Melchior Wańkowicz i Edward Woyniłłowicz o roli i znaczeniu polskiego ziemiaństwa na ziemiach białoruskich. Polemiczny dwugłos z 1922 roku
Roman Jurkowski
University of Warmia and Mazury in OlsztynAbstrakt
The article addresses the issue of different assessment of the role of the Polish landed gentry from the Belarusian lands in the 19th century. It presents a press polemic between representatives of two landowner families from the Minsk Governorate: the young, aspiring writer Melchior Wańkowicz and the distinguished, older landowner activist Edward Woyniłłowicz. The latter was for over half a century the president of the Minsk Agricultural Society, the most important organization gathering Polish landowners during the years of repression after the fall of the January Uprising. Edward Woyniłłowicz used the polemic with Wańkowicz to broadly evaluate and thoroughly criticize the entire eastern policy of Poland. In his opinion, the Polish state won the war against the Bolsheviks in 1920 but lost the peace with them concluded in Riga in March 1921.
Słowa kluczowe:
Melchior Wańkowicz, Edward Woyniłłowicz, Polish landed gentry from Belarusian lands, press polemicBibliografia
Archiwum prywatne p. Gizeli Chmielewskiej (APGCh), List Michaliny Horwatt do hr. Marii z Rewieńskich Krasickiej, 11 X 1934. Google Scholar
Bagiński, H. (1921), Wojsko Polskie na wschodzie 1914-1920. Warszawa. Google Scholar
Biblioteka Narodowa (BN), Oddział Rękopisów (OR), sygn. IV 6486, E. Woyniłłowicz, Wspom¬nienia z życia [1847-1928]. Google Scholar
Gierowska-Kałłaur, J. (2023), Józef Piłsudski wobec kwestii białoruskiej (1918-1920). Warszawa. Google Scholar
Gierowska-Kałłaur, J. (red.) (2011), O niepodległą i granice. Raporty Straży Kresowej 1919-1920. Ziem Północno-Wschodnich opisanie. Warszawa | Pułtusk. Google Scholar
Gierowska-Kałłaur, J. (w druku), Między ideą a karierą. Melchior Wańkowicz w latach 1918-1920. Google Scholar
Lewandowski, J. (1962), Federalizm. Litwa i Białoruś w polityce obozu belwederskiego (XI 1918 – IV 1920). Warszawa. Google Scholar
Tołczyk, D. (2009), Gułag w oczach Zachodu. Warszawa. Google Scholar
Umysł miał jasny (2021), Umysł miał jasny i serce miłujące. Edward Woyniłłowicz w dokumentach i materiałach. Jurkowski, R. (wyb. i oprac.). Olsztyn. Google Scholar
Wańkowicz, M. (1919), Dlaczego żołnierz polski wkracza na Litwę i Białoruś. Warszawa. Google Scholar
Wańkowicz, M. (1922a), O naszym ziemiaństwie kresowym. 1, [w:] Gazeta Wileńska (GW) 93 (26 IV). Google Scholar
Wańkowicz, M. (1922b), O naszym ziemiaństwie kresowym. 2, [w:] GW 96 (29 IV). Google Scholar
Wańkowicz, M. (1979), Czerwień i amarant. Szczenięce lata. Opierzona rewolucja. Kraków. Google Scholar
Wańkowicz, M. (1981), Anoda i Katoda. 1. Było to dawno. Jodełka-Burzecki, T. (wyb., układ i oprac.). Warszawa. Google Scholar
Woyniłłowicz, E. (1922a), Ziemianie mińscy, [w:] Dziennik Poznański 116 (23 V). Google Scholar
Woyniłłowicz, E. (1922b), W obronie ziemiaństwa kresowego, [w:] Tydzień Polski 23 (3 VI). Google Scholar
Woyniłłowicz, E. (1922c), Głos ziemianina. 1, [w:] Słowo 27 (1 IX). Google Scholar
Woyniłłowicz, E. (1922d), Głos ziemianina. 2, [w:] Słowo 32 (7 IX). Google Scholar
Woyniłłowicz, E. (1931), Wspomnienia 1847-1928. 1. Wilno. Google Scholar
Zhivov, M. (red.) (1932), Glazami inostrantsev. Inostrannyye pisateli o Sovetskom soyuze. Moskva. [Живов, M. (pед.) (1932), Глазами иностранцев. Иностранные писатели о Советском союзе. Москва.] Google Scholar
University of Warmia and Mazury in Olsztyn
Inne teksty tego samego autora
- Roman Jurkowski, Współczesne białoruskie, polskie i rosyjskie badania biograficzne dotyczące dziejów Europy Środkowo-Wschodniej w XIX wieku , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 10 Nr 2 (2019): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Roman Jurkowski, 10 lat „Tawriczeskich cztienij” w Sankt Petersburgu. Naukowa działalność Centrum Historii Parlamentaryzmu (2007-2016) , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 8 Nr 2 (2017): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Roman Jurkowski, Katolicy i prawosławni w anegdocie kresowej z przełomu XIX i XX wieku. Kilka refleksji o historii zawartej w ówczesnym humorze i dowcipie , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 14 Nr 2 (2023): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Roman Jurkowski, „Dziennik Poznański” i „Kurier Poznański” wobec kwestii polskiej granicy wschodniej w czasie rokowań preliminaryjnych w Rydze (21 września – 12 października 1920 r.) , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 14 Nr 1 (2023): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Roman Jurkowski, Udział polskich ziemian z Mińszczyzny w pracach rady nadzwyczajnej do spraw związanych z potrzebami gospodarki rolnej w Rosji w latach 1902-1903 , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 12 Nr 1 (2021): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Roman Jurkowski, Ziemiaństwo polskie wobec dyskusji o zasadzie przymusowego wywłaszczenia ziemi w I Dumie Państwowej. Zjazd agrarny w Warszawie 27-30 listopada 1906 r. i jego znaczenie , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 13 Nr 2 (2022): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Roman Jurkowski, „ŻEBY UFNOŚĆ MOJĄ W ZACNOŚĆ SERC WSPÓŁOBYWATELI MIAŁ SPOTKAĆ ZAWÓD, W TO JEDNO NIE WIERZĘ”. O RODZAJACH I FORMACH AKTYWNOŚCI DOBROCZYNNEJ POLAKÓW W MIŃSKU W LATACH 1906-1909 , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 15 Nr 2 (2024): Przegląd Wschodnioeuropejski
