Początki działalności Konsulatu Generalnego RP w Kijowie po II wojnie światowej (1947−1949)
The Beginnings of Diplomatic Operation of Consulate General of the Republic of Poland in Kyiv after the Second World War (1947–1949)
Piotr Olechowski
Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w WarszawieAbstract
The article is about first period of diplomatic operation of Consulate General of the Republic of Poland in Kyiv after the end of the Second World War. The Consulate, which has been set in 1946, was able to start its work at the beginning of ‘1948 (even though the first Polish diplomatic corps appeared in Kyiv in September the year before). That case shows fully dependence of the Polish Ministry of Foreign Affairs on their Moscow principals. In the article has been described questions of setting-by the Consulate, constructing its staff and their first tasks. What is more, on the grounds of documents of the secret Soviet services’ it has been shown some methods of invigilation the Staff ’s of the Consulate. The Author also described in short the relationships between the Consulate’s personnel and specific of everyday life.
Keywords:
Consulate of Poland Kyiv USSR Polish diplomacy in Eastern Europe Ukrainian Socialistic RepublicReferences
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 29, t. 445, k. 5-6, List Naczelnika Wydziału I Departamentu Politycznego /inż. W. Czajka/ do Ob. Ministra Bermana w miejscu /Tajne/ 10 grudnia 1945 r.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 31, t. 478, k. 7, W Kijowie otwieramy Konsulat /brak daty, podpisu/.Zesp. 6, w. 31, t. 481, k. 1-3, Dr H. Wolpe, Radca Ambasady R.P. w Moskwie do Wiceministra Spraw Zagranicznych Obywatela Zygmunta Modzelewskiego w Warszawie, Moskwa dnia 21 maja 1946 r. /Tajne/.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 31, t. 481, k. 16-17, J. Zambrowicz, Naczelnik Wydziału Radzieckiego: Sprawozdanie z przeprowadzonych rozmów /nieoficjalnych/ z przedstawicielami USRR w czasie pobytu w Kijowie, Zaporożu i Odesie w dniach 10-15 września 1946.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 31, t. 481, k. 18-19, Dr H. Wolpe, Charge d’Affaires a.i., Do Kierownika Ministerstwa Spraw Zagranicznych ob. Ministra Józefa Olszewskiego w Warszawie, Moskwa dnia 2 października 1946 r. /Poufne/.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 34, t. 546, k. 21-24, Konsulat Generalny R.P. w Kijowie. Zarys dotychczasowej działalności Konsulatu w dziedzinie zbliżenia kulturalnego polsko-ukraińskiego.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 31, t. 480, k. 8, Akt ustanowienia Konsulatu Generalnego R.P. w Kijowie, Warszawa dnia 22 listopada 1946 r.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 31, t. 480, k. 7, Naczelnik Wydziału Radzieckiego J. Zambrowicz: Notatka dla Min. Olszewskiego, Warszawa, dnia 27.XI.46 r.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 33, t. 524, k. 5-6, J. Zambrowicz, Sprawozdanie z mego pobytu w Konsulacie polskim w Kijowie w dniach 8–10 października 1947 r. /poufne/.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 34, t. 533, k. 31-33, Konsulat Generalny w Kijowie.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 33, t. 520, k. 3, Pismo/Tajne/ Министерство Иностранных дел Союза ССР 4 Европейский Отдел г. Москва. [Ministierstwo Inostrannych dieł Sojuza SSR 4 Jewropiejskij Otdieł g. Moskwa.]
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 7, w. 15, t. 128, k. 2-12, Notatka służbowa dla Ambasadora R.P. w Moskwie Ob. Mariana Naszkowskiego /Konsul Paweł Włoński/, SBU F. 16, op. 1, sp. 0685, k. 233-236).
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 27, w. 8, t. 114, k. 24, Raport XV /Aleksander Juszkiewicz/, Radca Ambasady R.P. w Moskwie.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 27, w. 8, t. 114, k. 28, Raport XII /Aleksander Juszkiewicz/ Radca Ambasady R.P. w Moskwie.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 27, w. 8, t. 114, k. 37-38, Notatka służbowa /Pohoryles Leonard/ II sekretarz Ambasady R.P. w Moskwie.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 27, w. 8, t. 114, k. 3, Народный Комиссариат Иностранных Дел, Москва 11 июля1945 года. Письмо г-ну З. Модзелевскому, черезвычайному и Полномочному Послу Полськой Республики [Narodnyj komissariat Inostrannych Dieł, Moskwa 11 ijula 1945 goda. Pisʹmo g-nu Z. Modzielewskomu czeriezwyczajnomu i Połnomocznomu Posłu Połsʹkoj Riespubliki.]
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 27, w. 8, t. 117, k. 25-26, Sprawa nazwy „Konsulat Generalny R.P. w Kijowie. /Janusz Zambrowicz/Radca Ambasady R.P. w Moskwie; Zmiana nazwy Konsulatu w Kijowie. /Janusz Zambrowicz/ Radca Ambasady R.P. w Moskwie.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 27, w. 8,t. 114, k. 38, Zarządzenie MSZ, Warszawa dnia 5 marca 1949 r. /Minister Z. Modzelewski/.Галузевий Державний Архів Служби Безпеки України у м. Києві (ГДА СБУ) Ф. 16, оп. 1, сп. 661, арк. 196-198, Специальное сообщение № 3584 по агентурному делу «БЮРО», 27 август 48 г., зам. Министра государственной безопасности украинской ССР /Генерал-Майор Поперека/. [Spiecyalnoje soobszczenije № 3584 po agienturnomu diełu «BIURO», 27 awgust 48 g., zam. Ministra gosudarstwiennoj biezopasnosti ukrainskoj SSR / Gienierał-Major Popierieka/.] Ф. 16, оп. 1, сп. 661, арк. 199-201, Специальное сообщение № 3585 по агентурному делу «БЮРО», 27 август 48 г. зам. Министра государственной безопасности украинской ССР /Генерал-Майор Поперека/. [Spiecyalnoje soobszczenije № 3585 po agienturnomu diełu «BIURO», 27 awgust 48 g, zam. Ministra gosudarstwiennoj biezopasnosti ukrainskoj SSR /Gienierał-Major Popierieka/.] Ф. 16, оп. 1, сп. 685, арк. 233-236, Специальное сообщение о перебывании польской крестьянской делегации в г. Киеве, 1 марта 49 г., Минист Государственной безопасности украинской ССР /Савченко/. [Spiecyalnoje soobszczenije o pieriebywanii polskoj kriestjanskoj dielegacyi w g. Kijewie, 1 marta 49 g., Ministr Gosudarstwiennoj biezopasnosti ukrainskoj SSR /Sawczenko/.] Ф. 16, оп. 1, сп. 646, арк. 25-32, Справка на сотрудников генерального консульства Польской республики в гор. Киеве – 16 апреля 1948 г., зам. Министра государственной безопасности украинской ССР /Поперека/. [Sprawka na sotrudnikow gienieralnogo konsulstwa Polskoj riespubliki w gor. Kijewie, 16 apriela 1948 g., zam. Ministra gosudarstwiennoj biezopasnosti ukrainskoj SSR /Popierieka/.] Ф. 16, оп. 1, сп. 646, арк. 20-24, Специальное сообщение о генеральном консульстве Польской республики в гор. Киеве, 16 апреля 1948 г., Министр Государственной безопасности украинской ССР /Савченко/. [Spiecyalnoje soobszczenije o gienieralnom konsulstwie Polskoj riespubliki w gor. Kijewie, 16 apriela 1948 g., Ministr Gosudarstwiennoj biezopasnosti ukrainskoj SSR /Sawczenko/.]
РАТАУ, Делегаты крестьян Польской Народно-Демократической Республики на Украине, «Львовская Правда», № 53, 5 марта 1948 г., с. 5. [Dielegaty kriestjan Polskoj Narodno-Diemokraticzeskoj Riespubliki na Ukrainie, «Lwowskaja Prawda», № 53, 5 marta 1948 g., s. 5.]
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 31, t. 478, k. 7, W Kijowie otwieramy Konsulat /brak daty, podpisu/.Zesp. 6, w. 31, t. 481, k. 1-3, Dr H. Wolpe, Radca Ambasady R.P. w Moskwie do Wiceministra Spraw Zagranicznych Obywatela Zygmunta Modzelewskiego w Warszawie, Moskwa dnia 21 maja 1946 r. /Tajne/.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 31, t. 481, k. 16-17, J. Zambrowicz, Naczelnik Wydziału Radzieckiego: Sprawozdanie z przeprowadzonych rozmów /nieoficjalnych/ z przedstawicielami USRR w czasie pobytu w Kijowie, Zaporożu i Odesie w dniach 10-15 września 1946.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 31, t. 481, k. 18-19, Dr H. Wolpe, Charge d’Affaires a.i., Do Kierownika Ministerstwa Spraw Zagranicznych ob. Ministra Józefa Olszewskiego w Warszawie, Moskwa dnia 2 października 1946 r. /Poufne/.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 34, t. 546, k. 21-24, Konsulat Generalny R.P. w Kijowie. Zarys dotychczasowej działalności Konsulatu w dziedzinie zbliżenia kulturalnego polsko-ukraińskiego.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 31, t. 480, k. 8, Akt ustanowienia Konsulatu Generalnego R.P. w Kijowie, Warszawa dnia 22 listopada 1946 r.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 31, t. 480, k. 7, Naczelnik Wydziału Radzieckiego J. Zambrowicz: Notatka dla Min. Olszewskiego, Warszawa, dnia 27.XI.46 r.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 33, t. 524, k. 5-6, J. Zambrowicz, Sprawozdanie z mego pobytu w Konsulacie polskim w Kijowie w dniach 8–10 października 1947 r. /poufne/.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 34, t. 533, k. 31-33, Konsulat Generalny w Kijowie.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 6, w. 33, t. 520, k. 3, Pismo/Tajne/ Министерство Иностранных дел Союза ССР 4 Европейский Отдел г. Москва. [Ministierstwo Inostrannych dieł Sojuza SSR 4 Jewropiejskij Otdieł g. Moskwa.]
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 7, w. 15, t. 128, k. 2-12, Notatka służbowa dla Ambasadora R.P. w Moskwie Ob. Mariana Naszkowskiego /Konsul Paweł Włoński/, SBU F. 16, op. 1, sp. 0685, k. 233-236).
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 27, w. 8, t. 114, k. 24, Raport XV /Aleksander Juszkiewicz/, Radca Ambasady R.P. w Moskwie.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 27, w. 8, t. 114, k. 28, Raport XII /Aleksander Juszkiewicz/ Radca Ambasady R.P. w Moskwie.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 27, w. 8, t. 114, k. 37-38, Notatka służbowa /Pohoryles Leonard/ II sekretarz Ambasady R.P. w Moskwie.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 27, w. 8, t. 114, k. 3, Народный Комиссариат Иностранных Дел, Москва 11 июля1945 года. Письмо г-ну З. Модзелевскому, черезвычайному и Полномочному Послу Полськой Республики [Narodnyj komissariat Inostrannych Dieł, Moskwa 11 ijula 1945 goda. Pisʹmo g-nu Z. Modzielewskomu czeriezwyczajnomu i Połnomocznomu Posłu Połsʹkoj Riespubliki.]
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 27, w. 8, t. 117, k. 25-26, Sprawa nazwy „Konsulat Generalny R.P. w Kijowie. /Janusz Zambrowicz/Radca Ambasady R.P. w Moskwie; Zmiana nazwy Konsulatu w Kijowie. /Janusz Zambrowicz/ Radca Ambasady R.P. w Moskwie.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (AMSZ); Zesp. 27, w. 8,t. 114, k. 38, Zarządzenie MSZ, Warszawa dnia 5 marca 1949 r. /Minister Z. Modzelewski/.Галузевий Державний Архів Служби Безпеки України у м. Києві (ГДА СБУ) Ф. 16, оп. 1, сп. 661, арк. 196-198, Специальное сообщение № 3584 по агентурному делу «БЮРО», 27 август 48 г., зам. Министра государственной безопасности украинской ССР /Генерал-Майор Поперека/. [Spiecyalnoje soobszczenije № 3584 po agienturnomu diełu «BIURO», 27 awgust 48 g., zam. Ministra gosudarstwiennoj biezopasnosti ukrainskoj SSR / Gienierał-Major Popierieka/.] Ф. 16, оп. 1, сп. 661, арк. 199-201, Специальное сообщение № 3585 по агентурному делу «БЮРО», 27 август 48 г. зам. Министра государственной безопасности украинской ССР /Генерал-Майор Поперека/. [Spiecyalnoje soobszczenije № 3585 po agienturnomu diełu «BIURO», 27 awgust 48 g, zam. Ministra gosudarstwiennoj biezopasnosti ukrainskoj SSR /Gienierał-Major Popierieka/.] Ф. 16, оп. 1, сп. 685, арк. 233-236, Специальное сообщение о перебывании польской крестьянской делегации в г. Киеве, 1 марта 49 г., Минист Государственной безопасности украинской ССР /Савченко/. [Spiecyalnoje soobszczenije o pieriebywanii polskoj kriestjanskoj dielegacyi w g. Kijewie, 1 marta 49 g., Ministr Gosudarstwiennoj biezopasnosti ukrainskoj SSR /Sawczenko/.] Ф. 16, оп. 1, сп. 646, арк. 25-32, Справка на сотрудников генерального консульства Польской республики в гор. Киеве – 16 апреля 1948 г., зам. Министра государственной безопасности украинской ССР /Поперека/. [Sprawka na sotrudnikow gienieralnogo konsulstwa Polskoj riespubliki w gor. Kijewie, 16 apriela 1948 g., zam. Ministra gosudarstwiennoj biezopasnosti ukrainskoj SSR /Popierieka/.] Ф. 16, оп. 1, сп. 646, арк. 20-24, Специальное сообщение о генеральном консульстве Польской республики в гор. Киеве, 16 апреля 1948 г., Министр Государственной безопасности украинской ССР /Савченко/. [Spiecyalnoje soobszczenije o gienieralnom konsulstwie Polskoj riespubliki w gor. Kijewie, 16 apriela 1948 g., Ministr Gosudarstwiennoj biezopasnosti ukrainskoj SSR /Sawczenko/.]
РАТАУ, Делегаты крестьян Польской Народно-Демократической Республики на Украине, «Львовская Правда», № 53, 5 марта 1948 г., с. 5. [Dielegaty kriestjan Polskoj Narodno-Diemokraticzeskoj Riespubliki na Ukrainie, «Lwowskaja Prawda», № 53, 5 marta 1948 g., s. 5.]
Olechowski, P. (2019). Początki działalności Konsulatu Generalnego RP w Kijowie po II wojnie światowej (1947−1949): The Beginnings of Diplomatic Operation of Consulate General of the Republic of Poland in Kyiv after the Second World War (1947–1949). Przegląd Wschodnioeuropejski, 10(2), 179–192. https://doi.org/10.31648/pw.5472
Piotr Olechowski
Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Warszawie
Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Warszawie
Most read articles by the same author(s)
- Piotr Olechowski, General consulate of the Republic of Poland in Kiev under the magnifying glass Soviet of secret service in April 1938 , Przegląd Wschodnioeuropejski: Vol. 8 No. 2 (2017): East European Review
