Pożegnalne listy Mariny Cwietajewej w tłumaczeniach na język polski – unisono czy polifonicznie?
Abstrakt
The subject of the author’s considerations are three letters written by Marina Tsvetaeva before her death. All three letters were subject to a translation analysis. The author focuses here on transformation procedures in order to discover the strategies applied by each translator and to answer the question: do these renditions create a poetic unison or a translator’s polyphonic version? Following the analysis, it is argued that, by principle, the Polish versions of farewell letters written by Marina Tsvetaeva provide very similar arrangements with regard to their content and form, which leads to the conclusion that these translations represent the poetics in unison. However, at times, especially in the version translated by Anna Piwkowska there is the visible polyphonic tendency of disparities between the target text and the end result.
Słowa kluczowe:
Marina Tsvetaeva, suicide, a farewell letter, amplification and reduction in translationBibliografia
Belkina Mariâ. 2017. Skreŝenie sudeb: Popytka Cvetaevoj. Popytka detej ee. Popytka vremeni, lûdej, obstoâtelʹstv. Vstreči inevstreči. Moskva: Izdatelʹstvo AST [Белки-на Мария. 2017. Скрещение судеб: Попытка Цветаевой. Попытка детей ее. Попытка времени, людей, обстоятельств. Встречи и невстречи. Москва: Издательство АСТ].
Čhartišvili Grigorij. 2000. Pisatelʹ i samoubijstvo. Moskva: Novoe literaturnoe obozrenie [Чхартишвили Григорий. 2000. Писатель и самоубийство. Москва: Новое литературное обозрение].
Durkheim Émile. 2011. Samobójstwo. Studium z socjologii. Przeł. Wakar A. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Èfron Georgij. 2018. Zapiski parižanina. Dnevniki, pisʹma, literaturnye opyty 1941–1944 godov. S risunkami avtora (publikuûtsâ vpervye). Izd. podgotov. Korkina E.B., Losskaâ V.K., Popova A.I. Moskva: Izdatelʹstvo «AST» i RGALI [Эфрон Георгий. 2018. Записки парижанина. Дневники, письма, литературные опыты 1941–1944 годов. С рисунками автора (публикуются впервые).Изд. подготов. Коркина Е.Б., Лосская В.К., Попова А.И. Москва: Издательство «АСТ» и РГАЛИ].
Efron Gieorgij. 2019. Dzienniki 1949–1943. T. I: Rok 1940. Przekł. z ros., red. i oprac. nauk. Ojcewicz G. Szczytno: Wydawnictwo „GregArt”.
Hołyst Brunon. 1983. Samobójstwo – przypadek czy konieczność. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hołyst Brunon. 1991. Przywróceni życiu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hołyst Brunon. 2002. Suicydologia. Warszawa: LexisNexis.
http://elabuga.com/tsvetaevaHouse/aboutTsvetaevaHouse.html [Dostęp 11 XII 2019].
Janczuk Elena. 2013. Język poetycki Mariny Cwietajewej. Gra słów i sensów. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Kagan Ûrij. 1992. Marina Cvetaeva v Moskve. Putʹ k gibeli. Moskva: Otečestvo [Каган Юрий. 1992. Марина Цветаева в Москве. Путь к гибели. Москва: Отечество].
Kudrova Irma. 1992. Putʹ komet. Žiznʹ Mariny Cvetaevoj. Moskva: Vita Nova [Кудрова Ирма. 1992. Путь комет. Жизнь Марины Цветаевой. Москва: Вита Нова].
Kudrova Irma. 1997. Gibelʹ Mariny Cvetaevoj. Moskva: Nezavisimaâ Gazeta [Кудрова Ирма. 1997. Гибель Марины Цветаевой. Москва: Независимая Газета].
Kudrova Irma. 2002. Žiznʹ Mariny Cvetaevoj: Dokumentalʹnoe povestvovanie. Sankt--Peterburg: Žurnal «Zvezda» [Кудрова Ирма. 2002. Жизнь Марины Цветаевой: Документальное повествование. Санкт-Петербург: Журнал «Звезда»].
Kudrova Irma. 2016. Marina Cvetaeva: bezzakonnaâ kometa. Moskva: Izdatelʹstvo: AST [Кудрова Ирма. 2016. Марина Цветаева: беззаконная комета. Москва: Издательство: АСТ].
Kudrowa Irma. 1998. Tajemnica śmierci Mariny Cwietajewej. Przekł. i posł. Tur K. Białystok: Wydawnictwo „Łuk”.
Losskaâ Veronika. 1992. Marina Cvetaeva v žizni (neizdannye vospominaniâ sovremen-nikov). Moskva: ProzaiK [Лосская Вероника. 1992. Марина Цветаева в жизни (неизданные воспоминания современников). Москва: ПрозаиК].
Makarenko-Astrikova Svetlana. 2018. Marina Cvetaeva. Netlennyj duh. Korsikanskij žasmin. Legendy. Fakty. Dokumenty. Moskva: Litres; https://books.google.pl/books [Dostup 17 VII 2019 [Макаренко-Астрикова Cветлана. 2018. Марина Цветаева. Нетленный дух. Корсиканский жасмин. Легенды. Факты. Документы. Москва: ЛитРес; https://books.google.pl/books [Доступ 17 VII 2019].
Ojcewicz Grzegorz.2019.Każda droga ma kres (tragiczna przystań reemigrantki Mariny Cwietajewej w Jełabudze w świetle „Dzienników” Gieorgija Efrona). „Acta Neophilologica” z. XXI/2: 141-158.
Paperno Irina. 1999. Samoubijstvo kak kulʹturnyj institut. Moskva: Novoe literaturnoe obozrenie [Паперно Ирина. 1999. Самоубийство как культурный институт. Москва: Новое литературное обозрение].
Piwkowska Anna. 2017. Wyklęta. Poezja i miłość Mariny Cwietajewej. Warszawa: Iskry.
Saakânc Anna. 2002. Žiznʹ Cvetaevoj. Bessmertnaâ ptica-feniks. Moskva: Centrpoligraf [Саакянц Анна. 2002. Жизнь Цветаевой. Бессмертная птица-феникс. Мoсква: Центрполиграф].
Savrina Irina. 2019. Skvozʹ každoe serdce, skvozʹ každye seti probʹetsâ moe svoevolʹe. V: http://ruslo.cz/index.php/arkhiv-zhurnala/2019/01-2019/item/1125-skvoz-kazhdoe--serltse-skvoz-kazhdye-seti-probetsya-moe-svoevole [Dostup 11 XII 2019] [Саврина Ирина. 2019. Сквозь каждое сердце, сквозь каждые сети пробьется мое своеволье. В: http://ruslo.cz/index.php/arkhiv-zhurnala/2019/01-2019/item/1125-skvoz-kazhdo-e-serltse-skvoz-kazhdye-seti-probetsya-moe-svoevole [Доступ 11 XII 2019].
Słownik rodzajów i gatunków literackich. 2006. Red. Gazda G., Makowska-Tyniecka S. Kraków: Universitas.
Tarkovskij Arsenij. 2019. Punktir. V: http://tsvetaeva.lit-info.ru/tsvetaeva/vospomi-naniya/tarkovskij-punktir.htm [Dostup 8 XII 2019 [Тарковский Арсений. 2019. Пунктир. В: http://tsvetaeva.lit-info.ru/tsvetaeva/vospominaniya/tarkovskij-punktir.htm [Доступ 8 XII 2019].
Čhartišvili Grigorij. 2000. Pisatelʹ i samoubijstvo. Moskva: Novoe literaturnoe obozrenie [Чхартишвили Григорий. 2000. Писатель и самоубийство. Москва: Новое литературное обозрение].
Durkheim Émile. 2011. Samobójstwo. Studium z socjologii. Przeł. Wakar A. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Èfron Georgij. 2018. Zapiski parižanina. Dnevniki, pisʹma, literaturnye opyty 1941–1944 godov. S risunkami avtora (publikuûtsâ vpervye). Izd. podgotov. Korkina E.B., Losskaâ V.K., Popova A.I. Moskva: Izdatelʹstvo «AST» i RGALI [Эфрон Георгий. 2018. Записки парижанина. Дневники, письма, литературные опыты 1941–1944 годов. С рисунками автора (публикуются впервые).Изд. подготов. Коркина Е.Б., Лосская В.К., Попова А.И. Москва: Издательство «АСТ» и РГАЛИ].
Efron Gieorgij. 2019. Dzienniki 1949–1943. T. I: Rok 1940. Przekł. z ros., red. i oprac. nauk. Ojcewicz G. Szczytno: Wydawnictwo „GregArt”.
Hołyst Brunon. 1983. Samobójstwo – przypadek czy konieczność. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hołyst Brunon. 1991. Przywróceni życiu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hołyst Brunon. 2002. Suicydologia. Warszawa: LexisNexis.
http://elabuga.com/tsvetaevaHouse/aboutTsvetaevaHouse.html [Dostęp 11 XII 2019].
Janczuk Elena. 2013. Język poetycki Mariny Cwietajewej. Gra słów i sensów. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Kagan Ûrij. 1992. Marina Cvetaeva v Moskve. Putʹ k gibeli. Moskva: Otečestvo [Каган Юрий. 1992. Марина Цветаева в Москве. Путь к гибели. Москва: Отечество].
Kudrova Irma. 1992. Putʹ komet. Žiznʹ Mariny Cvetaevoj. Moskva: Vita Nova [Кудрова Ирма. 1992. Путь комет. Жизнь Марины Цветаевой. Москва: Вита Нова].
Kudrova Irma. 1997. Gibelʹ Mariny Cvetaevoj. Moskva: Nezavisimaâ Gazeta [Кудрова Ирма. 1997. Гибель Марины Цветаевой. Москва: Независимая Газета].
Kudrova Irma. 2002. Žiznʹ Mariny Cvetaevoj: Dokumentalʹnoe povestvovanie. Sankt--Peterburg: Žurnal «Zvezda» [Кудрова Ирма. 2002. Жизнь Марины Цветаевой: Документальное повествование. Санкт-Петербург: Журнал «Звезда»].
Kudrova Irma. 2016. Marina Cvetaeva: bezzakonnaâ kometa. Moskva: Izdatelʹstvo: AST [Кудрова Ирма. 2016. Марина Цветаева: беззаконная комета. Москва: Издательство: АСТ].
Kudrowa Irma. 1998. Tajemnica śmierci Mariny Cwietajewej. Przekł. i posł. Tur K. Białystok: Wydawnictwo „Łuk”.
Losskaâ Veronika. 1992. Marina Cvetaeva v žizni (neizdannye vospominaniâ sovremen-nikov). Moskva: ProzaiK [Лосская Вероника. 1992. Марина Цветаева в жизни (неизданные воспоминания современников). Москва: ПрозаиК].
Makarenko-Astrikova Svetlana. 2018. Marina Cvetaeva. Netlennyj duh. Korsikanskij žasmin. Legendy. Fakty. Dokumenty. Moskva: Litres; https://books.google.pl/books [Dostup 17 VII 2019 [Макаренко-Астрикова Cветлана. 2018. Марина Цветаева. Нетленный дух. Корсиканский жасмин. Легенды. Факты. Документы. Москва: ЛитРес; https://books.google.pl/books [Доступ 17 VII 2019].
Ojcewicz Grzegorz.2019.Każda droga ma kres (tragiczna przystań reemigrantki Mariny Cwietajewej w Jełabudze w świetle „Dzienników” Gieorgija Efrona). „Acta Neophilologica” z. XXI/2: 141-158.
Paperno Irina. 1999. Samoubijstvo kak kulʹturnyj institut. Moskva: Novoe literaturnoe obozrenie [Паперно Ирина. 1999. Самоубийство как культурный институт. Москва: Новое литературное обозрение].
Piwkowska Anna. 2017. Wyklęta. Poezja i miłość Mariny Cwietajewej. Warszawa: Iskry.
Saakânc Anna. 2002. Žiznʹ Cvetaevoj. Bessmertnaâ ptica-feniks. Moskva: Centrpoligraf [Саакянц Анна. 2002. Жизнь Цветаевой. Бессмертная птица-феникс. Мoсква: Центрполиграф].
Savrina Irina. 2019. Skvozʹ každoe serdce, skvozʹ každye seti probʹetsâ moe svoevolʹe. V: http://ruslo.cz/index.php/arkhiv-zhurnala/2019/01-2019/item/1125-skvoz-kazhdoe--serltse-skvoz-kazhdye-seti-probetsya-moe-svoevole [Dostup 11 XII 2019] [Саврина Ирина. 2019. Сквозь каждое сердце, сквозь каждые сети пробьется мое своеволье. В: http://ruslo.cz/index.php/arkhiv-zhurnala/2019/01-2019/item/1125-skvoz-kazhdo-e-serltse-skvoz-kazhdye-seti-probetsya-moe-svoevole [Доступ 11 XII 2019].
Słownik rodzajów i gatunków literackich. 2006. Red. Gazda G., Makowska-Tyniecka S. Kraków: Universitas.
Tarkovskij Arsenij. 2019. Punktir. V: http://tsvetaeva.lit-info.ru/tsvetaeva/vospomi-naniya/tarkovskij-punktir.htm [Dostup 8 XII 2019 [Тарковский Арсений. 2019. Пунктир. В: http://tsvetaeva.lit-info.ru/tsvetaeva/vospominaniya/tarkovskij-punktir.htm [Доступ 8 XII 2019].
Ojcewicz, G. (2021). Pożegnalne listy Mariny Cwietajewej w tłumaczeniach na język polski – unisono czy polifonicznie?. Acta Neophilologica, 1(XXIII), 239–258. https://doi.org/10.31648/an.6233
Inne teksty tego samego autora
- Grzegorz Ojcewicz, CZARNY CZŁOWIEK SERGIUSZA JESIENINA W TŁUMACZENIU ADAMA POMORSKIEGO JAKO DRUGI ELEMENT POLSKIEJ SERII PRZEKŁADOWEJ , Acta Neophilologica: Tom 1 Nr XIX (2012): Acta Neophilologica
- Grzegorz Ojcewicz, Każda droga ma kres (tragiczna przystań reemigrantki Mariny Cwietajewej w Jełabudze w świetle Dzienników Gieorgija Efrona) , Acta Neophilologica: Tom 2 Nr XXI (2019): Acta Neophilologica
- Grzegorz Ojcewicz, CZARNY CZŁOWIEK SERGIUSZA JESIENINA JAKO TEKST O POJEDYNKU DOBRA ZE ZŁEM. GENEZA. LOSY. INTERPRETACJA , Acta Neophilologica: Nr XII (2010): Acta Neophilologica
- Grzegorz Ojcewicz, ПЛЕМЯ ЗНАКОМОЕ И НЕЗНАКОМОЕ, ИЛИ ЗИНАИДА ГИППИУС О РУССКИХ И СОВЕТСКИХ ПИСАТЕЛЯХ С ПЕРСПЕКТИВЫ 1924 ГОДА , Acta Neophilologica: Tom 1 Nr XXI (2019): Acta Neophilologica
- Grzegorz Ojcewicz, NAJNOWSZA WERSJA OKOLICZNOŚCI I PRZYCZYNY ŚMIERCI SERGIUSZA JESIENINA. OD ZLECENIA DO EKSHUMACJI , Acta Neophilologica: Nr XIII (2011): Acta Neophilologica
- Grzegorz Ojcewicz, SYNDROM DAWIDA. JAMES BALDWIN NA ZACHODZIE I W ROSJI , Acta Neophilologica: Nr VIII (2006): Acta Neophilologica
- Grzegorz Ojcewicz, „JEDYNE, CO MNIE SMUCI – TO MYŚLI O TWOJEJ ZGRYZOCIE”. OBOZOWE LISTY MATKI MARII (JELIZAWIETY SKOBCOWEJ) DO SWOJEJ MATKI , Acta Neophilologica: Tom 2 Nr XVI (2014): Acta Neophilologica
- Grzegorz Ojcewicz, SWASTYKA I SEKSUALNOŚĆ FASZYZMU W KONCEPCJI JAROSŁAWA MOGUTINA , Acta Neophilologica: Nr VII (2005): Acta Neophilologica
- Grzegorz Ojcewicz, PAMFLET NA SZWEDZKĄ KRÓLEWNĘ JAKO ŹRÓDŁO WIEDZY O „SZPETNEJ CZAROWNICY”, CZYLI O ANNIE WAZÓWNIE , Acta Neophilologica: Tom 1 Nr XV (2013): Acta Neophilologica
- Grzegorz Ojcewicz, HYMN O SŁOWIE ROMANA BRANDSTAETTERA, CZYLI CO JEST PRZED WSZYSTKIM? , Acta Neophilologica: Tom 2 Nr XIV (2012): Acta Neophilologica
