Scholar

Mel’čuk, I. A. (1995), Russkij jazyk v modeli „smysl – tekst”. Moskva | Vena. Mel’čuk, I. A. (1999), Opyt teorii lingvističeskich modelej „smysl – tekst”. Moskva.   Google Scholar

Mel’čuk, I. A. | Žolkovskij, A. K. (1984), Tolkovo-kombinatornyj slovar’ sovremennogo russkogo jazyka. Vien.   Google Scholar

Melikijan, V. J. (2014), Sovremenyyj russkij jazyk. Sintaksičeskaja frazeologija. Moskva. Merzljakova, A. C. (2003), Tipy semantičeskogo varirovanija prilagatel’nykh polja “vospirijatie”. Na materiale anglijskogo, russkogo i francuzskogo jazykov. Moskva.   Google Scholar

Miczka, E. (2002), Kognitywne struktury sytuacyjne i informacyjne w interpretacji dyskursu. Katowice.   Google Scholar

Mustajoki, A. (2006), Teorija funkcionalʹnogo sintaksisa. Ot semantičeskich struktur k jazykovym sredstvam. Moskva.   Google Scholar

Nikolovska, V. (2011), Polskata semantička sintaksa. In: Prilozi na Makedonska Akademija na Naukite i Umetnostite. XXXVI (1-2), 235-254.   Google Scholar

Nikolovska, V. (2017), Semantikata na glagolot zaboravi i nejzinite sintaksički projekcii. In:Knowledge. 16 (2), 809-816.   Google Scholar

Padučeva, E. V. (1975), Nekotorye problemy modelirovanija sootvetstvija meždu tekstom i smyslom v jazyke. In: Izvestija Akademii Nauk SSSR. Serija Literatury i Jazyka. 34 (6), 548-559.   Google Scholar

Padučeva, E. V. (2009), Stat’i raznych let. Moskva.   Google Scholar

Papierz, M. (2013), Podstawowe struktury składniowe współczesnego języka słowackiego. Kraków. Parkes, A. P. (2002), Introduction to Language, Machines and Logic. Computable Languages, Abstract Machines and Formal Logic. London.   Google Scholar

Projekt (2009-2010), Aktivnyj slovar’ russkogo jayzka kak osnovnoj tekst o njom. https://www. academia.edu/8176058/.   Google Scholar

Przepiórkowski, A. (2015), Towards a linguistically-oriented textual entailment test-suite for Polish based on the semantic syntax approach. In: Cognitive Studies. 15, 177-191.
Crossref   Google Scholar

Rachilina, E. V. | Plungjan, V. A. (2011), J. D. Apresjan kak teoretik grammatiki konstrukcij, L. | Krysin, L. (red.), Slovo i jazyk. Sbornik statej k vos’midesjati- letiju akademika J. D. Apresjana. Moskva, 548-555.   Google Scholar

Rauche, G. A. (1974), The Abdication of Philosophy = The Abdication of Man: A Critical Study of the Interdependence of Philosophy as Critical Theory and Man as a Free Individual. The Hague.
Crossref   Google Scholar

Revzin, I. I. (1977), Soveremennaja strukturnaja lingvistika. Problemy i metody. Moskva.   Google Scholar

Ruda, M. (2017), On the syntax of missing objects. A study with special references to English, Polish and Hungarian. Amsterdam.
Crossref   Google Scholar

Sucharowski, W. (1996), Sprache und Kognition. Neuere Perspektiven in der Sprachwissenschaft. Opladen.
Crossref   Google Scholar

Szumska, D. (2006), Przymiotnik jako przyłączone wyrażenie predykatywne. Analiza formalizacji struktur propozycjonalnych w warunkach predykacji niezdaniotwórczej. Kraków.   Google Scholar

Szumska, D. (2012), Struktura (nie)obecna. Głos w dyskusji o metodzie poszukiwania znaczeń niewyrażonych. W: LingVaria. VII (1), 37-45.   Google Scholar

Szumska, D. (2017), Struktura predykatowo-argumentowa jako narzędzie analizy tekstu: pro et contra. W: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej. 52, 264-277.
Crossref   Google Scholar

Szumska, D. | Ozga, K. (2020), Eksplicytacja: zjawisko → koncept → termin w perspektywie metodologii modelu składni propozycjonalnej. Lingwistyczny głos w dyskusji o uniwersaliach translatologicznych. W: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego. LXXVI, 409-423.
Crossref   Google Scholar

Šmelev, D. N. (1977), Sovremennyj russkij jazyk. Leksika. Moskva.   Google Scholar

Topolińska, Z. (red.) (1984, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Część I. Składnia. Warszawa.   Google Scholar

Uryson, E. V. (2003), Problemy issledovanija jazykovoj kartiny mira. Moskva. Valin, R. D. van. (2001), An Introduction to Syntax. Cambridge.   Google Scholar

Wierzbicka, A. (1966), Spór o metodę we współczesnym językoznawstwie. W: Kultura i Społeczeństwo. 10, 135-160.   Google Scholar

Wierzbicka, A. (1969), Dociekania semantyczne. Wrocław.   Google Scholar

Wierzbicka, A. (1986), Tolkovo-kombinatornyj slovar’ sovremennogo russkogo jazyka by Igor’ Mel’čuk, Aleksandr Žolkovskij (reviewed work). In: Language. 62 (3), 684-687.
Crossref   Google Scholar

Williams, A. (2015), Arguments in syntax and semantics. Cambridge.
Crossref   Google Scholar

Zolotova, G A. (1988), Sintaksičeskij slovar’. Repertuar ėlementarnych edinic russkogo jazyka. Moskva.   Google Scholar

Żmigrodzki, P. (2003.), Metalingwistyka jako krytyka idei i tekstów językoznawczych. W: Polonica. XXII-XXIII, 5-17.   Google Scholar

Żmigrodzki, P. (2006), Metalingwistyka. W: Stalmaszczyk, P. (red.), Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne. Łódź, 57-73.   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
26.06.2023

Cited By /
Share

Kiklewicz, A., & Szumska, D. (2023). Moskiewska szkoła semantyczna a Polska szkoła składni semantycznej: rekonesans metalingwistyczny. Przegląd Wschodnioeuropejski, 14(1), 285–318. https://doi.org/10.31648/pw.9038

Aleksander Kiklewicz 
University of Warmia and Mazury in Olsztyn
Dorota Szumska 
Jagiellonian University





Inne teksty tego samego autora

1 2 > >>