O SPECYFICE KULTUROWO-JĘZYKOWEJ MONODRAMU JEWGIENIJA GRISZKOWCA JAK ZJADŁEM PSA I POTENCJALNYCH ORAZ REALNYCH REPERKUSJACH PRZEKŁADOWYCH Z UWZGLĘDNIENIEM TŁUMACZENIA NA JĘZYK POLSKI
Iwona Anna NDiaye
Instytut Słowiańszczyzny Wschodniej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
This article draws attention to the issue of translating dramatic texts in the context
of contemporary translation practices and to its essential role in the construction
of the international cultural community. The status of the theater translator and
specific linguistic or cultural problems are investigated based on the example
of Polish translations of contemporary Russian playwright Yevgeni Grishkovetz’s work.
The collaboration between the translator and the theatre is described as well as the factors
affecting the final shape of the stage text and the difficulties involved in translating
the works of the aforementioned author. An attempt is also made to examine the thin
line between translation and adaptation. The analyzed material suggests that, rather
than opting for the philological fidelity to the original, the translators desired to ensure
the playwright’s works a “timeless” life on stage historically and artistically.
Słowa kluczowe:
Yevgeni Grishkovetz, theatrical translation, monodramaBibliografia
Abaulin Dmitrij. 2000. Pies euroazjatycki. Przeł. Mirkes A. „Dialog” nr 12: 111-116.
Borkowska Emilia. 2013. „Russkij malczik” – bohater współczesnej literatury rosyjskiej.
„Adeptus” nr 2: 44-53.
Coraz rzadziej mówię „ja”. Rozmowa z J. Griszkowcem. 2000. „Dialog” nr 12: 118-122.
Golec D., Jednocześnie. Monodram. W: http://teatrstudio.pl/spektakle/127,jednocze%
C5%9Bnie/ [Dostęp 5 IV 2015].
Griszkowiec Jewgienij. 2004. Monologi o sobie. Przeł. Moskwin A. „Pobocza” nr 3 (17).
W: http://kwartalnik-pobocza.pl/pob17/jg_m.html [Dostęp: 05.04.2015].
Lewicki Roman. 2000. Obcość w odbiorze przekładu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu
Marii Curie-Skłodowskiej.
Mięsowska Lidia. 2004. Jewgienij Griszkowiec „nowy sentymentalista” rosyjskiej dramaturgii
przełomu XX i XXI wieku. W: Tradycje i nowatorstwo w kulturach i literaturach
słowiańskich. Red. Kowalska-Paszt I., Czaplińska J., Horniatko-Szumiłowicz A.,
Kuczyńska M. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński. Instytut Filologii Słowiańskiej:
118-126.
Nie było czasu na miłość: co boli Rosjanina / Jewgienij Griszkowiec. 2010. Rozmowę
przeprowadziła J. Rumina. „Forum” nr 12: 48-49.
Pałaniuk Małgorzata. Problemy stylizacji w przekładzie na język polski dramaturgii
mniejszości frankofońskich Kanady. Rozprawa doktorska (Uniwersytet im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu). W: https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/6113
[Dostęp 5 IV 2015].
Piłat Walenty. 2005. Teatr „nowego sentymentalizmu” Jewgienija Griszkowca i jego
polskie interpretacje. „Acta Polono-Ruthenica” 10: 199-203.
Syska Katarzyna. Nowa sentymentalność. Przejawy świadomości konwergencyjnej
w wybranych monodramach Jewgienija Griszkowca. Rozprawa doktorska (Uniwersytet
Jagielloński). W: http://www.academia.edu/9021464/Nowa_sentymentalno%
C5%9B%C4%87._Przejawy_%C5%9Bwiadomo%C5%9Bci_konwergencyjnej_w_wybranych_
monodramach_J._Griszkowca [Dostęp 5 IV 2015].
Święch Jerzy. 1975. Model komunikacji przekładowej. „Teksty” nr 6: 11-12.
Tłumacz w teatrze. W: http://news.o.pl/2014/03/06/mala-literacka-tlumacz-w-teatrze-teatr-
nowy-im-kazimierza-dejmka-lodz/ [Dostęp 5 IV 2015].
Tłumacz w teatrze. W: http://nowy.pl/item/multimedia/article/video/show/183 [Dostęp
5 IV 2015].
Wakar Jacek. 2009. Wielkie zmęczenie. „Dziennik” (dodatek „Kultura”) nr 67: 31.
W: www.rosyjskaruletka.edu.pl [Dostęp 20.02.2015].
Zielińska Maryla. 2000. Jewgienij Griszkowiec: swój wśród obcych. „Dialog” nr 12: 106-110.
Архангельский Андрей. 2004. Чудо на пустом месте. „Огонек”. В: http://www.ogoniok.
ru/ archive/2004/4848/21-52-53 [Доступ 5 IV 2015].
Батюкова Hадежда. 2008. Выразительный вариант русского языка (оценки ино-
странной и диалектной речи в произведениях Е. Гришковца. В: Русский язык
в начале XXI века. Проблемы развития, функционирования, преподавания.
Материалы международной научной конференции, посвященной Году русского
языка (Печский университет, факультет гуманитарных наук, кафедра славянской
филологии, 6-8 декабря 2007). Ред. Поварницына М. Печ (Венгрия): Печский
университет: 28-31.
Батюкова Hадежда. 2009. Метаязыковые средства современной публицистической
и художественной речи. Диссертация на соискание научной степени кандидата
филологических наук. Москва.
Болотян Ильмира. 2008. Жанровые искания в русской драматургии конца XX
– начала XXI века. Диссертация на соискание научной степени кандидата фи-
лологических наук. Москва.
Вербицкая Галина. 2008. Отечественная драматургия 70–90-х гг. в контексте
чеховской поэтики. Диссертация на соискание научной степени кандидата
искусствоведения. Москва.
Е. Гришковец: Я предъявил зрителям новый тип существования автора на сцене.
В гостях у Бориса Бермана и Ильдара Жандарева драматург, режиссёр, актёр,
писатель Евгений Гришковец. 2013. 1 канал РТ. 31 января. В: http://www.1tv.ru/
prj/ng/vypusk/20896 [Доступ 5 IV 2015].
Гришковец Евгений. День рождения. В: http://vk.com/video1640172_136343172
[Доступ 5 IV 2015].
Гришковец Евгений. Как я съел собаку (фрагмент спектакля на тему дня рождения
с переводом на немецкий язык). В: https://www.youtube.com/watch?v=DSpLPp-ELX4
[Доступ 5IV 2015].
Громова Маргарита. 2005. Евгений Гришковец – „человек-театр”. В: Громова
Маргарита. Русская драматургия конца XX – начала XXI века. Учебное пособие.
Москва: Флинта, Наука.
Евгений Гришковец. Временно доступен. В: https://www.youtube.com/watch?v=EgE-
3h6uBLeI [Доступ 5IV 2015].
Евгений Гришковец: Театр – самое виртуальное искусство для страны: Беседу
ведет Марина Тимашева. В: http://ptj.spb.ru/archive/28/premieres-28/evgenijgrishkovec-
teatr-samoevirtualnoeiskusstvo-dlyastrany/ [Доступ 4 IV 2015].
Обзор событий культуры. 2006. Radio Polonia. 1 января. В: http://www2.polskieradio.
pl/ eo/print.aspx?iid=31512 1/1 [Доступ 5 IV 2015].
Рогинская Ольга. 2006. Про „По По” и вокруг. О Евгении Гришковце и его новом
спектакле. „Критическая масса” № 1: 11-14.
Рогинская Ольга. 2009. Тело и речь Евгения Гришковца (MS). В: Материалы
Российско-французской конференция ИМЛИ РАН „Антропологический подход
в изучении драматургии и зрелищных искусств ХХ века. Москва: Эксперт.
Русская литература XX века. Прозаики, поэты, драматурги: библиографический
словарь. В 3-х томах. 2005. Ред. Скатов Н. Москва: ОЛМА-ПРЕСС Инвест.
Соколянский Александр. 2001. Изменник фортуны. „Вести”. 26 ноября. В: http://
www.smotr.ru/net2001/net2001_gr_ved.htm [Доступ 5 IV 2015].
Школа злословия: Евгений Гришковец. Авторская программа Татьяны Толстой
и Авдотьи Смирновой. В: https://www.youtube.com/watch?v=z0Y72e0VazM [До-
ступ 5 IV 2015].
Borkowska Emilia. 2013. „Russkij malczik” – bohater współczesnej literatury rosyjskiej.
„Adeptus” nr 2: 44-53.
Coraz rzadziej mówię „ja”. Rozmowa z J. Griszkowcem. 2000. „Dialog” nr 12: 118-122.
Golec D., Jednocześnie. Monodram. W: http://teatrstudio.pl/spektakle/127,jednocze%
C5%9Bnie/ [Dostęp 5 IV 2015].
Griszkowiec Jewgienij. 2004. Monologi o sobie. Przeł. Moskwin A. „Pobocza” nr 3 (17).
W: http://kwartalnik-pobocza.pl/pob17/jg_m.html [Dostęp: 05.04.2015].
Lewicki Roman. 2000. Obcość w odbiorze przekładu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu
Marii Curie-Skłodowskiej.
Mięsowska Lidia. 2004. Jewgienij Griszkowiec „nowy sentymentalista” rosyjskiej dramaturgii
przełomu XX i XXI wieku. W: Tradycje i nowatorstwo w kulturach i literaturach
słowiańskich. Red. Kowalska-Paszt I., Czaplińska J., Horniatko-Szumiłowicz A.,
Kuczyńska M. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński. Instytut Filologii Słowiańskiej:
118-126.
Nie było czasu na miłość: co boli Rosjanina / Jewgienij Griszkowiec. 2010. Rozmowę
przeprowadziła J. Rumina. „Forum” nr 12: 48-49.
Pałaniuk Małgorzata. Problemy stylizacji w przekładzie na język polski dramaturgii
mniejszości frankofońskich Kanady. Rozprawa doktorska (Uniwersytet im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu). W: https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/6113
[Dostęp 5 IV 2015].
Piłat Walenty. 2005. Teatr „nowego sentymentalizmu” Jewgienija Griszkowca i jego
polskie interpretacje. „Acta Polono-Ruthenica” 10: 199-203.
Syska Katarzyna. Nowa sentymentalność. Przejawy świadomości konwergencyjnej
w wybranych monodramach Jewgienija Griszkowca. Rozprawa doktorska (Uniwersytet
Jagielloński). W: http://www.academia.edu/9021464/Nowa_sentymentalno%
C5%9B%C4%87._Przejawy_%C5%9Bwiadomo%C5%9Bci_konwergencyjnej_w_wybranych_
monodramach_J._Griszkowca [Dostęp 5 IV 2015].
Święch Jerzy. 1975. Model komunikacji przekładowej. „Teksty” nr 6: 11-12.
Tłumacz w teatrze. W: http://news.o.pl/2014/03/06/mala-literacka-tlumacz-w-teatrze-teatr-
nowy-im-kazimierza-dejmka-lodz/ [Dostęp 5 IV 2015].
Tłumacz w teatrze. W: http://nowy.pl/item/multimedia/article/video/show/183 [Dostęp
5 IV 2015].
Wakar Jacek. 2009. Wielkie zmęczenie. „Dziennik” (dodatek „Kultura”) nr 67: 31.
W: www.rosyjskaruletka.edu.pl [Dostęp 20.02.2015].
Zielińska Maryla. 2000. Jewgienij Griszkowiec: swój wśród obcych. „Dialog” nr 12: 106-110.
Архангельский Андрей. 2004. Чудо на пустом месте. „Огонек”. В: http://www.ogoniok.
ru/ archive/2004/4848/21-52-53 [Доступ 5 IV 2015].
Батюкова Hадежда. 2008. Выразительный вариант русского языка (оценки ино-
странной и диалектной речи в произведениях Е. Гришковца. В: Русский язык
в начале XXI века. Проблемы развития, функционирования, преподавания.
Материалы международной научной конференции, посвященной Году русского
языка (Печский университет, факультет гуманитарных наук, кафедра славянской
филологии, 6-8 декабря 2007). Ред. Поварницына М. Печ (Венгрия): Печский
университет: 28-31.
Батюкова Hадежда. 2009. Метаязыковые средства современной публицистической
и художественной речи. Диссертация на соискание научной степени кандидата
филологических наук. Москва.
Болотян Ильмира. 2008. Жанровые искания в русской драматургии конца XX
– начала XXI века. Диссертация на соискание научной степени кандидата фи-
лологических наук. Москва.
Вербицкая Галина. 2008. Отечественная драматургия 70–90-х гг. в контексте
чеховской поэтики. Диссертация на соискание научной степени кандидата
искусствоведения. Москва.
Е. Гришковец: Я предъявил зрителям новый тип существования автора на сцене.
В гостях у Бориса Бермана и Ильдара Жандарева драматург, режиссёр, актёр,
писатель Евгений Гришковец. 2013. 1 канал РТ. 31 января. В: http://www.1tv.ru/
prj/ng/vypusk/20896 [Доступ 5 IV 2015].
Гришковец Евгений. День рождения. В: http://vk.com/video1640172_136343172
[Доступ 5 IV 2015].
Гришковец Евгений. Как я съел собаку (фрагмент спектакля на тему дня рождения
с переводом на немецкий язык). В: https://www.youtube.com/watch?v=DSpLPp-ELX4
[Доступ 5IV 2015].
Громова Маргарита. 2005. Евгений Гришковец – „человек-театр”. В: Громова
Маргарита. Русская драматургия конца XX – начала XXI века. Учебное пособие.
Москва: Флинта, Наука.
Евгений Гришковец. Временно доступен. В: https://www.youtube.com/watch?v=EgE-
3h6uBLeI [Доступ 5IV 2015].
Евгений Гришковец: Театр – самое виртуальное искусство для страны: Беседу
ведет Марина Тимашева. В: http://ptj.spb.ru/archive/28/premieres-28/evgenijgrishkovec-
teatr-samoevirtualnoeiskusstvo-dlyastrany/ [Доступ 4 IV 2015].
Обзор событий культуры. 2006. Radio Polonia. 1 января. В: http://www2.polskieradio.
pl/ eo/print.aspx?iid=31512 1/1 [Доступ 5 IV 2015].
Рогинская Ольга. 2006. Про „По По” и вокруг. О Евгении Гришковце и его новом
спектакле. „Критическая масса” № 1: 11-14.
Рогинская Ольга. 2009. Тело и речь Евгения Гришковца (MS). В: Материалы
Российско-французской конференция ИМЛИ РАН „Антропологический подход
в изучении драматургии и зрелищных искусств ХХ века. Москва: Эксперт.
Русская литература XX века. Прозаики, поэты, драматурги: библиографический
словарь. В 3-х томах. 2005. Ред. Скатов Н. Москва: ОЛМА-ПРЕСС Инвест.
Соколянский Александр. 2001. Изменник фортуны. „Вести”. 26 ноября. В: http://
www.smotr.ru/net2001/net2001_gr_ved.htm [Доступ 5 IV 2015].
Школа злословия: Евгений Гришковец. Авторская программа Татьяны Толстой
и Авдотьи Смирновой. В: https://www.youtube.com/watch?v=z0Y72e0VazM [До-
ступ 5 IV 2015].
NDiaye, I. A. (2016). O SPECYFICE KULTUROWO-JĘZYKOWEJ MONODRAMU JEWGIENIJA GRISZKOWCA JAK ZJADŁEM PSA I POTENCJALNYCH ORAZ REALNYCH REPERKUSJACH PRZEKŁADOWYCH Z UWZGLĘDNIENIEM TŁUMACZENIA NA JĘZYK POLSKI. Acta Neophilologica, 2(XVIII), 161–177. Pobrano z https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/an/article/view/702
Iwona Anna NDiaye
Instytut Słowiańszczyzny Wschodniej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Instytut Słowiańszczyzny Wschodniej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Inne teksty tego samego autora
- Iwona Anna NDiaye, „ŻYCIE JEST SNEM…” ONIRYCZNY ŚWIAT W POEZJI NADIEŻDY TEFFI (1872-1952) , Acta Neophilologica: Tom 2 Nr XIX (2017): Acta Neophilologica
- Iwona Anna Ndiaye, O translokacji nomina propria w dziele literackim (na przykładzie polskiсh tłumaczeń powieści Doktor Żywago Borisa Pasternaka) , Acta Neophilologica: Tom 2 Nr XXI (2019): Acta Neophilologica
- Iwona Anna NDiaye, POEZJA WASILIJA KAMIEŃSKIEGO „POD MIKROSKOPEM”. Z HISTORII ROSYJSKIEJ POEZJI WIZUALNEJ , Acta Neophilologica: Nr XIII (2011): Acta Neophilologica
- Bara NDiaye, Iwona Anna NDiaye, TOŻSAMOŚĆ AFRYKAŃSKA W KONTEKŚCIE POLITYKI JĘZYKOWEJ UNII AFRYKAŃSKIEJ , Acta Neophilologica: Tom 1 Nr XV (2013): Acta Neophilologica
- Iwona Anna NDiaye, DOM - OJCZYZNA W EMIGRACYJNEJ POEZJI M. CWIETAJEWEJ , Acta Neophilologica: Nr X (2008): Acta Neophilologica
- Iwona Anna NDiaye, „SZLISSELBURSKA ODYSEJA”… DZIAŁALNOŚĆ ANTYPAŃSTWOWA I TWÓRCZOŚĆ LITERACKA LEGENDARNEJ REWOLUCJONISTKI WIERY FIGNER , Acta Neophilologica: Tom 2 Nr XVI (2014): Acta Neophilologica
- Iwona Anna NDiaye, PRZEKŁAD ZWIĄZKÓW FRAZEOLOGICZNYCH Z NOMINACJAMI DIABŁA W POLSKICH TŁUMACZENIACH POWIEŚCI MICHAIŁA BUŁHAKOWA MISTRZ I MAŁGORZATA , Acta Neophilologica: Tom 2 Nr XIV (2012): Acta Neophilologica
- Iwona Anna NDiaye, Manatkul Mussatayeva, В погоне за жар-птицей… Языковая объективация концепта ДУША в казахской, русской и польской лингвокультурах , Acta Neophilologica: Tom 2 Nr XXII (2020): Acta Neophilologica
- Bara Ndiaye, Iwona Anna Ndiaye, Senegalski pisarz Mohamed Mbougar Sarr. Laureat nagrody literackiej Goncourtów 2021 w dyskursie Medialnym , Acta Neophilologica: Tom 2 Nr XXIV (2022): Acta Neophilologica
- Iwona Anna NDiaye, Badania nad współczesną dramaturgią rosyjską Walentego Piłata (1946-2022) , Acta Neophilologica: Tom 2 Nr XXIV (2022): Acta Neophilologica
