Active processes in the terminology of modern linguistics

Активные процессы в терминологии современного языкознания

Aleksander Kiklewicz

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie


Abstrakt

The author considers the problem of linguistic terminology in the context of changes which took place in linguistics of the late XXth century and the beginning of the XXIth century under the influence of postmodern culture. The changes in linguistics depend primarily on such characteristics of postmodernism as irrationalism (anti-scientism), pragmacentrism (sociocentrism) and simulacrism. The author shows how linguistic terminology changes in the new cultural conditions and distinguishes between four phenomena: ambisemy, transfusion, complication and approximation. Taking a critical (normative) methodological position on the latest processes in the filed of terminology, the author considers some criteria for evaluating innovations.


Słowa kluczowe:

terminology     paradigms of linguistic     poststructuralism     postmodernism     ambisemy     transfusion     compilation     approximation


Адмони, B. Г. (1961), Партитурное строение речевой цепи и система грамматических значений в предложении. В: Филологические науки. 3, 5-12. [Admoni, V. G. (1961), Partiturnoye stroyeniye rechevoy tsepi i sistema grammaticheskikh znacheniy v predlozhenii. In: Filologicheskiye nauki. 3, 5-12.]

Арутюнова, Н. Д. (1988), Типы языковых значений. Событие, оценка, факт. Москва. [Arutryunova, N. D. (1988), Tipy yazykovykh znacheniy. Sobytiye, otsenka, fakt. Moskva.]

Ахманова, О. С. (2004), Словарь лингвистических терминов. Москва. [Akhmanova, O. S. (2004), Slovar lingvisticheskikh terminov. Moskva.]

Бергер, П./Лукман, Т. (1995), Социальное конструирование реальности. Трактат по социологии знания. Москва. [Berger, P./Luckmann, T. (1995), Sotsial’noye konstruirovaniye real’nosti. Traktat po sotsiologii znaniya. Moskva.]

Волошинов, В. Н. (1929), Марксизм и философия языка. Ленинград. [Voloshinov, V. N. (1929), Marksizm i filosofiya yazyka. Leningrad.]

Гейзенберг, В. (1963), Физика и философия. Москва. [Heisenberg, W. (1963), Fizika i filosofiya. Moskva.]

Герд, А. С. (1996), Прикладное языкознание. Санкт-Петербург. [Gerd, A. S. (1996), Prikladnoye yazykoznaniye. Sankt-Peterburg.]

Гладкова, А. (2010), Русская культурная семантика: эмоции, ценности, жизненные установки. Москва. [Gladkova, A. (2010), Russkaya kul’turnaya semantika: emotsii, tsennosti, zhiznennyye

ustanovki. Moskva.]

Звегинцев, В. А. (1968), Теоретическая и прикладная лингвистика. Москва. [Zvegintsev, V. A. (1968), Teoreticheskaya i prikladnaya lingvistika. Moskva.]

Зыкова, И. В. (2017), Метаязык лингвокультурологии: константы и варианты. Москва. [Zykova, I. V. (2017), Metayazyk lingvokul’turologii: konstanty i varianty. Moskva.]

Ибраев, Л. И. (1981), Надзнаковость языка (К проблеме отношения семиотики и лингвистики). В: Вопросы языкознания. 1, 17-35. [Ibrayev, L. I. (1981), Nadznakovost’ yazyka (K probleme otnosheniya semiotiki i lingvistiki). In: Voprosy yazykoznaniya. 1, 17-35.]

Иванов, Вяч. Вс. (2004), Лингвистика третьего тысячелетия. Вопросы к будущему. Москва. [Ivanov, Vyach. Vs. (2004), Lingvistika tret’yego tysyacheletiya. Voprosy k budushchemu. Moskva.]

Кибрик, A. E. (1987), Лингвистические предпосылки моделирования языковой деятельности. В: Кибрик, А. Е. (ред.), Моделирование языковой деятельности в интеллектуальных системах. Москва, 33-51. [Kibrik, A. E. (1987), Lingvisticheskiye predposylki modelirovaniya yazykovoy deyatel’nosti. In: Kibrik, A. E. (red.), Modelirovaniye yazykovoy deyatel’nosti v intellektual’nykh sistemakh. Moskva, 33-51.]

Киклевич, А. (2013), Ветка вишни. Статьи по лингвистике. Olsztyn. [Kiklewicz, A. (2013), Vetka vishni. Stat’i po lingvistike. Olsztyn.]

Киклевич, А. (1996), Об индексальных выражениях с семантикой посессивности (на материале русского и немецкого языков). В: Норман, Б. Ю./Яхнов, Х. (ред.), Славяно-германские языковые параллели. Минск, 190-213. [Kiklewicz, A. (1996), Ob indeksal’nykh vyrazheniyakh s semantikoy posessivnosti (na materiale russkogo i nemetskogo yazykov). In: Norman, B. Yu./ Jachnow, H. (red.), Slavyano-germanskiye yazykovyye paralleli. Minsk, 190-213.]

Кіклевіч, А. К. (1996), Аб формах сістэматыкі ў мовазнаўстве. У: Веснік Беларускага універсітэта. 4(2), 50-54. [Kiklewicz, A. (1996), Ab formarkh systematyki u movaztnaustve. In: Vesnik Belaruskaha universiteta. 4(2), 50-54.]

Киклевич, А. (1998), Польские притяжательные местоимения как грамматический класс. В: Славяноведение. 6, 79-89. [Kiklewicz, A. (1998), Pol’skiye prityazhatel’nyye mestoimeniya kak grammaticheskiy klass. In: Slavyanovedeniye. 6, 79-89.]

Киклевич, А. (1999), Лекции по функциональной лингвистике. Минск. [Kiklewicz, A. (1999), Lektsii po funktsional’noy lingvistike. Minsk.]

Киклевич, A. (2018), Постмодернизм и современная филология. В: Фещенко, В. В. (ред.), Образы языка и зигзаги дискурса. Сборник научных статей к 70-летию В. З. Демьянкова. Москва, 125-142. [Kiklewicz, A. (2018), Postmodernizm i sovremennaya filologiya. In: Feshchenko, V. V. (red.), Obrazy yazyka i zigzagi diskursa. Sbornik nauchnykh statey k 70-letiyu V. Z. Dem’yankova. Moskva, 125-142.]

Кошелев, А. Д. (2013), Современная теоретическая лингвистика как вавилонская башня (о «мирном» существовании множества несовместимых теорий языка). В: Известия РАН. Серия литературы и языка. 72/6, 3-22. [Koshelev, A. D. (2013), Sovremennaya teoreticheskaya Активные процессы в терминологии современного языкознания 357 lingvistika kak vavilonskaya bashnya (o «mirnom» sushchestvovanii mnozhestva nesovmestimykh teoriy yazyka). In: Izvestiya RAN. Seriya literatury i yazyka. 72/6, 3-22.]

Кривоносов, А. Т. (2006), Мышление, язык и крушение мифов о «лингвистической отнеосительности», «языковой картине мира» и «марксистско-ленинском языкознании» (подступы к сущности языка). Москва/Нью-Йорк. [Krivonosov, A. T. (2006), Myshleniye, yazyk i krusheniye mifov o «lingvisticheskoy otneositel’nosti», «yazykovoy kartine mira» i «marksistsko-leninskom yazykoznanii» (podstupy k sushchnosti yazyka). Moskva/New York.]

Кривоносов, А. Т. (2010), Спорное в когнитивной лингвистике. В: Киклевич, А./Камалова, А. (ред.), Концепты культуры в языке и тексте: теория и анализ. Olsztyn, 131-162. [Krivonosov, A. T. (2010), Spornoye v kognitivnoy lingvistike. In: Kiklewicz, A./Kamalova, A. (red.), Koncepty kul’tury v yazyke i tekste: teoriya i analiz. Olsztyn, 131-162.]

Кубрякова, Е. С./Демьянков, В. З./Лузина, Л. Г. и др. (1996), Краткий словарь когнитивных терминов. Москва. [Kubryakova, Ye. S./Dem’yankov, V. Z./Luzina, L. G. et al. (1996), Kratkiy slovar’ kognitivnykh terminov. Moskva.]

Липатов, А. (2007), Польша. В: Kurczak, J. (red.), Idee w Rosji. Leksykon rosyjsko-polsko-angielski. Łódź, 218-239. [Lipatov, A. (2007), Pol’sha. In: Kurczak, J. (red.), Idee w Rosji. Leksykon rosyjsko-polsko-angielski. Łódź, 218-239.]

Лосев, А. Ф. (1965), О методах изложения математической лингвистики для лингвистов. В: Вопросы языкознания. 5, 13-30. [Losev, A. F. (1965), O metodakh izlozheniya matematicheskoy lingvistiki dlya lingvistov. In: Voprosy yazykoznaniya. 5, 13-30.]

Лосев, А. Ф. (1968), Введение в общую теорию языковых моделей. Москва. [Losev, A. F. (1968), Vvedenie v obshchuyu teoriyu yazykovykh modelei. Moskva.]

Лосев, А. Ф. (1976), Проблема символа и реалистическое искусство. Москва. [Losev, A. F. (1976), Problema simvola i realisticheskoye iskusstvo. Moskva.]

Манаенко, Г. Н. (2015), Информация в языке и по данным языка. В: Актуальные проблемы филологии и педагогической лингвистики. 2, 12-20. [Manayenko, G. N. (2015), Informatsiya v yazyke i po dannym yazyka. In: Aktual’nyye problemy filologii i pedagogicheskoy lingvistiki. 2, 12-20.]

Олянич, А. В./Устинова, Е. В. (2012), Цитата как вербальный инструмент манипуляции в англоязычном политическом дискурсе США. Волгоград. [Olyanich, A. V./Ustinova, Ye. V. (2012), Tsitata kak verbal’nyy instrument manipulyatsii v angloyazychnom politicheskom diskurse. Volgograd.]

Пауль, Г. (1960), Принципы истории языка. Москва. [Paul, H. (1960), Printsipy istorii yazyka. Moskva.]

Пешковский, А. М. (1959), Избранные труды. Москва. [Peshkovskiy, A. M. (1959), Izbrannye trudy. Moskva.]

Реформатский, А. А. (1967), Введение в языковедение. Москва. [Reformatskij, A. A. (1967), Vvedeniye v yazykovedeniye. Moskva. ]

Соссюр, Ф. де (1977), Труды по языкознанию. Москва. [Saussure, F. de (1977), Trudy po yazykonaniyu. Moskva.]

Степанов, Ю. С. (1981), Имена. Предикаты. Предложения. Москва. [Stepanov, Yu. S. (1981), Imena. Predikaty. Predlozheniya. Moskva.]

Степанов, Ю. С. (1997/2004), Константы: Словарь русской культуры. Москва. [Stepanov, Yu. S. (1997/2004), Konstanty: Slovar’ russkoy kul’tury. Moskva.]

Степанов, Ю. С. (2007), Концепты. Тонкая пленка цивилизации. Москва. [Stepanov, Yu. S. (2007), Kontsepty. Tonkaya plenka tsivilizatsii. Moskva.]

Ступанов, Ю. А. (ред.) (1955), Краткий политехнический словарь. Москва. [Stupanov, Yu. A. (red.) (1955), Kratkiy politekhnicheskiy slovar’. Moskva.]

Татаринов, В. А. (1988), Лексико-семантическое варьирование терминологических единиц и проблемы терминографии. Москва. [Tatarinov, V. A. (1988), Leksiko-semanticheskoye var’irovaniye terminologicheskikh yedinits i problemy terminografii. Moskva]

Татаринов, В. А. (1996), Теория терминоведения. Т. 1. Теория термина: история и современное состояние. Москва. [Tatarinov, V. A. (1996), Teoriya terminovedeniya. T. 1. Teoriya termina: istoriya i sovremennoye sostoyaniye. Moskva.]

Татаринов, В. А. (2006), Общее терминоведение. Энциклопедический словарь. Москва. [Tatarinov, V. A. (2006), Obshcheye terminovedeniye. Entsiklopedicheskiy slovar’. Moskva.]

Тошович, Б. (2014), Стиль и дискурс: сходства и различия. В: Stylistyka. XXIII, 19-29. [Tosović, B. (2014), Stil’ i dyskurs: skhodstva i razlichiya. In: Stylistyka. XXIII, 19-29.]

Филатова, А. (2005), Концепт «интеллигенция» в смысловом пространстве современной русской культуры. В: Логос. 6(51), 206-217. [Filatova, A. (2005), Kontsept «intelligentsiya» v smyslovom prostranstve sovremennoy russkoy kul’tury. In: Logos. 6(51), 206-217.]

Bartmiński, J./Grzeszczak, M. (2014), Jak rekonstruować kanon wartości narodowych i europejskich? W: Etnolingwistyka. 26, 21-44.

Bobrowski, I. (1995), Czy kognitywizm jest naukowy? O lingwistyce kognitywnej z punktu widzenia dwudziestowiecznych koncepcji nauki. W: Biuletyn PTJ. LI, 19-24.

Bobrowski, I. (1998), Zaproszenie do językoznawstwa. Kraków.

Fleischer, M. (2005), Obserwator trzeciego stopnia. O rozsądnym konstruktywizmie. Wrocław.

Frege, G. (1969), Funktion, Begriff, Bedeutung. Fünf logische Studien. Göttingen.

Gheorghiu, V. A. (1989), The Difficulty in Explaining Suggestion: Some Conceivable Solutions. In: Gheorghiu, V. A./Netter, P./Eysenck, H. J. et al. (eds.), Suggestion and Suggestibility. Theory and Research. Berlin/Heidelberg/Bew York etc., 99-112.

Grucza, F. (1991), Terminologia – jej przedmiot, status i znaczenie. W: Grucza, F. (red.), Teoretyczne podstawy terminologii. Wrocław/Warszawa/Kraków, 11-44.

Kamińska-Szmaj I. (2004), Propaganda, perswazja, manipulacja – próba uporządkowania pojęć. W: Krzyżanowski, P./Nowak, P. (red.), Manipulacja w języku. Lublin, 13-25.

Kasperski, E. (2000), Drogi i rozdroża metodologii. Studium problemu. W: Kasperski, E. (red.), Rozważania metodologiczne. Język – literatura – teatr. Warszawa, 11-74.

Kiklewicz, A. (1997), Czy w języku polskim istnieją zaimki dzierżawcze? W: Prace Filologiczne. XLII, 121-134.

Kiklewicz, A. (2006), Demokratyzacja języka a postmodernizm (czynnik antropologiczno-społeczny we współczesnych dyskursach postmodernistycznych). W: Południowosłowiańskie Zeszyty Naukowe. Język, literatura, kultura. III, 9-20.

Kiklewicz, A. (2009), Die Semantik der logischen Wörter. In: Kempgen, S./Kosta, P./Berger, T. et al. (Hrsg.), Die slavischen Sprache. Ein internationales Handbuch zu ihrer Struktur, ihrer Geschichte und ihrer Erforschung. Berlin/New York, 902-905.

Kiklewicz, A. (2016a), Postmodernizm/poststrukturalizm jako czynnik zmian w naukach humanistycznych w aspekcie epistemicznym, społecznym i etycznym (na przykładzie współczesnego językoznawstwa). Cz. 1. W: LingVaria. XI/1, 21-34.

Kiklewicz, A. (2016b), Postmodernizm jako czynnik zmian we współczesnym językoznawstwie w aspekcie epistemicznym, społecznym i etycznym (przy uwzględnieniu innych nauk humanistycznych). Cz. 2. W: LingVaria. XI/2, 25-42.

Kiklewicz, A. (2016c), Zaimek wskazujący w zdaniach z orzeczeniem imiennym: funkcja predykatywna czy anaforyczna? W: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej. 51, 251-273.

Kiklewicz, A. (2017), Znaczenie a prawda. Fantomy semantyczne. Olsztyn.

Kiklewicz, A. (2019), Постмодернистский авангардизм в языкознании XXI века. W: Przegląd Rusycystyczny. 3(167), 172-193.

Kress, G. (2010), Multimodality: A social semiotic approach to contemporary communication. Abingdon.

Kuczyński, M. (2004), Transfuzja semantyczna jednostek leksykalnych a rola mediów. W: Chruszczewski, P. P. (red.), Aspekty współczesnych dyskursów. Kraków, 161-182.

Kuno, S. (1987), Functional syntax. Anaphora, Discourse and Empathy. Chicago/London.

Lakoff, G./Johnson, M. (1980), Metaphors We Live By. Chicago/London.

Langacker, R. (2002), Theory, method, and description in cognitive grammar. In: Lewandowska-Tomaszczyk, B./Turewicz, K. (eds.), Cognitive Linguistics Today. Łódź, 13-40.

Minsky, M. (1981), Jokes and their Relation to the Cognitive Unconscious. In: Vaina, L. M./Hintikka, J. (eds.), Cognitive Constraints on Communication. Boston, 175-200.

Nycz, R. (2000), Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze. Kraków.

Pielenz, M. (1995), Argumentation und Metapher. Tübingen.

Riesman, D./Glazer, N./Denney, R. (1950), The lonely crowd a study of the changing American character. Garden City/New York.

Sokal, A./Bricmont, J. (1998), Fashionable nonsense postmodern intellectuals’ abuse of science. New York.

Sztompka, P. (2010), Socjologia. Analiza społeczeństwa. Warszawa.

Szumska, D. (2016), Czy językoznawstwo jest nauką przeterminowaną? W: Półrocznik Językoznawczy Tertium. 1(1&2), 22-28.

Tabakowska, E. (2001), Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu. Kraków.

Woźniak, T. 2005, Narracja w schizofrenii. Lublin.

Żmigrodzki, P. (2003), Metalingwistyka jako krytyka idei i tekstów językoznawczych. W: Polonica. XXII-XXIII, 5-17.

Żmigrodzki, P. (2005), „Metalingwistyczne” i „niemetalingwistyczne” nauczanie przedmiotów językoznawczych. W: Studia Językoznawcze. 4, 451-461.

Żołkiewski, S. ( 1988), Teksty kultury. Studia. Warszawa.

Opublikowane
30.06.2020

Cited By /
Share

Kiklewicz, A. (2020). Active processes in the terminology of modern linguistics: Активные процессы в терминологии современного языкознания. Przegląd Wschodnioeuropejski, 11(1), 335–359. https://doi.org/10.31648/pw.5993

Aleksander Kiklewicz 
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie





Inne teksty tego samego autora

1 2 > >>